6.2 Voedselproductie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Mens en milieu

6.2 Voedselproductie

Lesprogramma

• Leerdoelen
  
• Uitleg
• Nabespreken
  
• verwerken

Leerdoelen

• Je kunt de oorzaken en gevolgen van eutrofiëring van water uitleggen en mogelijke oplossingen hiervoor aandragen.
• Je kunt uitleggen op welke manieren een optimale productie van voedsel kan worden verkregen en wat de eventuele gevolgen hiervan voor de natuur zijn.
• Je kunt de verschillen in de wijze van voedselproductie in de gangbare en de biologische landbouw beschrijven.

Voedselproductie

Om de voedselproductie zo efficiënt mogelijk te maken proberen boeren invloed te hebben op de abiotische en biotische factoren

Abiotische factoren:

• Mest
• Extra CO2
• Kassen

Biotische factoren:

• Bestrijding van ongedierte

Bescherming

Één van de grootste uitdagingen voor boeren: beschermen van hun gewassen en vee tegen ziekten en plagen (insecten, bacteriën en schimmels)

Om gewassen en vee te beschermen maken boeren gebruik van bestrijdingsmiddelen:

• Chemische bestrijdingsmiddelen
• Biologische bestrijdingsmiddelen

Chemische bestrijding

Chemische bestrijdingsmiddelen (gif), heten over het algemeen pesticiden

- Insecticiden - tegen insecten

- Herbiciden - tegen onkruid

Voordelen: snel, goedkoop, effectief

Nadelen: Persistentie, resistentie, niet soort-specifiek, komt in drink- en grondwater terecht. 

Chemische bestrijdingsmiddellen

Boeren maken vaak gebruik van pesticiden om hun gewassen te beschermen tegen insecten

Er zijn 2 verschillende soorten insecticiden:

• Niet-soort specifiek (dood alle insecten)
• Soortspecifiek (dood één specifieke soort)

resistentie tegen pesticiden

door gebruik van pesticiden: selectiedruk

resistentie tegen pesticiden blijkt een zeer groot selectievoordeel

deze individuen planten vaak voor 

resistentie breidt daardoor zeer snel uit

gebruik van pesticide niet meer effectief

Bescherming tegen ziekten en plagen 

Sommige pesticiden zijn persistent: 

kan niet of zeer langzaam natuurlijk worden afgebroken

accumulatie: de pesticiden hopen op door de voedselketen heen

De biomassa neemt af in ieder trofisch niveau. De hoeveelheid pesticide blijft gelijk.

Toppredator krijgt hierdoor teveel pesticide binnen en kan ziek worden.

Monocultuur

Wat houdt dat in?

Monocultuur

Wisselcultuur

Invloeden op planten

Bemesting, bodembewerking, bescherming tegen ziekten en plagen en voedingsstoffen in de bodem zijn van belang.

Voedingsstoffen verdwijnen doordat 

-1- gewassen van het land weggehaald worden

-2- door regen op een kale bodem mineralen uitspoelen naar diepere lagen.

Oplossing: bemesten: kunstmest (NO₃ of PO₄) of stalmest.

nitraat & fosfaat

Waarom zijn klonen zo geschikt voor monoculturen?

Wat is het risico van het gebruik van klonen in een monocultuur?

Eutrofiëring

= teveel bemesting, daardoor komen er meer mineralen in het water

• Gevolg: extreme algengroei

Vermesting/Eutrofiëring

= overbemesting van de bodem, waardoor er veel voedingsstoffen in het oppervlaktewater komt (verstoring evenwicht)

• Stalmest: via reducenten
• Kunstmest (anorganisch)

Vermesting/Eutrofiëring

= overbemesting van de bodem, waardoor er veel voedingsstoffen in het oppervlaktewater komt (verstoring evenwicht)

• Stalmest: via reducenten
• Kunstmest (anorganisch)

Meer voedingsstoffen -->  

algen in het voordeel over waterplanten --> 

minder licht --> 

nadeel waterplanten

Wanneer algen sterven --> 

afbraak door reducenten --> zuurstof gebrek water --> vissensterfte

In een sloot naast een bemeste akker komen veel meststoffen in het water terecht.
Verklaar dat de grote hoeveelheid meststoffen kunnen leiden tot vissterfte.

Biologische bestrijding

Natuurlijke vijanden 

• Predatoren (= roofdieren)
• Parasieten (bijv. sluipwespen bij witte vliegen)
• Ziekteverwekkers (zoals bacteriën en schimmels)

Vruchtwissel:

• ziekteverwekkers verdwijnen
• betere benutting voedingsstoffen

Voordelen:

• soort specifiek
• geen accumulatie gifstoffen
• geen resistentie

Nadeel:

• Natuurlijke vijand niet plaatsgebonden

Biologische landbouw

 = landbouw met specifieke regels voor akkerbouw en veeteelt

• Geen kunstmest en niet meer voedingsstoffen dan nodig
• Geen monocultuur
• Natuurlijke vijanden tegen plagen
• Biologisch geteeld veevoer
• Standaard minimale leefruimte/welzijn
• Geen preventieve antibiotica

Nabespreken

• Je kunt de oorzaken en gevolgen van eutrofiëring van water uitleggen en mogelijke oplossingen hiervoor aandragen.
• Je kunt uitleggen op welke manieren een optimale productie van voedsel kan worden verkregen en wat de eventuele gevolgen hiervan voor de natuur zijn.
• Je kunt de verschillen in de wijze van voedselproductie in de gangbare en de biologische landbouw beschrijven.

Huiswerk

Leren en maken 6.2