Les 4.1

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Programma 

• Wat kun je deze deeltaak verwachten?
• Doelen van deze les 
• Uitleg paragraaf 6.1
  
• 10 minuten in stilte aan het werk
  
• Aan het werk (keuze) 
• Bespreken vraag van de week
• Afronding van deze les 
  

Wat kun je deze deeltaak verwachten?

Deze deeltaak ronden we af met een toets van H3 en H6. We hebben geen praktische opdracht. 

Doelen van deze les 

• Je kunt uitleggen waarom de speltheorie wordt gebruikt binnen de economie. 
  
• Je kunt het gevangenendilemma uitleggen.
• Je kunt een voorbeeld van het gevangenendilemma noemen. 
• Je kunt oplossingen van het gevangenendilemma noemen, waaronder zelfbinding. 
  

Wat is een gevangenendilemma?

Gevangenendilemma: Beide spelers volgen hun eigenbelang. En er ontstaat een evenwicht dat voor beiden ongunstig is.

Straatverlichting. Opbrengst iedere speler: 10, Kosten totaal: 14. Door het externe effect, levert het 10 per speler op, terwijl het per speler maar 7 kost.

Klassiek voorbeeld

De Cock en Vledder zijn twee politieagenten en ze hebben twee gevangenen, Jacob en Frits, in voorarrest. Ze zijn gearresteerd omdat ze in het bezit waren van een vuurwapen. Ze worden ook verdacht van moord. Daar is echter te weinig bewijs voor, dus ze kunnen daar alleen voor worden veroordeelt als ze worden verlinkt. Ze zitten in aparte verhoorkamers, dus ze hebben geen contact met elkaar.

De verdachten hebben twee opties: ze kunnen zwijgen, of ze kunnen de ander verlinken. Als ze beiden zwijgen, krijgen ze beiden 2 jaar cel wegens verboden wapenbezit.

Als de één zwijgt en de ander bekent, krijgt degene die verlinkt strafvermindering van 1 jaar en gaat de ander voor 20 jaar de cel in.

Als ze beiden elkaar verlinken, krijgen ze beide 15 jaar cel.

Wat is de nu de evenwichtsuitkomst van dit spel?

Hiervoor maken we de opbrengstenmatrix:

De uitkomst is dat ze ……… . Er is echter een betere uitkomst voor beide: ze zouden er beide op vooruit gaan als ze ……… .

Wat is de nu de evenwichtsuitkomst van dit spel?

Hiervoor maken we de opbrengstenmatrix:

De uitkomst is dat ze beide verlinken. Er is echter een betere uitkomst voor beide: ze zouden er beide op vooruit gaan als ze beide zouden zwijgen.

Voorbeeld Jumbo & Albert Heijn

Is er in het voorbeeld van de Jumbo en de Albert Heijn sprake van een gevangenendilemma?

.....................................................................................................................................................................................................

Voorbeeld Jumbo & Albert Heijn

Is er in het voorbeeld van de Jumbo en de Albert Heijn sprake van een gevangenendilemma?

Nee, er is geen cel die voor allebei beter is dan het evenwicht.

Oplossingen voor het gevangenendilemma:

• Spelers kijken naar het collectieve belang, de gezamenlijke opbrengsten
• Spelers gedragen zich volgens een sociale norm
• Spelers binden zichzelf door een actie vanuit eigen belang onaantrekkelijk te maken (begrip: zelfbinding). Je wijkt af van de dominante strategie en doet een poging de ander te beïnvloeden. > zie filmpje Golden Balls verderop in deze les. 
• Spelers worden onderworpen aan collectieve dwang

Wat is de uitkomst (evenwicht)?

1. Beide geen uitverkoop
2. Boerkoel wel, Van Erp geen uitverkoop
3. Van Erp wel, Boerkoel geen uitverkoop
4. Beide wel uitverkoop

Wat is de uitkomst (evenwicht)?

1. Beide geen prijsverlaging
2. Hanssen wel, Ertürk geen prijsverlaging
3. Ertürk wel, Hanssen geen prijsverlaging
4. Beide wel prijsverlaging

Is dit een gevangenendilemma?

1. Ja
2. Nee

Is dit een gevangenendilemma?

1. Ja
2. Nee

Wat is een voorbeeld van
collectieve dwang?

1. Belasting
2. Meeliftgedrag
3. Zelfbinding
4. Kijken naar collectieve opbrengsten

Aan het werk 

De komende 10 minuten gaat iedereen aan het werk met deze opdrachten. Je kunt nu geen vragen stellen of overleggen. 

Verplicht maken: 3 t/m 9 (H6).

Keuzewerk

Je kunt aan de slag met de volgende keuzes: 

• Huiswerk maken: 3 t/m 9 (H6).
• Maken eigen samenvatting 
• Eigen keuze: in overleg met Tobias 
  

Bespreken vraag van de week:
Welke vraag wil jij bespreken?

Afronding van deze les 

• Je kunt uitleggen waarom de speltheorie wordt gebruikt binnen de economie. 
• Je kunt uitleggen dat zelfbinding een belangrijke rol speelt bij de oplossing van het prisoner's dilemma. 
  
• Je kunt het prisoner's dilemma uitleggen.
• Je kunt een voorbeeld van het prisoner's dilemma noemen. 
  

Tot volgende week!