6.1 hormonen en 6.2 homeostase en regelkringen [zelfstandige les 21-3]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Deze les doe je zelfstandig 

Luister naar de uitleg door op de paarse audio te klikken (met oortjes) 
Bestudeer de theorie van 6.1 en 6.2 
Pak je binas (tabel 89) 

Hoe werkt deze 'zelfstandige les'

1. zorg ervoor dat je voordat je start je voorkennis paraat is (6.1 en 6.2)

2. lees de leerdoelen en succescriteria

3. bekijk alle uitlegdia's en uitlegvideo's

4. controleer jezelf door de vragen en oefeningen tussendoor te doen

5. rond de lessonup af en maak de huiswerkopdrachten

Ik kan zien of je de lessonup hebt doorgenomen. Niet afgerond = absent

Homeostase

Je lichaam is in evenwicht

lichaamsprocessen verlopen alleen maar goed als de omstandigheden in je lichaam zo veel mogelijk constant zijn. Je lichaam probeert veranderingen dan ook zo snel mogelijk op te heffen.

• Stoffen waarvan er te veel in je bloed komen, worden verwijderd. Dat heet uitscheiding. 
• Stoffen waarvan er te weinig zijn, worden aangevuld.

Dit wordt aangestuurd door je zenuwstelsel en door je hormoonstelsel

Hoe blijft jouw bloedsuikerspiegel rond de norm?

Ben je aan het sporten, dan wordt er een hormoon afgegeven waardoor je alsnog voldoende glucose in je bloed hebt. Hoe doet je lichaam dat?

Leerdoelen:

- Je kunt uitleggen wat hormonen zijn en hoe ze in het lichaam werken (en uitgewerkt raken)

- Je kunt noemen welke belangrijke hormoonklieren er zijn

- Je kunt uitleggen hoe een negatieve terugkoppeling werkt

BRON: BINAS 89, §6.1 & 6.2

Succescriteria

- Je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: hormonen, endocriene en exocriene klieren, (hormoon)receptor, doelwitcel of -orgaan

- Je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken

BRON: BINAS 89, §6.1 & 6.2

hormoonklier

bloed

doelwitorgaan

een orgaan dat een hormoon produceert en secreteert. Hormoon=signaalstof

een hormoon wordt ALTIJD afgegeven aan het bloed. Via het bloed wordt het hormoon vervoerd

het doelwitorgaan is opgebouwd uit cellen die specifiek reageren op het hormoon. Dit hormoon beïnvloedt zo de werking van dit orgaan

Hormoonklieren

1) Endocriene klier - geeft hormoon direct aan bloed af

2) Exocriene klier = zweet-/ speekselklier en geeft af aan de omgeving

Hormoonklieren produceren hormonen. Hormonen kunnen zich niet aan alle cellen binden en dus een reactie veroorzaken. Geen hormoonreceptor = geen reactie.

Productie door hormoonklieren

Afbraak/ verwijderen door lever/nier

(hormoon)klieren

1) Endocriene klier - geeft molecuul direct aan bloed af

2) Exocriene klier = zweet-/ speekselklier en geeft af aan de omgeving

Welke van de twee klieren zijn hormoonklieren?

BINAS 89A

BINAS 89B

Bedenk minimaal één verschillen tussen het hormoonstelsel en het zenuwstelsel.

6.2 homeostase en regelkringen

homeostase = stabiele en gelijkmatige toestand in lichaam 

Negatieve terugkoppeling = het eindproduct werkt remmend op het proces

- des te meer product, des te meer remming

- des te minder product, des te minder remming

doel = eindproduct binnen bepaalde waarden houden (binas 89C)

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat betekent het als er een + staat bij een pijl in een hormoon-regelkring?

1. Dan wordt er meer hormoon afgegeven door het orgaan waarvandaan de pijl wijst.
2. Dan wordt het orgaan waar de pijl naartoe wijst gestimuleerd in zijn werking.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat betekent het als er een + staat bij een pijl in een hormoon-regelkring?

1. Dan gaan er meer impulsen over de baan die aangegeven wordt door de pijl.
2. Dan wordt het orgaan waar de pijl naartoe wijst gestimuleerd door impulsen.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat betekent het als er een - staat bij een pijl in een hormoon-regelkring?

1. Dan wordt er minder hormoon afgegeven door het orgaan waarvandaan de pijl wijst.
2. Dan wordt het orgaan waar de pijl naartoe wijst geremd in zijn werking.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat betekent het als er een - staat bij een pijl in een regelkring van het zenuwstelsel?

1. Dan gaan er minder impulsen over de baan die aangegeven wordt door de pijl.
2. Dan wordt het orgaan waar de pijl naartoe wijst geremd door impulsen.

Regelkringen vind je zowel in het hormoonstelsel als in het zenuwstelsel.
Wat is het effect als er in een regelkring alleen maar + staat?

1. Positieve terugkoppeling: versterking van het resultaat.
2. Negatieve terugkoppeling: een evenwicht.

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De melkgift komt op gang als een baby bij de moeder gaat drinken.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De lichaamstemperatuur is ongeveer 37 graden Celsius.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

Een actiepotentiaal begint doordat er Na+ door het membraan stroomt.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

Het zuurstofgehalte in het bloed blijft binnen bepaalde grenzen.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De bloedsuikerspiegel wordt constant gehouden.

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Wat is het verschil tussen endocriene en exocriene klieren?

aan de slag

1. maak een begrippenlijst van 6.1 en 6.2

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

Vul op de laatste dia in of je behoefte hebt aan een contactmoment met de docent.