filosofie - inleiding

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Filosofie

'Liefde voor wijsheid'

Filosofie

filos = zoon/vriend

filo = liefde tot

sofia = wijsheid

Waarom?

• Mythen zijn niet altijd waar

• Antwoorden zoeken op vragen

• Niet zomaar alles aannemen: kritisch en nieuwsgierig zijn en blijven!

• Zelf ontdekken van de waarheid

• Observeren

Filosofen

'Vrienden van de wijsheid'

Filosofen willen hun kennis en wijsheid uitbreiden

'Liefde voor de wijsheid'

Natuurfilosofen

• Eigenlijk de voorlopers van moderne wetenschappers.
• Hebben belangrijke ontdekkingen gedaan, die (soms) vandaag de dag nog steeds kloppen.

Filosofie van de Oudheid

lessen:

les 1 - Inleiding

les 2 - Natuurfilosofen

les 3 - Socrates

Les 4 - Plato en Aristoteles

Les 5 - Herhaling

Les 6 - Toets

begrippen:

• filosofie - wijsbegeerte
• oerstof 
• mythologie
• filosofische vraag
• ethiek - goed en kwaad
• god als onbewogen beweger

Filosofen: de voorlopers van moderne wetenschappers. 

Hebben belangrijke ontdekkingen gedaan, die (soms) vandaag de dag nog steeds kloppen.

• Archimedes> Eureka
  
• Herodotus> geschiedenis
• Pythagoras> wiskunde
• Hippocartes> geneeskunde

Van Mythe...

Stel je voor....

Van Mythe...

Stel je voor....

De wereld/natuur begrijpen door: 

• Goden 
  
• Orakels 
  
• Magie
  
• => Mythes 
  

(vóór 600 v Chr)

Van Mythe...

Stel je voor....

 ...naar wetenschap           (500 v Chr)

• Ook de mens en de samenleving begrijpen
  
• => Socrates
  
• "Wat is rechtvaardigheid?"
  
• Kritische vragen
  

Socrates

Filmpje

Niet alleen de wereld/natuur begrijpen... 

Van Mythe...

Stel je voor....

   ...naar wetenschap           (600 v Chr)

De wereld/natuur begrijpen door: 

• observeren/ bestuderen
  
• redeneren 
• => Filosofen
• => wetenschap 
  

Contact met volken met ander mythen zorgt voor twijfel. 

Thales van Milete

Filmpje

Socrates

• Eén van de belangrijkste Atheense filosofen
• Goed en kwaad (Ethiek)
• Socratische manier van vragen stellen
• Hij moest zelfmoord plegen.

Uitspraken

• Ik weet slechts één ding: dat ik niets weet. 
• Onwetendheid is de bron van alle kwaad. 
• Wijsheid begint met verwondering. 
  

Plato

• Leerling van Socrates

      Oprichter van de Akademeia 
      (Atheense academie - hoger onderwijs)

• Bekendste werk: De Staat, over politiek

Ideeënleer

In deze periode richtte hij zich steeds meer op de ‘Ideeënleer’, het gedachtegoed dat er van alle dingen in het universum perfecte ‘Vormen’ of ‘Ideeën’ bestaan. Alles wat wij om ons heen zien in de wereld zijn echter slechts ‘afspiegelingen’ van deze ideaalbeelden, waardoor de meeste mensen denken de ‘echte’ Ideeën te kennen, maar dat in werkelijkheid niet doen. Deze perfecte vormen liggen namelijk diep opgeslagen in onze ziel, waardoor ze alleen door filosofen te bestuderen zijn.

Het leven van Plato

• Rijkste en meest politiek actieve gezin Athene
• Plato kwam in aanraking met Socrates, zijn dood maakte         veel indruk
• Plato wilde Socrates graag opvolgen
• Na een tijdje reizen richtte hij de
    Akademeia op 
• Ideale staat 

Omschrijf in een aantal woorden hoe volgens jou een paard eruit ziet.

De grot van Plato

De allegorie van de grot

• Illustratie van het verschil tussen schijnbare realiteit en echte kennis.

• Gevangenen zien alleen schaduwen op de muur van de grot, vergelijkbaar met mensen die alleen de materiële wereld zien.

De twee-deling van de wereld

• Wereld is verdeeld in de zintuiglijk waarneembare materiële wereld en de onzichtbare, eeuwige ideeënwereld.

Ideeën zijn eeuwige, onveranderlijke concepten of essenties.

Ze bestaan in de ideeënwereld en zijn de ware realiteit.

Ideeën (Vormen):

• Ideeën zijn eeuwige, onveranderlijke concepten of essenties.

• Ze bestaan in de ideeënwereld en zijn de ware realiteit.

Aristoteles

• Leerling van Plato
  
• Filosoof én natuurkundige
• Mens is sociaal wezen kan alleen in een polis-gemeenschap volmaaktheid vinden
• Leraar Alexander de Grote

Homo universalis

Hij was bekwaam in filosofie,
psychologie, politieke en sociale wetenschappen, wiskunde en
natuurwetenschappen, taal- en letterkunde, theater etc..

privéleraar

• werd hij in ca. 342 v.Chr.  van de toen  veertienjarige Alexander, 
• Later beter bekend als 'Alexander de Grote'.                   (tot ca. 340 v.Chr.)

Ethiek

Doel:Gelukkig zijn!

Opgroeien tot een volwassen persoon die streeft naar geluk.

Phronesis - Balans

Alle deugden hebben balans nodig 

4 deugden - voor een goed leven

Voorzichtigheid: ook wel praktische wijsheid genoemd.

Matigheid - zelfbeheersing, betekent eenvoudig gematigdheid.

Moed is iets wat je soms nodig hebt als je bijvoorbeeld iets voor de eerste keer doet (denk aan zwemles of fietsen). Je moet je over je eventuele angst heen zetten en vertrouwen hebben in jezelf en degene die je het leert. Ook moed moet met mate, want overmoed leidt meestal tot ongelukken.

Gerechtigheid betekent dat je de ander moet geven wat hem toekomt; gewoon tegenover hem of haar zijn. Met andere woorden, je moet ook kijken naar wat goed is voor de gemeenschap en je moet een goede handelwijze volgen. Je moet eerlijk met anderen omgaan. Dus niet liegen of bedriegen of van anderen nemen wat van hun is.

Kijken en Leren (Empirisme)

• Hij leerde door te kijken en ervaring op te doen.

• Aristoteles bestudeerde dieren en dacht na over hoe de wereld werkt.

Vier Redenen voor Dingen:

Aristoteles dacht dat alles een reden heeft waarom het bestaat:

• Waar is het van gemaakt? (Materiële reden)
• Wat is de vorm? (Formele reden)
• Wie heeft het gemaakt? (Efficiënte reden)
• Waarom bestaat het (wat is het doel)? (Finale reden)

Kritiek op Plato:

• Hij was het niet eens met Plato's ideeënleer.

• Aristoteles dacht dat ideeën niet apart bestaan, maar verbonden zijn met echte dingen.

Kritiek

• op de ideeënleer, want waarnemingen zijn de basis van ons denken.
• Verwerping van het dualisme.
• Rechtvaardige staat gebaseerd op rechtvaardige wetten en deugd.
  

God is de onbewogen beweger.

De uiteindelijke oorzaak van alle zijn en van alle worden.

De ziel is geestelijk en blijft na de dood voortbestaan.

Een filosoof houdt zich bezig met:

1. De wereld om zich heen onderzoeken
2. Vragen stellen
3. Zoeken naar wijsheid
4. Alle terreinen van de wetenschap

Plato

Ideeënleer 

Ik weet dat ik niets weet

Onbewogen beweger

Socrates

Aristotoles

Goed of fout?
De filosofen zochten antwoord door zelf na te denken en niet de antwoorden bij de goden en mythologie te zoeken.

1. goed
2. fout

Goed of fout?
Filosofen gaven vooral les in de Griekse mythologie.

1. Goed
2. Fout

Wat is de juiste volgorde van filosofen?

1. Plato-Aristoteles-Socrates
2. Aristoteles-Plato-Socrates
3. Socrates-Plato-Aristoteles
4. Socrates-Aristoteles-Plato

Welke stelling leer je nog steeds bij Wiskunde?

Waarom werd Socrates ook wel 'de horzel' genoemd?

1. Hij bleef vasthoudend bij het bestoken met vragen
2. Hij was een gerespecteerd bioloog
3. Door zijn fascinatie voor bijen en insecten
4. Hij maakte vaak een zoemend geluid

Waarom zou je Aristoteles de eerste echte 'homo universalis' (universeel mens) kunnen noemen?

1. Hij dacht na over het universum
2. Hij kon met iedereen goed opschieten
3. Hij leverde een bijdrage aan zeer veel disciplines
4. Door het nadenken over Ethiek

Socrates stelde vooral vragen die gingen over....?

1. Goed en kwaad
2. Aristocratie
3. Gifbekers
4. Liefde

De filosoof Plato was eerder een leerling geweest van?

1. Aristoteles
2. Socrates
3. Thales
4. Spinoza

Griekse filosofen

Noem 2 dingen die je geleerd hebt vandaag.

Noem 1 ding wat je nog niet zo goed begrepen hebt.