Taalverzorging 1 B

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Taalverzorging 1 B

Starttaak

Etui, planner, lesboek, leesboek, schrift open en laptop dicht op tafel.

• Lees het gedicht
• Noteer alle niet bestaande zelfstandig naamwoorden.
• Noteer van de opgeschreven woorden het juiste enkelvoud en meervoud

O, vreemdeling, die onze taal bestudeert,

Lees verder. Ik wed dat mijn Rijm je wat leert.

'k Hoop niet, dat de studie je tegen zal vallen,

Zoo zegt men bal - ballen, maar, ach! niet: dal - dallen.

En 't enkelvoud, vreemdling, van koeien is: koe,

Maar de boef draagt wel boeien, de drenkling geen boe.

En Vondel, je weet het, schreef prachtige reien,

Maar niemand bestelt in een lunchroom ooit eien.

En kinden is niets, noch ook winderen - wel lammeren,

Wel: wortelen, geen eikelen, noch borstelen of kammeren.

Deze week

Maandag:Instructie meervoudsvormen 1C

Dinsdag: Instructie bijvoeglijk naamwoorden 1C

Vrijdag:Leesuur

Weektaak

Lezen handboek 176-179

Maken: 3 t/m 8

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je op welke manieren een meervoud van een zelfstandig naamwoord gevormd kunnen worden.

Meervouden

Niet alle, maar wel veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud.

Dit meervoud wordt afgeleid van het enkelvoud en 

kan op verschillende manieren worden gevormd: 

- meervoud op - (')en

- meervoud op (')s

- meervoud met een threma

- twee meervoudsvormen

- bijzondere meervoudsvormen

Meervouden op -en

Veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en.

Vaak plak je de -en er direct aan vast, maar er zijn ook uitzonderingen:

- soms valt er een klinker weg;

- soms wordt er een medeklinker toegevoegd;

- soms verandert de -f in een -v of een -s in een -z;

- bij het meervoud van afkortingen die op een s of x  gebruiken we -'en.

Let op!

Bij woorden die eindigen op -ik zou je kunnen verwachten dat de medeklinker altijd verdubbelt. Dit is niet het geval: dit gebeurt niet als de klemtoon niet op de laatste lettergreep valt.

Soms verandert de -f niet in een -v en de -s niet in een -z. Denk aan fotografen of kansen

Meervouden op -s of -'s

Als een woord een meervoud op een -s of -'s heeft, horen we dat als we het meervoud uitspreken.

- Engelse en Franse leenwoorden eindigen bijna altijd op een -s.

- Als de -s achter het enkelvoud tot  uitspraakproblemen leidt, doen we -'s. Dit is het geval als het enkelvoud op een -a, -i, -o, -u of -y eindigt.

- bij afkortingen met een meervoud, gebruiken we -'s.

Maak in je schrift het volgende rijtje

- meervouden waarbij er een klinker wegvalt;
- meervouden waarbij er een medeklinker toegevoegd wordt;
- meervouden waarbij de -f in een -v of een -s in een -z verandert;
- meervouden waarbij er -'en achter een afkorting komt.

- meervouden waarbij er een s toegevoegd wordt

-meervouden waarbij een 's wordt toegevoegd.

Als er geen klemtoon op de laatste lettergreep ligt, komt er op de laatste e een trema.

Voorbeelden:

• bacterie - bacteriën
• porie - poriën

Als de klemtoon op de laatste lettergreep ligt, komt er ook nog een extra e bij.

Voorbeelden:

• knie - knieën
• industrie - industrieën
• idee - ideeën
• zee - zeeën

Meervouden met trema

Woorden met meervoud op -en én -s

Sommige woorden hebben zowel een meervoud met -en als een meervoud met een -s. Voorbeelden hiervan zijn: seconde, tractor, ventilator, professor en groente. 

Bijzondere meervoudsvormen

Bijzondere meervoudsvormen

sommige woorden schrijf je met -eren:

• ei - eieren
• kind - kinderen
• Rund - runderen

Bijzondere meervoudsvormen

Meervoud waarbij de klinker verandert: 

Stad - steden

snelheid - snelheden

schip - schepen

Meervoud -eren:

ei - eieren

kind - kinderen

Starttaak

Kijk je startopdracht na , controleer of je de goede spellingregels hebt gebruikt.

Tweetallen

Klaar? Weektaak

O, vreemdeling, die onze taal bestudeert,

Lees verder. Ik wed dat mijn Rijm je wat leert.

'k Hoop niet, dat de studie je tegen zal vallen,

Zoo zegt men bal - ballen, maar, ach! niet: dal - dallen.

En 't enkelvoud, vreemdling, van koeien is: koe,

Maar de boef draagt wel boeien, de drenkling geen boe.

En Vondel, je weet het, schreef prachtige reien,

Maar niemand bestelt in een lunchroom ooit eien.

En kinden is niets, noch ook winderen - wel lammeren,

Wel: wortelen, geen eikelen, noch borstelen of kammeren.

Starttaak

Etui, planner, lesboek, leesboek, schrift open en laptop dicht op tafel.

1. Welke bijvoeglijke naamwoorden gebruik jij met je vrienden die je ouders of docenten niet snel zouden gebruiken, of niet kennen? Maak een top 3
2. Noteer de verbogen vorm  en de trappen van vergelijking van de bijvoeglijk naamwoorden uit jouw top 3.

Deze week

Maandag:Instructie meervoudsvormen 1C

Dinsdag: Instructie bijvoeglijk naamwoorden 1C

Vrijdag:Leesuur

Weektaak 20 november

Lezen handboek 176-179

Maken: 3 t/m 8

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je hoe een bijvoeglijk naamwoord gevormd kan worden.
• kun je de juiste vorm van een bijvoeglijk naamwoord maken
• kun je bijzonderheden van bijvoeglijk naamwoorden uitleggen.

Starttaak Hoe ging jouw starttaak? 

1. Eitje? Ga aan de slag met je weektaak volgens je opdrachtenboek.
2. Tja, het komt me wel bekend voor, maar hoe het ook alweer zit....? Lees je handboek en ga vervolgens aan de slag met je weektaak in je opdrachtenboek
3. ??? Doe mee met de instructie en maak zonodig aantekening.

Keuze 1 of 2....Bekijk je taak...denk na over je aanpak: Je kunt 10 -15 minuten geen vragen stellen. Je werkt stil en zelfstandig

Keuze 3..... Pak je schrift en open je handboek op pagina.

 Check leerdoelen: d.m.v een gezamelijke opdracht.

Het bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord vertelt iets over (een eigenschap van) het zelfstandig naamwoord. 

Dit kan van alles zijn!

Verbogen of niet?

Meestal heeft een bijvoeglijk naamwoord een onverbogen vorm (zonder -e) en een verbogen vorm (met een -e). 

We gebruiken meestal de verborgen vorm (met een -e), tenzij: 

- het bijvoeglijk naamwoord achter het zelfstandig naamwoord staat; 

- het bijvoeglijk naamwoord bij een het-woord hoort, maar het lidwoord een gebruikt wordt. 

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord is een bijzondere vorm van het bijvoeglijk naamwoord. Het geeft aan waar iets van is gemaakt. 

De meeste stoffelijke bijvoeglijk naamwoorden eindigen op -en en kennen geen verborgen vorm. 

Veel 'nieuws' stoffen, waarvan de naam vaak uit het Engels afkomstig is, krijgen géén 

-en. 

Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

Als voltooide deelwoorden iets over een zelfstandig naamwoord zeggen, worden ze als bijvoeglijk naamwoord gebruikt. 

Hierbij geldt één regel: we schrijven het zo kort mogelijk op!

Let op! Hierbij houden  we wel rekening met de uitspraak!

Trappen van vergelijking

Opdracht:

Bedenk 5 Suske en Wiske- titels die voldoen aan de volgende eissen:

• Elke titel bestaat uit een bijvoeglijk naamwoord en een een meervoud die beginnen met dezelfde letter.
• Gebruik een keer een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord, en een keer een voltooid of onvoltooid deelwoord.
• Gebruik een keer de vergrotende en een keer de overtreffende trap.