TL BVJ 4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 3

H1: ontwikkeling van het leven op aarde

Leerdoel

• Je kunt een tijdbalk van het leven op aarde en een stamboom van organismen aflezen.

eerste levensvormen: 38oo miljoen jaar geleden, in het water, nog geen zuurstof in de lucht

hieruit de eerste bacteriën. Een aantal hiervan kon zuurstof produceren

3300 miljoen jaar geleden: eencellige organismen die fotosynthese konden

meer zuurstof in het water en in de lucht

1600 miljoen jaar geleden: meercellige organismen

700 miljoen jaar geleden: eerste dieren in oceanen en zeeën 

op het land alleen nog bacterien

450 miljoen jaar geleden: de eerste landdieren: geleedpotigen

251 miljoen jaar geleden: bloeitijd reptielen, maar ook alle andere soorten gewervelden

     zoogdieren                          vogels                         amfibien                        reptielen

Ontwikkelingen van het leven op aarde

Geologische tijdschaal

Deze is onderverdeeld in tijdperken

De tijdperken zijn weer onderverdeeld in perioden 

Wanneer en hoe stierven de dinosauriërs uit?

Hoe zijn de dino's uitgestorven?

Geologische 

tijdschaal

 

Een tijdperk is een 

lange periode
waarin veel gebeurd 

is. 

Darwin vinken

Tijdens de reis van Darwin op de the beagle kwam hij op de Galapagoseilanden.

Op deze eilanden vond hij vinken die allemaal wel op elkaar leken maar toch net iets anders waren. 

Elk eiland had een andere voedselbron voor de vinken. De vinken hadden zich aangepast met hun snavel op de voedselbron

Ontwikkelingen van het leven op aarde

• Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben, vertonen verwantschap
• Hoe jonger de gemeenschappelijke voorouder in een stamboom zit, hoe meer verwant groepen zijn.
  

Stambomen en 

verwantschap

Hoe lees je zo'n stamboom?

afb. 3 aanvullen

Ontwikkelingen van het leven op aarde

De mens stamt niet af van de apen, maar apen en mensen hebben dezelfde gemeenschappelijke voorouder

Neadertaler                          

        Homo sapiens                                        

        4%

Aan de slag...

Maken en nakijken/ verbeteren 

4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

Wat kwam er als eerst op aarde?

1. Bacteriën
2. Zuurstof
3. Dieren
4. Eencellige planten

Een geologische tijdschaal is ingedeeld in tijdperken

1. Juist
2. Onjuist

Hoe herken je in een stamboom een bloeiperiode van een groep organismen (dat er heel veel van zijn)?

1. De lijnen worden dikker
2. De lijnen worden dunner
3. De lijnen veranderen van kleur

Welke soort is het meest recent ontstaan:
A of C?

1. A
2. C

Soort B toont het meeste verwantschap met
soort: A of C?

1. A
2. C

Er worden twee uitspraken gedaan

1- De lippenbeer is meer verwant aan de
bruine beer dan aan de brilbeer.
2- De voorouders van de reuzenpanda
begonnen hun ontwikkeling als aparte groep
meer dan 24 miljoen jaar geleden.

zijn deze uitspraken juist?

1. geen van beide zijn juist
2. beide zijn juist
3. alleen de 1e is juist
4. alleen de 2e is juist

Wat is het verschil tussen familiestamboom en een evolutionaire stamboom?

1. het is hetzelfde
2. familiestamboom: erfelijke eigenschappen evol. stamb.: verwantschap
3. Ze lijken uiterlijk op elkaar
4. evol. stamb.: erfelijke eigenschappen. familiestamb.: verwantschap

Wat betekent het als groepen organismen verwant zijn?

1. Ze hebben hetzelfde leefgebied
2. Ze hebben gemeenschappelijke voorouders
3. Ze lijken uiterlijk op elkaar