2.4 koningen en pausen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

• uitleggen wat de tweezwaardenleer betekende voor de verhouding tussen kerk en koningen;
  
• uitleggen waar de investituurstrijd over ging en hoe hij eindigde; 
• uitleggen dat het feodale stelsel de macht van de koning verzwakte en dat de opkomst van steden de positie van koningen versterkte 
• verklaren waarom centralisatie en staatsvorming in Frankrijk en Engeland redelijk succesvol waren.

Willibrord was een Engelse missionaris die probeerden de Friezen tot het Christendom te bekeren. De Friezen zaten daar niet op te wachten.

Bonifatius was ook een Engelse missionaris die probeerde de Friezen te bekeren. Dit lukte niet: in 754 werd hij door Friezen in Dokkum vermoord.

Paus kroont Karel tot keizer, geeft zegen 

Karel beschermt de paus

Tweezwaardenleer: geestelijke macht aan de paus en wereldlijke macht aan de keizer

 Tweezwaardenleer = Christus geeft twee zwaarden: geestelijke macht aan de paus en wereldlijke macht) aan de keizer

Tweezwaardenleer

• tweezwaardenleer: wereldlijke en geestelijke macht werkten samen en versterkten elkaar 
• waar ligt het primaat?

Investituurstrijd

Volgens het Kerkelijk recht:

Inwoners mogen zelf bisschop kiezen, de Paus bezegelt dit met de symbolen (investituur) van de bisschop

Praktijk:

Duitse koning koos  zelf de bisschop
Bisschop als vazal
Leen blijft één generatie

Investituurstrijd

Wat?

Wie?

Waar?

Wanneer?

Waarom?

Oplossing?

Heilige Roomse Rijk rond 1075

- Keizer 

(Hendrik IV)

- Hertogdommen & graafschappen & prinsdommen

- Nog geen centraal bestuurde staat

Investituur

• Om de macht te vergroten, benoemden Duitse keizers vanaf de 10e eeuw bisschoppen als leenman.
  
• Geen gevaar van erfrecht (vanwege het celibaat)
• Trouwer aan de keizer dan de paus...

Wie heeft de hoogste macht?

       

        Keizer Hendrik IV                                         Paus Gregorius VII  

Er volgt een investituurstrijd

• Paus Gregorius VII (1075): alleen ik mag bisschoppen benoemen.
• Duitse keizers en koningen: wij willen dat ook zelf doen.
• Duitse keizer is zijn macht over de bisschoppen dus kwijt....

Excommunicatie Hendrik IV Vergeving vragen in Canossa (1077)

Een Heilige Oorlog

• In 1095 roept paus Urbanus II op tot een heilige oorlog, een kruistocht.: Bevrijden van het Heilig Land Palestina van de moslims

Koning Richard Leeuwenhart 

Sultan Saladin 

Macht van de vorst wordt groter

1066 Willem de Veroveraar 

Macht van de leenmannen kleiner

Wat is staatsvorming?

• Het streven van vorsten naar een aaneengesloten grondgebied met een stevig bestuurssysteem.
• Bestuur vanuit een hoofdstad.
• Uniformiteit: dezelfde regels voor iedereen.

Wat is centralisatie?

• Het streven van vorsten naar een staat waarin alles vanaf een plek centraal wordt georganiseerd.
• Een geografisch geheel met een hoofdstad.
• Centrale administratie,
  

 

Magna Carta 1215

• Koning niet meer boven de wet, maar onderdeel van wet. De koning moet zich ook aan de wet houden
• Recht op rechtsbescherming en een eerlijk proces voor iedereen