10.2 De Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H10 De tijd van televisie en computer

10.2 De Koude Oorlog

KA

de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiend dreiging van een atoomoorlog

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• hoe en waardoor de Koude Oorlog begon
• hoe de Koude Oorlog een wereldwijd conflict werd
• hoe perioden van ontspanning en spanning elkaar afwisselden
• hoe de Koude Oorlog eindigde

Het begin van de Koude Oorlog 1/2

Na WOII ontstond Koude Oorlog:

Februari 1945: Jalta – Roosevelt, Stalin en Churchill sloten akkoord over verdeling Duitsland en dat door Russen bevrijde delen van Europa tot Sovjetinvloedssfeer gingen behoren.

1945-1948: communistische regeringen kwamen in Sovjetinvloedssfeer > grens met Westen werd IJzeren Gordijn.

1947: VS steunden landen door middel van containment en Marshallhulp.

Clement Richard Attlee (Groot-Brittannië)

Harry Truman (Verenigde Staten)

Jozef Stalin (Sovjet-Unie)

Het begin van de Koude Oorlog 2/2

1949: westerse bezettingszones werden samengevoegd tot Bondsrepubliek Duitsland. In Sovjetzone oprichting communistische Duitse Democratische Republiek.

1949: oprichting NAVO door VS en West-Europese landen

1955: oprichting Warschaupact

VS en Sovjet-Unie kwamen als supermachten uit de Tweede Wereldoorlog. Er ontstond een blokvorming: vrije Westen wilde kapitalisme en democratie op de hele wereld onder leiding van de VS, daartegenover het Oostblok: blok van communistische Europese landen onder leiding van de Sovjet-Unie.

Duitsland

Europa

Blokkade van Berlijn

Stalin zag de 3 westelijke zones van Berlijn als een kapitalistisch uithangbord. 

Daarom sloot hij de toegangswegen naar West-Berlijn af. 

Reactie Westen: 

Luchtbrug

communisme

kapitalisme

Koreaanse Oorlog

juni 1950 - juli 1953

Gevolgen (1)

• Verenigde Naties sturen een troepenmacht (onder leiding VS). 
• De Sovjet-Unie boycot de VN en is afwezig bij de stemming
  

• China raakt in oktober 1950 kort bij de oorlog betrokken.

Er zijn voorstanders in de VS voor het gebruik van 26(!) atoombommen (op Noord-Korea, China en de Sovjet-Unie)

Gevolgen (2)

• Bij de wapenstilstand in juli 1953 liggen de grenzen nog hetzelfde als aan het begin van de oorlog: 38e breedtegraad
  

Offcieel is er nog steeds geen vrede tussen Noord-Korea en Zuid-Korea.

Kritieke momenten

- Hongaarse Opstand (1956) > poging om communistisch systeem te hervormen. SU slaat opstand hard neer.

- Berlijnse Muur (1961-1989) > muur tussen West-Berlijn en Oost-Duitsland/Berlijn > vluchtelingenstroom stoppen

- Cubacrisis (1962) > VS bang voor plaatsing SU-atoomwapens op Cuba

Geen echte oorlog tussen VS en SU

Oorzaken:

- destalinisatierede Choestsjov (vreedzame coëxistentie)

- respecteren van elkaars invloedssfeer > niet ingrijpen (!)

* Hongaarse Opstand (1956)

* Berlijnse Muur (1961)

- angst voor atoomoorlog

* Cubacrisis (1962)

Afnemende spanningen

- 'hotline' tussen SU en VS

- overeenkomsten SU en VS om aantal kernwapens te verminderen  (SALT-I en SALT-II)

maar ook...:

- Brezjnev-doctrine (1968) > neerslaan Praagse Lente

- SDI-project VS

Hervormingen

• SU leider Gorbastjov wilt SU hervormen 
• Glasnost: openheid
• Perestrojka: hervormingen 
• ruimte voor groeiende protesten in het hele Oostblok

Gevolgen hervormingen

• 1989: inwoners Oost-Berlijn demonstreren om                          vrije toegang westen
• 9 november: DDR geeft toestemming                                                    --> massa's trekken naar Muur
  
• Gevolg: val van de Muur
  

Einde Koude Oorlog

• 3 oktober 1990: eenwording Duitsland
• Massale opstanden in het Oostblok: één voor één stappen ze uit de invloedssfeer van de SU
• 8 december: Rusland stapt uit Sovjet-Unie
• 26 december: officiële einde SU

0