Ethiek 3 - Utilitarisme Bentham & Epicurus

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Gevolgenethiek

Epicurus en Bentham

De slimste mens

Wat weet je nog van... de ethiek van Kant?

Kants eerste categorisch imperatief stelt dat...

1. Iedereen zelf mag weten hoe hij handelt in een situatie
2. je anderen moet behandelen zoals je zelf ook behandeld wil worden
3. handel alleen zo, als iedereen altijd zo moet kunnen handelen
4. je moet handelen zodat je gelukkig kan worden

Lesdoelen

• Je kent het verschil tussen teleologische en deontologische ethiek en kunt van beiden een voorbeeld geven
• Je weet wat het hedonisme en het utilitarisme zijn

Teleologie vs deontologie

Kant kijkt met zijn ethiek naar plicht als onderliggende waarde: deontologie

Maar een pragmatischere ethiek kijkt per casus naar de gevolgen:  teleologie

Doel / gevolgenethiek

Vorm van ethiek waar er naar de gevolgen van een actie gekeken wordt. Er zijn twee grote stromingen:

• Hedonisme
• Utilisme
  

Hedonisme

In het hedonisme is geluk de hoogste waarde. Geluk is het vermijden van pijn en verdriet. Bevredigen van behoeftes is belangrijk (want het niet bevredigen is pijn/verdriet)!

Epicurus: "vreemdeling, hier zul je het goed hebben, want hier is lust het hoogste goed!"

Hèdonè: Griekse godin van genot

Spreekt het hedonisme jou aan? Waarom wel/niet?

Utilitarisme

Het utilitarisme stelt dat een handeling moet bijdragen aan het algemene nut. Nut is het algemene welzijn en geluk van mensen. Geluk van de één mag niet ten koste gaan van geluk van de ander.

Bentham: "een handeling is goed, als het gelijk staat aan dat wat het grootste geluk brengt aan het grootste aantal mensen"

Utilitas: nut (Latijn)

Bentham's opgezette lichaam

Hoe zou een utilitarist de trolley problem oplossen?

https:

Welke (botsende) waarden kun je benoemen?

Teleologisch (doel/gevolg-gericht) handelen

of deontologisch (deugd/plicht-gericht ) handelen?

Gevolgenethiek kijkt naar het resultaat (doel) van ons handelen

Plichtsethiek gaat uit van deugden en plichtsbesef.

Bentham en Kant staan hier tegenover elkaar:

Bentham met utilisme en Kant met de categorische imperatief.

Kant (categorisch imperatief) & Levinas (de Ander) zijn voorbeelden van

1. doel-ethiek
2. plicht-ethiek
3. ethiek
4. moraal

Welk woord hoort thuis bij teleologische ethiek?

1. Gevolgen
2. Verantwoordelijkheid
3. Plicht
4. Principe

De mens moet zoveel mogelijk in dit leven genieten. Welk is onjuist?

1. Hedonisme
2. Epicurus
3. Plicht-ethiek
4. Doel-ethiek

Lesdoelen

• Je kent het verschil tussen teleologische en deontologische ethiek en kunt van beiden een voorbeeld geven
• Je weet wat het hedonisme en het utilitarisme zijn

Aan de slag

Kies één van de twee opties:

• werk aan de vragen van de reader Ethiek (t/m paragraaf 2)
• werk aan je ethische casus (in tweetallen)