3. Criminaliteit en opsporing

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Politiek- juridische dimensie

vraag

Aan welke regels moeten politie en justitie zich houden bij opsporing van criminaliteit?

Misdrijven en overtredingen. 

• Misdrijven: ernstig strafbare feiten (diefstal, mishandeling, moord, rijden onder invloed) + maximale straf is levenslang + altijd een strafblad.
• Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten (fietsen zonder licht, wildplassen, vandalisme) + maximale straf is één jaar + strafblad hangt af van strafbare feit en hoogte van de straf.

Criminaliteit & crimineel

Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet staan. Onder een crimineel verstaan wij meestal personen die van misdaad hun beroep hebben gemaakt, maar officieel ben je al een crimineel vanaf de eerste keer het plegen van een misdrijf. 

Opsporingsbevoegdheden 

• Je kunt alleen aangehouden of gefouilleerd worden als er een redelijk vermoeden bestaat dat jij de wet overtreed.
• Pas dan mag de politie gebruik maken van dwangmiddelen (opsporingsbevoegdheden). Dan is er ook sprake van een verdachte. 
• Bij het staande houden moet een verdachte zijn ID-bewijs laten zien.
• Bij een aanhouding (arrestatie) ga je mee naar het politiebureau.

Toestemming bij dwangmiddelen

Wanneer het optreden van politie de grondrechten van mensen aantast moet er eerst toestemming komen van een rechter-commissaris of van de officier van justitie. 

• Binnengaan van een woning + huiszoekingsbevel.
• Afluisteren van telefoongesprekken + aftappen internetverkeer.
• Preventief fouilleren (veiligheidsrisicogebieden) 
• Verdachte langer dan 9 uur vasthouden (mag 2 keer 3 dagen verlengd worden).
• Infiltratie in misdaadorganisaties., uitlokken is niet toegestaan.

Misdrijven opsporen

1. Politie verzamelt informatie. Alle gegevens worden verzameld in het proces-verbaal. Officier van Justitie heeft de leiding.
2. Na afronding van het opsporingsonderzoek heeft de Officier van Justitie 3 mogelijkheden: seponeren, de zaak zelf afdoen (OM-zitting) of naar de rechter gaan. 

Officier van justitie

Nadat het opsporingsonderzoek is afgerond beslist de OvJ over het vervolg.

• Seponeren: afzien van verdere rechtsvervolging (onvoldoende bewijs, een licht strafbaar feit of de verdachte is voldoende gestraft).
• Transactie of strafbeschikking: transactie: betalen van een geldbedrag of een taakstraf. Strafbeschikking: OM legt zelf een straf op, je bent sowieso schuldig.
• Vervolgen: zaak gaat naar de rechter.

In Nederland bestaat de trias politica.
De trias politica betekent

1. de invloed van politieke partijen
2. de mensenrechten en plichten.
3. de scheiding van de politieke macht.
4. vrije en geheime verkiezingen.

Wat is het legaliteitsbeginsel?

1. Naast rechten hebben we ook plichten.
2. Je kan niet twee keer worden vervolgd.
3. Iedere handeling van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet.
4. De overheid kan ook strafbaar zijn.

Snoepje stelen bij de Kruidvat. Overtreding, misdrijf of niet strafbaar?

1. Overtreding
2. Misdrijf

 Misdrijf of overtreding?

1. Misdrijf
2. Overtreding

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Het bezit van vuurwapens is in Nederland verboden. (Tenzij je een vergunning hebt om een vuurwapen te hebben, maar die hebben alleen politie mensen of mensen van een schietvereniging onder speciale omstandigheden.) Omdat je grote schade kan aanrichten met een vuurwapen is het een misdrijf om deze te dragen. Je moet dan altijd naar de rechter.

 Misdrijf of overtreding?

1. Misdrijf
2. Overtreding

 Misdrijf of overtreding?

1. Misdrijf
2. Overtreding

Misdrijf of overtreding?
Door rood rijden

1. Misdrijf
2. Overtreding

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Dit is een foto van de avondklok rellen (2021) in Eindhoven. Jongeren vernielen hier vele spullen en gooien stenen naar de politie. Dat is een misdrijf.

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Met wildplassen wordt niet bedoeld dat je wild plast, maar dat je ergens plast zonder dat er een wc is. Het kost je 120 euro en wordt gezien als een licht vergrijp. Het is daarom een overtreding, want je krijgt een boete.

Fiets stelen.
Overtreding of misdrijf?

1. Misdrijf
2. Overtreding

Casus opdracht