par 5 Ontevredenheid in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

par 5 Ontevredenheid in Europa

de tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie herkennen en uitleggen waarom na de Eerste Wereldoorlog nieuwe politieke partijen met extreme ideeën populair werden in Europa.

(communisme en fascisme)

Problemen in Europa na WO I:

• hoge schulden, oorlogsschade, weinig geld
• oud-soldaten verwachtten beloond te worden 
• vooral na de crisis: werkloosheid en armoede
• regeringen konden deze problemen vaak niet oplossen -> burgers verliezen het vertrouwen in politieke partijen -> steun voor partijen met extreme ideeën
  

Benito Mussolini

Leider, of 'Il Duce',  van Italië (1922-1943)

Oprichter van de Fasci di Combattimento (Zwarthemden, knokploegen)

Na de Eerste Wereldoorlog en de Vrede van Versailles was er veel onvrede, 

en dat kwam door de onderhandelingen van de 'slechte' Italiaanse regering.

Fascisme

Fascisme is een politieke stroming, 

en wordt ook wel extreem-rechts genoemd

De naam komt van het voorwerp dat je hier ziet: een fasces

Dit voorwerp, een bijl met takken, stond symbool voor

de macht van bestuurders in het Romeinse Rijk.

Fascisme in Europa

• 'Oplossing voor de crisis'

• Populair in de jaren ’20 en ’30 van de 20e eeuw

• Antwoord op slecht beleid van de democratische regeringen

• Niet alleen in Italië of Duitsland (NSDAP), ook in bv Engeland en Nederland (NSB)

Kenmerken van fascisme (1)

• Fascisme is overal tegen: vooral dingen die vreemd zijn en andere culturen

• Fascisme is anti-democratisch: het volk hoeft niet mee te praten

• Er is één leider. Hij bepaalt wat goed is.
• Geweld is geen probleem
• Ondergeschikte rol voor vrouwen

Kenmerken van fascisme (2)

• Fascisme is nationalistisch: de eigen staat boven alles
  

• Fascisme gaat uit van ongelijkheid tussen mensen: de hoogontwikkelden moeten de laagontwikkelden leiden. (Het recht van de sterkste: Sociaal-Darwinisme)

Steun voor fascisten:

In Italië, Spanje en Duitsland grepen fascisten de macht. Zij werden gesteund door soldaten, winkeliers en ambtenaren. 

Redenen: teleurgesteld door oorlog, hadden last van slechte economie. 

Zij wilden geen communisme: dan zouden ze alles kwijtraken!

Volgens communisten

zorgde het kapitalisme ervoor dat bedrijven veel macht hadden en arbeiders werden uitgebuit: lang werken voor weinig loon. Communisten vonden dat de regering te weinig deed om de arbeiders te beschermen. Er moest een revolutie komen: arbeiders moesten in opstand komen en de macht grijpen. 

• gelijkheid, recht op onderwijs, werk, een inkomen en een woning
• één partij, de communistische partij, regeert het land
• Grond, grondstoffen en fabrieken zijn van de staat/ van iedereen. De staat bepaalt wat en hoeveel er wordt gemaakt en hoe hoog prijzen en lonen zijn. 
  

Communisme

• Gelijkheid. Er zijn geen klassen meer.
• Geen bezit. De staat verdeelt het bezit.
• Iedereen verdient hetzelfde. Winst maken kan niet.

Wat is communisme? (1)

• Arbeiders aan de macht

• Alle rijkdommen (ook de fabrieken en de machines) naar de arbeiders

• Omdat 'rijken' en fabrikanten dit niet zomaar zullen laten gebeuren zal er een revolutie van arbeiders komen, mét geweld.

Wat is communisme? (2)

• Einde aan de klassenmaatschappij (indeling van de maatschappij naar economische positie)
• Mensen hebben evenveel bezit.
  

• Tegen kapitalisme (ergens geld in stoppen met als doel meer geld te verdienen: winst maken). 

Kan dit in de praktijk? 

Russische Revolutie

1917

Oorzaken

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles: honger, armoede
  

• Verlies Russisch-Japanse oorlog (1904-1905)
  

• Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag
  

• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog
• Koninklijke familie niet populair

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de Tsaar

• Voorlopige (democratische) regering

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

Oktober 1917

• Onrust in Rusland blijft
  

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet

• De Tsaar en zijn familie worden vermoord (juli 1918)
  

Vrede met Duitsland

alle grond aan de boeren

alle macht aan de sovjets

alle fabrieken aan de arbeiders

Lenin: 1917 - 1924

Stalin: 1928 - 1953

Wat is GEEN kenmerk van fascisme?

1. Nationalisme
2. Een sterke leider
3. Gebruik van geweld
4. Racisme

Door het fascisme krijgen mensen meer te zeggen.

1. Waar
2. Niet waar

Waar hoort het volgende kenmerk bij:
geweld is normaal

1. Communisme
2. Fascisme

Welke ideologie (gedachtegoed) had de Sovjet Unie?

1. Communisme
2. Kapitalisme
3. Nationalisme
4. Fascisme

Waar hoort het volgende kenmerk bij:
iedereen is gelijk

1. Communisme
2. Fascisme

Wie legde de basis voor het fascisme?

1. Mussert
2. Franco
3. Hitler
4. Mussolini

Fascisme was alleen populair in Duitsland en Italie.

1. waar
2. niet waar

Wie heeft de macht in Rusland in 1919?

1. Tsaar Nicolaas
2. Lenin
3. Stalin
4. Wilhelm II

Welke ideologie (gedachtegoed) had de Sovjet Unie?

1. Communisme
2. Kapitalisme
3. Nationalisme
4. Fascisme

Wie is deze man?

1. Tsaar Nicolaas II
2. Lenin
3. Stalin
4. Wilhelm II

In welk jaar komt Lenin aan de macht?

Belangrijke begrippen en personen

• communisme
• socialisme
• Russische Revolutie (1917)
• Rusland/ Sovjet-Unie
  
• fascisme
• Mussolini
• Marx
  

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie herkennen en uitleggen waarom na de Eerste Wereldoorlog nieuwe politieke partijen met extreme ideeën populair werden in Europa.

(communisme en fascisme)