5.2 De sociale kwestie

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Paragraaf 5.2

De sociale kwestie

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen  hoe door de industralisatie de sociale kwestie onstond.

En kan je uitleggen hoe het leven van een arbeider er uit zag.

Wat weet jij nog?

Welk begrip hoort bij de volgende betekenis:

"Ingrijpende verandering in de productie, waarbij handarbeid werd vervangen door machines."

1. Kapitalisme
2. Handnijverheid
3. Industriële revolutie
4. Monarchie

Wat was 1 van de belangrijkste uitvindingen van de industriële revolutie?

1. De ploeg
2. De stoommachine
3. De dienstensector
4. De computer

In welk land begon de industriële revolutie?

1. Duitsland
2. Nederland
3. Frankrijk
4. Engeland

Industriële Revolutie

• De overgang van kleinschalige handmatige productie naar grootschalige machinale productie

• Tussen 1750-1900 begonnen in Engeland (als gevolg van de bevolkingsgroei)

• Belangrijke uitvindingen: Spinning Jenny, de schietspoel en de stoommachine

Gevolgen van de industrialistatie

• Huisnijverheid (gedaan door boeren) kan niet meer op tegen snelle productie van de fabrieken.

• Arbeiders trekken naar de stad 

• Steden groeien erg snel

0

Je hebt dit filmfragment bekeken. Wat zou de sociale kwestie kunnen zijn?

De Sociale Kwestie

• Een kwestie is een probleem
  

• Het probleem van de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders.

• Armoede probleem
  

Wat is de Sociale Kwestie? 

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’
  

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen.

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht.

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Slechte werkomstandigheden

• onveilig en ongezond, saai werk
• lange werkdagen (14u/dag)
• lage lonen => amper gezin onderhouden
• geen rechten !
  

Kinderarbeid

• Goedkoper dan volwassenen.

• Nauwelijks onderwijs gehad. 

     (leerplicht vanaf 1900)

• Noodzakelijk voor onderhoud gezin.

Kinderarbeid is heel gewoon

Kinderwetje van van Houten

• Eerste sociale wet 1874

• Kinderen onder de 12 jaar mochten niet meer werken in fabrieken 

• Begin van sociale wetgeving in Nederland.

Erbarmelijke woonomstandigheden

• slechte kleine huisjes (krotten)
• grauwe arbeiderswijken
• veel gezinsleden
• slecht eentonig voedsel (vlees was zeldzaam)
  
• hoge kindersterfte
• weinig hygiëne -> één toiletblok voor heel de wijk.
  

Geen uitkering

• Zieken, bejaarden en invaliden waren aangewezen op de liefdadigheid van de kerkelijke armenzorg.

• Ze kregen eten, kleding en brandstof van de kerk 

      (maar dat was weinig)

Wie helpt de arbeiders?

- vanaf 'de werkvloer'

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's.

   

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken. waarom?

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders?

- vanaf 'de werkvloer'

• Vakbonden: organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers.
• Als je lid was van een vakbond kon je staken: door lidmaatschap was er een kas waaruit je betaald werd, ook als je ziek was.

Invoering Sociale wetten

• Zeer slechte woon- werkomstandigheden arbeider
• Regering zag dat ze hier iets aan moesten doen
• 1874 Invoering eerste sociale wet (kinderwetje Van Houten --> kinderarbeid onder de 12 jaar in fabrieken verboden)

• Invoering meer sociale wetten

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• Armenwet (1854)
  
• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  
• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),
• Ongevallenwet (1901)

0

Wat hoort niet bij de sociale kwestie?

1. Lage lonen
2. Lange werktijden
3. Slechte wegen
4. Onveilige fabrieken

Waarom werden er vakbonden opgericht door de arbeiders?

Heeft deze foto met de sociale kwestie te maken? Leg kort uit.

Heeft deze foto met de sociale kwestie te maken? Leg kort uit.

Heeft deze afbeelding te maken met de sociale kwestie? Leg kort uit.

a. Bedenk welke mening de fabrikant had over kinderarbeid. Leg uit!
b. Is de bron volgens jou betrouwbaar? Leg uit!

a. Door wie, wanneer en waar is het gedicht geschreven?
b. Geef een korte samenvatting van het gedicht
c. Met welk historisch onderwerp of begrip heeft het gedicht te maken?
d. Leg uit wat de schrijver duidelijk wilde maken?

a. Noteer door wie, wanneer en waar de afbeelding is gemaakt.
b. Beschrijf de belangrijkste elementen van de afbeelding.
c. Met welk historisch onderwerp of begrip heeft de afbeelding te maken?
d. Wat wilde de maker duidelijk maken hiermee?

a. Leg het verband uit tussen de industrialisatie en de sociale kwestie
b. Op welke 2 manieren werden armen geholpen in de 19e eeuw?
c. Hoe probeerden arbeiders betere arbeidsomstandigheden af te dwingen?

a. Het verhaal is echt gebeurd. Hoe weten we dat?
b. Neels moeder besloot dat haar dochter moest werken als prostituee. Leg uit hoe het gedrag en ideeën van de moeder werden bepaald door haar tijd, plaats en achtergrond.

Vergelijk kinderarbeid in Pakistan rond 1990 met die in Nederland rond 1870. Trek een conclusie.