samenkomende les

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

moleculen

Scheikundige hebben ontdekt dat stoffen uit hele kleine deeltjes bestaan. We noemen dit moleculen.

Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen.

deeltjesmodel

we kunnen niet aan de molecuul zien hoe een stof zich gedraagt maar wel via een bepaald model

we observeren dan hoe een stof reageert

vaste stof

in een vaste stof houden de moleculen elkaar stevig vast. 

ze bewegen een beetje maar komen niet van hun plaats. 

de kracht waarmee de moleculen elkaar aantrekken is groot. een vaste stof is daarom sterk.

vloeistof

de moleculen zitten niet zo aan elkaar vast als bij een vaste stof. 

ze bewegen langs en door elkaar heen.

als je vloeistof in een glas hebt is de bovenste laag glad dit noem je de vloeistof-spiegel

gas

in een gas bewegen de moleculen zich vrij rond. 

ze gaan alle kanten op.

ze trekken ook niet meer aan elkaar.

chemische reactie

bij een fase overgang veranderen de moleculen niet dit gebeurt wel bij een chemische reactie. 

bij een chemische reactie begin je met je beginstoffen en eindig je met je reactieproducten.

we zetten beginstoffen voor de pijl en reactieproducten na de pijl

beginstoffen --> reactieproducten

reactieschema

stel je kijkt naar de reactie van aardgas met zuurstof (verbranding) kan je de volgende reactie schema opstellen

aardgas + zuurstof = water + koolstofdioxide

aardgas en zuurstof zijn de beginstoffen

water en koolstofdioxide zijn de reactieproducten

gas

bij een gas bewegen de moleculen alle kanten op.

als gas in een afgesloten ruimte zitten dan ontstaat er een constante druk.

tempratuur en gas

hoe hoger de tempratuur wordt hoe sneller de moleculen bewegen.

de druk neemt dus toe. 

absolute nulpunt

hoe lager de tempratuur hoe minder snel de moleculen bewegen.

als je ver genoeg afkoelt dan staan zelfs de moleculen helemaal stil dit is het absolute nulpunt.

absolute nulpunt= -273 graden

kelvin

in de natuurkunde hebben we naast Celsius ook een andere tempratuurschaal.

in de kelvinschaal is het absolute nulpunt 0 kelvin 

0 kelvin = -273 graden

273 kelvin = 0 graden

stoffen gebruiken

in het dagelijkse leven gebruik je veel stoffen.

Veel stoffen vindt je in de natuur maar dit is vaak niet puur die stof maar dit zijn mengsels

stoffen scheiden: indampen

Als je een stof wilt scheiden kan je de scheiding techniek indampen gebruiken.

Je verhit de oplossing zodat het oplosmiddel verdwijnt. Je houdt de vaste stof over.

stoffen scheiden: filteren

Bij filteren laat je een oplossing door een filter lopen.

De vaste bestanddelen blijven achter en de vloeistof loopt door het filter heen.

stoffen scheiden: extraheren

bij extraheren doe je water op een vaste stof en lossen hierin bepaalde stoffen over.

sommige vaste stoffen blijven achter.

bouwen

er bestaan heel veel zuivere stoffen. De moleculen zijn opgebouwd uit atomen. 

De atomen noemen wij dan ook de bouwstenen van moleculen genoemd

stoffen ontleden

moleculen zijn opgebouwd uit meerdere atomen. 

Bij ontleden van water worden watermoleculen kapot gemaakt. Je ziet dat water opgebouwd is uit waterstof en zuurstof

elementen

waterstof en zuurstof zijn allebei elementen. (Elementen heb je geleerd voor je SO)

je kan elementen niet verder ontleden. Dit is de puurste vorm die er is.

bouw van een atoom

als we kijken naar de bouw van een atoom dachten we dat het niet kleiner kon. 

Maar in de kern zitten protonen en neutronen en hierom heen bewegen elektronen. 

protonen

een proton heeft een heel erg kleine massa. 

massa: 1,673*10^-27 KG

(dit betekend dat 1,673 gedeeld door een miljard keer een miljard keer een miljard)

een proton heeft een kleine positieve lading

neutronen

neutronen vormen samen met de protonen de kern van een atoom.

De neutron weegt hetzelfde als een proton. 

De neutron heeft geen lading en daarom neutraal.

voor elke proton in de kern is een neutron behalve bij waterstof deze heeft alleen maar 1 proton

elektronen

een elektron is een negatief geladen deeltje de massa van een elektron is nog kleiner da een proton/neutron namelijk 1800 keer zo klein. 

de lading van een elektron is evengroot maar tegenovergesteld van een proton. 

dus 2 positief geladen protonen horen 2 negatief geladen elektronen bij. De stoten elkaar af. 

isotopen

de atomen van een element hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in hun kern. 

het aantal neutronen kan wel verschillen in een kern van een element. We zeggen dan dat dit isotopen zijn. 

voorbeeld:

koper-63 (29 protonen en 34 neutronen) en koper-65 (29 protonen en 36 neutronen)