Les 3 verkoudheid en griep

• Farmaceutische patientenzorg
• MBO
• Studiejaar 2

Verkoudheid en griep 

Les 3 

Zelfzorgstandaard 

Inhoud les 

Kerst op school 

Aandoeningen neus, mond en keelholte 

Verkoudheid en griep 

Film kijken?

Ja

Nee

Welke?

Wat neem je mee?

Welke aandoeningen van de mond, neus en keelholte ken je?

Mond - keelholte 

Irritatie ​

• Beschadiging slijmvlies​
  
• Roken ​
  
• Alcohol ​
  
• Te warme dranken​
  
• Scherpe spijzen ​

Ontsteking ​

• Irritatie kan ontsteking worden ​
  
• Slijmvlies is rood, pijnlijk, gezwollen ​
  
• Slechte adem 

Ontstaan nfectie

Schimmels, bacteriën en virussen ​

80% door virus ​

Oorzaken: ​

• Slechte gebitshygiëne ​
  
• Slecht passende prothese ​
  
• Onvolwaardige voeding ​
  
• Schimmelinfectie 

Aandoeningen mond- keelholte​

Schimmelinfectie ​

Aften ​

Keelpijn 

Schimmelinfectie mond

Candida infectie ​

Spruw ​

‘Witte vlekjes’ mond 

​

Behandeling: ​

Nystatine ® suspensie ​

Daktarin ® orale gel 

Spruw

Niet medicamenteuze adviezen: ​

Hygiëne ​

Bij baby: ​

Kook flesjes en spenen uit ​

Was voor borstvoeding de handen ​

Maak tepels schoon met lauw water ​

Inhalatiemiddelen: ​

Mond goed spoelen ​

Eventueel instructie herhalen

Wat zijn aften?

Aften 

Kleine pijnlijke zweertjes​

Paar mm groot ​

Afzonderlijk maar ook groepsgewijs​

Komen regelmatig terug ​

Oorzaak onbekend ​

Genezen spontaan binnen 1 tot 2 weken 

Behandeling aften 

Behandeling pijn: ​

Pijnstillers​

Lidocaïne orale gel ​

Goede gebitshygiëne belangrijk ; anders hele gebit ontstoken 

Keelpijn

Meestal door virus​

Soms door bacterie (streptokokken)​

Niet – medicamenteuze adviezen​

Zuigen op snoepje, dropje of verzachtende keeltablet (bij voorkeur suikervrij)​

Gunstige werking door stimuleren van de keelspieren en activeren speekselklieren ​

Gorgelen met fysiologische zoutoplossing ​

Eventueel paracetamol voor de pijn

Neusholte

Functie: ​

Ruiken​

Inademinglucht zuiveren van stofdeeltjes​

Inademinglucht op temperatuur en vochtigheid brengen ​

Onrechtmatigheden zoals bacteriën en slijm verwijderen 

Neus

• Binnenkant bekleed met slijmvlies wat voortdurend slijm afscheidt ​
  
• Slijmvlies bedekt met trilhaartjes die voortdurend in beweging zijn ​
  
• Trilhaartjes zorgen ervoor dat slijm langzaam naar beneden stroomt waardoor de opgesnoven deeltjes naar buiten gewerkt worden of in de keel terechtkomen 

Ontsteking 

Neusslijmvlies gezwollen en geïrriteerd​

Kan door: ​

• Overgevoeligheidsreactie ​
  
• Infectie door bacterie of virus ​
  
• Temperatuurwisselingen ​
  
• Tabaksrook ​
  
• Uitlaatgassen​
  
• Sterke geuren

Verkoudheid

Veel slijmvorming ​

Neus raakt verstopt ​

Door virusinfectie: slijm dikker en algehele malaise ​

Vaak in combi met hoofdpijn en oorpijn ​

Soms gaat over in bacteriële infectie ​​

Slijm wordt dan geelgroen van kleur ​

Opdracht 

Zoek samen uit, wat is het verschil tussen verkoudheid en griep?​

En welke doelgroep komt in aanmerking voor de griepprik?  

Klachten 

Verkoudheid ​

Verstopte neus of loopneus ​

Hoesten en/of niezen (soms) ​

Keelpijn (soms)​

Heesheid (soms) ​

Algehele malaise ​

Oorpijn (soms) 

Klachten 

 Griep ​

Acuut begin van symptomen (binnen 12 uur) ​

Koorts ​

Koude rillingen ​

Spierpijn ​

Hoest ​

Keelpijn ​

Hoofdpijn ​

Vermoeidheid 

Griepprik 

Per jaar sterven er ongeveer 250 - 2000 mensen aan influenza (95% 60+) ​

Risico op ernstige gevolgen ​

Tussen half oktober en half november wordt deze aangeboden​

• Ouder dan 60 jaar ​
  
• Mensen met chronische longaandoening, hart- en vaatziekte, diabetes mellitus of ernstig verminderde nierfunctie of andere nieraandoening ​
  
• Mensen met verminderde weerstand tegen infecties door ziekte, chemotherapie of medicijnen of mensen die in een verpleeghuis verblijven ​
  

Jaarlijks herhalen; virus verandert jaarlijks ​

Na 10 dagen voldoende bescherming tegen influenza ​

Opdracht 

Wat is koorts?​

Hoe werkt dat in je lichaam? ​

Waarom ga je rillen en zweten? 

Koorts

Rectaal gemeten; verhoging van lichaamstemperatuur boven 38 graden ​

Vaak virusinfectie 

Verstopte neus/loopneus ​

 Meestal loopneus (rinorroe) ​

 Vocht helder en waterig; later taaier slijm geel en groen ​

 Zwelling neusslijmvlies, bemoeilijkt passage van slijm ​

 Kan uiteindelijk helemaal worden geblokkeerd 

Hoofdpijn ​

• Teken algehele malaise ​
  
• Bijholteontsteking of overdruk in de bijholten door afsluiting afvoergang ​
  
• Daarbij is slijm geïnfecteerd; zwelt op; ontstekingsvocht komt vrij; verhoogde druk ​
  
• Bijholteontsteking vaak pijn in de kaak; meestal eenzijdig ​
  
• Kauwen, of pijn bovenkiezen 

Keelpijn

Ontsteking slijmvlies keel​

Soms ook stembanden; heesheid ​

Keel voelt vaak droog en pijnlijk aan; helemaal met verkoudheid erbij 

Oorpijn 

• Vaak bij kinderen in combinatie met verkoudheid​
  
• Wees bedacht op middenoorontsteking ; klagen soms over buikpijn maar hebben last van het oor (buikpijn, diarree en braken) ​
  
• Kan ook door keelpijn die uitstraalt ​
  
• Buis van Eustachius (verbinding middenoor en neusholte) ​
  
• Kan opzwellen waardoor deze niet meer goed functioneert; druk in middenoor kan niet worden aangepast; ingetrokken trommelvlies; geeft dof en vervelend gevoel ​
  
• Daarnaast zitten mo opgesloten in het oor - > middenoorontsteking ​
  
• Door druk kan scheurtje ontstaan; loopoor 

WHAM - Wie? 

Belangrijk om te weten​

• Kinderen (vooral <1 jaar) gevoeliger voor infectie bovenste luchtwegen ​
  
• Baby verstopte neus; moeite met drinken ​
  
• Jonger <3 maanden; met hoest of koorts naar ha ​
  
• Zwangerschap/borstvoeding is van belang ​
  
• Ouder dan 75 jaar met koorts of zieke indruk; ha 

WHAM - Hoelang? 

Naar huisarts ​

• Als verkoudheid of griep al een week bestaat en niet verbeterd is ​
  
• Of als de koorts na 5 dagen nog niet minder geworden is 

WHAM - Actie? 

Als alle niet- medicamenteuze adviezen al zijn genomen of een zelfzorgmedicijn gebruikt is, maar niet tot het gewenste resultaat heeft geleid; ha 

WHAM - Medicatie?  

 Immunosuppressivum, oncolyticum of HIV remmer​

Verminderde weerstand ​

'onschuldige' infectie kan grote gevolgen hebben ​

HA ​

 IA of CI met NSAID 

Wanneer huisarts? (1) 

Kinderen met koorts (>38) ​

• Jonger dan 3 maanden; direct ​
  
• Hart- of longziekte ​
  
• Diabetes ​
  
• Medicatie die weerstand verminderd​
  
• Syndroom van Down ​
  
• Prik gemist op CB​
  
• Ernstig ziek is of snel achteruit gaat ​
  
• Als ouder zich ongerust maakt ​
  
• Afgelopen 4 weken in (sub) tropen is geweest ​
  
• Opnieuw koorts na aanval dagen koortsvrij te zijn geweest 

Wanneer huisarts? (2) 

Kinderen met oorpijn ​

• < 6 maanden ​
  
• > 6 maanden en oorpijn na 3 dagen niet verbeterd ​
  
• Oorpijn die erger wordt met pijn aan beide oren ​
  
• < 2 jaar en pijn aan beide oren ​
  
• Syndroom van Down; ivm anatomische afwijkingen ​
  
• Ouder maakt zich ongerust 

Wanneer huisarts? (3) 

Volwassenen met koorts >38 ​

• Ouder dan 75 jaar met zieke indruk ​
  
• Kortademigheid of suf ​
  
• Weinig drinken of plassen ​
  
• Koorts na 5 dagen niet over is ​
  
• Als koorts over is en na paar dagen terugkomt ​
  
• Hart- of longaandoening​
  
• Diabetes ​
  
• Verminderde nierfunctie ​
  
• Verminderde afweer ​
  
• Afgelopen 4 weken in tropen geweest 

Duur zelfbehandeling 

Koorts​

Na 5 dagen niet over is ​

Oorpijn ​

> 6 maanden; paracetamol (ged. 3 dagen)​

In drie dagen erna zieker of na 3 dagen niet verbeterd ​

< 2 jaar pijn aan beide oren; ha ​

Verstopte neus ​

Bij baby's waarbij het weghalen van slijm onvoldoende effect heeft ​

Of problemen bij drinken ​

Niet medicamenteus advies 

Verkoudheid en griep meestal vanzelf over; zelfzorg om klachten te verlichten ​

Koorts en pijn ​

• Voldoende drinken ​
  
• Dunne kleding die losjes om lichaam zit; warmte kwijt kunnen ​
  
• In bed alleen een laken ​
  
• Kinderen kunnen beter tegen; goed drinken, en laat gewoon spelen ​
  

Keelpijn ​

• Regelmatig drinken; water & thee ​
  
• Zuigen waterijsje, dropje of verzachtende keeltablet (voorkeur suikervrij) ​
  
• Gorgelen fysiologische zoutoplossing ​
  
• 1 afgestreken theelepel op 1 glas water (250 ml) 4x per dag gorgelen met 20-30 ml​

Niet medicamenteus advies 

​ Verstopte neus ​

• Bij kinderen en tijdens zwangerschap/borstvoeding heeft neusspray of druppels met fysiologische zoutoplossing de voorkeur ​
  
• Verdunt het taaie slijm in de neus en verbetert het transport van het slijm door de neus ​
  
• Soms toevoegingen is niet bewezen; menthol, eucalyptus etc ​
  
• < 2 jaar; geen menthol ivm ademhalingsdepressie ​
  

Stomen ​

• Door douchen ​
  
• Boven een kom heet water met handdoek over het hoofd ​
  
• Denk erom; pas op voor verbranding ​
  
• Afgeraden voor kinderen 

1e & 2e keuze bij keelpijn, oorpijn, hoofdpijn & spierpijn 

Keelpijn, oorpijn, hoofdpijn en spierpijn 1e keuze ​

Paracetamol ​

Mag al vanaf > 3 maanden ​

​

2e keuze; NSAID​

< 6 jaar niet aanbevolen ​

Ernstige keelpijn; zuigtabletten met flurbiprofen 

1e keuze bij verstopte neus ​

Xylometazoline ​

Vermindert de zwelling van het neusslijmvlies ​

Mag niet < 2 jaar ​

1-5 jaar voorzichtigheid geboden ​

Werkt binnen enkele minuten en houdt 6-8 uur aan ​

Mag bij zwangerschap en borstvoeding ​

Bijwerkingen; branderig gevoel in neus/keel, droog neusslijmvlies, neusbloedingen ​

Let op; langdurig gebruik geeft kan op gewenning; er ontstaan chronische neusklachten​

Max 1 week gebruiken 

1e keuze bij verstopte neus ​

Oxymetazoline ​

Zelfde werking xylometazoline​

Vanaf 10 jaar ​

Tramazoline ​

Zelfde werking xylometazoline ​

Mag niet bij zwangerschap & borstvoeding ​

Vanaf 6 jaar 

1e keuze bij loopneus  ​

Xylometazoline met ipratropium ​

Vermindert zwelling en neussecretie ​

Vanaf 18 jaar ​

Niet bij zwangerschap/borstvoeding​

Ook max 1 week 

Volgende keer 

Hoest 

Certificaten bovenste luchtwegen en verkoudheid en griep