Fenotype en Genotype/ chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Geef voorbeelden van erfelijkheid!

Chromosomen en DNA, Waar zit dat?

• Een organisme bestaat uit cellen.
• In de cellen zitten de celkernen
• Die celkernen bevatten chromosomen
• De chromosomen bestaan uit DNA 

Chromosomen

Een mens heeft 23 paar chromosomen in iedere celkern van een gewoon lichaamscel. 

De beide chromosomen van een paar zijn aan elkaar gelijk. 

Ze bevatten dezelfde erfelijke eigenschappen (bijv. ogen moeten een kleur krijgen.

Alleen kan de inhoud van de erfelijke eigenschappen verschillen. (bijv. kleur van ogen.)

Welke chromosomen bepalen het geslacht van de vrouw?

Wat zouden de gevolgen kunnen zijn van verschillende informatie op een chromosomenpaar en weet je een voorbeeld?

Als in dit voorbeeld in het voorgaande plaatje 3 verschillende chromosomenparen kunnen leiden tot 8 verschillende combinaties, hoeveel verschillende combinaties zijn er dan mogelijk bij 23 chromosomenparen?

Waar komt de variatie die ontstaat bij bevruchting vandaan?

Genen

Een gen bevat een code met informatie voor één erfelijke eigenschap. 

Op een chromosoom liggen veel genen (enkelvoud = gen)

Ieder gen heb je twee keer:

• Eén liggend op een chromosoom afkomstig van je moeder.
• Eén liggend op een chromosoom afkomstig van je vader. 

Je hebt duizende genen van je ouders meegekregen, dus duizenden erfelijke eigenschappen. 

DNA

DNA is opgebouwd uit verschillende bouwstenen 

--> C, G, A en T

C en G liggen tegenover elkaar

A en T liggen tegenover elkaar

Verschillende volgorde in bouwstenen, zorgt voor verschillende                                                                                                                         codes.  

Iedere cel bevat de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme (het genotype).

Deze zin is een antwoord op een vraag uit het huiswerk van basisstof 1. 

Fenotype en genotype

Fenotype: het uiterlijk van een organisme

• eenvoudig aan te passen
• wordt bepaald door invloeden uit de omgeving
• wordt bepaald door je DNA

Genotype: de informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme

• niet aan te passen
• erf je van je ouders
• aanpassing alleen door mutaties

genotype= complete informatie voor al de erfelijke eigenschappen

fenotype = zichtbare eigenschappen 

(erfelijke eigenschappen + invloeden uit het milieu)

Een spiercel in je lichaam heeft hetzelfde genotype als een hersencel. Hoe komt het dat de cellen er anders uit zien en een andere functie hebben?

Aan de slag

Opdr. 1 t/m 10

Opdr. 1 t/m 6

Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

Mathilde laat een permanentje zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

Heeft een vlieg hetzelfde fenotype als de larve waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. hetzelfde fenotype en genotype
4. verschillende genotype en fenotype

Zet in de juiste volgorde
van klein naar groot:

1. cel - chromosoom - DNA - gen
2. gen - chromosoom - DNA - cel
3. gen - chromosoom -cel - DNA
4. gen - DNA - chromosoom - cel

Welk eigenschap heeft te maken met het fenotype?

1. Blond geverfd haar
2. Kort geknipt haar
3. Rossig haar
4. Zowel A, B als C