V5: METRUM

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Metrum

Regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen

Beklemtoond           -    heffing

Onbeklemtoond     v    daling

Antimetrie

Welk woord wijkt af van de regelmaat qua nadruk?

varen - boren - mieren - turen - geren

Welk woord wijkt af van de regelmaat qua nadruk?

bonenveld - tarweveld - beneveld - bietenveld - korenveld

Antimetrie

Welk woord wijkt af van de regelmaat qua nadruk?

varen - boren - mieren - turen - geren

Welk woord wijkt af van de regelmaat qua nadruk?

bonenveld - tarweveld - beneveld - bietenveld - korenveld

  

’k Zag twee beren broodjes smeren,

    O, het was een wonder.

    ’t Was een wonder boven wonder

    Dat die beren smeren konden. 

  

Beklemtoond is onderstreept:

’k Zag twee beren broodjes smeren,

    O, het was een wonder.

    ’t Was een wonder boven wonder

    Dat die beren smeren konden. 

Metra

Jambe (v-) 

Trochee (-v) 

Anapest (vv-)

Dactylus (-vv)

Amfibrachus (v-v)

Inkorten en uitbreiding

Inkorten = elisie

een lettergreep wordt ingekort

't ipv het; 'kindren' ipv 'kinderen'

Uitbreiden = epenthesis

een lettergreep wordt toegevoegd

'volluk, Delluft'

Jambe (afwisselend zwak – sterk)

V -|V -|V -|V -|V -|

Een nieu  |  we len  |  te en  |   een nieuw|geluid 

(Begin van de Mei van Herman Gorter)

Trochee Afwisselend sterk/ zwak (-v)

Had hij Holland dan gedragen,

Onder 't hart,

Tot zijn afgeleefde dagen,

Met veel smart,

Vondel

Trochee Afwisselend sterk/ zwak (-v)

 – ∪|- ∪|- ∪|- ∪|-∪|

Constan|tijntje,| ‘t zaligh | kijntje, 

(Eerste regel van Kinder-Lyck van Joost van den Vondel)

Vondel

Dactylus (sterk – zwak – zwak -vv)

-VV|-VV|-VV|-VV|-VV|

 

Grauw is uw | hemel en | stormig uw | strand 

(Uit: Holland van Potgieter)

 Ik verscheurde je foto, 

    heb je brieven verbrand

    In mijn hart moet ik huilen

    Maar ik doe nonchalant.

Anapest

 Ik verscheurde je foto,

 v   v           -       v   v    -  v 

heb je brieven verbrand

   v      v    -      v      v       -

 In mijn hart moet ik huilen

  v     v         -        v      v    -     v

 Maar ik doe nonchalant.

   v       v    -       v     v      -

Amfibrachus (v-v)

Het huwelijk

Toen hij bespeurde hoe de nevel van de tijd

in d'ogen van zijn vrouw de vonken uit kwam doven,

haar wangen had verweerd, haar voorhoofd had doorkloven

toen wendde hij zich af en vrat zich op van spijt.

Jambe --> Alexandrijn (versregel met zes jambes)

Elisie --> weglating

Extrametrisch --> onbeklemtoonde laatste lettergreep buiten  versvoet

Antimetrie --> plek waar van het metrum wordt afgeweken, 

                               komt extra nadruk op

Ezelsbruggetje

Ezelsbruggetje

Ezelsbruggetje

Paar tips bij de oefening

• Het draait bij het metrum om lettergrepen, niet om woorden.
• Je blijft binnen de regel met het metrum en begint elke regel opnieuw.
  
• Een versvoet hoeft niet afgemaakt te worden, elke nieuwe regel begint  met het begin van de versvoet.
  
• Begin met de langere woorden om daarin de klemtoon te bepalen.
  
•  Zelfstandige naamwoorden van één lettergreep zijn beklemtoond.
• Op een 'e' die klinkt als 'u' valt nooit een klemtoon. 
  
•  Onbeklemtoonde lettergrepen kunnen wegvallen: d'ogen. --> elisie

voorbeeld 

1. De regendruppels vielen onophoudelijk.

2. Waterplassen vulden Neerlands straten. 

voorbeeld 

1. [de RE] [gen DRUP] [pels VIE] [len ON] [opHOU] [deLIJK]

1. [WAter] [PLASsen] [VULden] [NEERlands] [STRAten]

voorbeeld 

1. V-V-V-V-V-V-

2. -V-V-V-V-V 

voorbeeld 

1. JAMBE

2. TROCHEE

voorbeeld 

1. Geef me m'n hoed en m'n jas en m'n tas want ik ga me bedrinken.

voorbeeld 

1. Geef me m'n hoed en m'n jas en m'n tas want ik ga me bedrinken.

voorbeeld 

1. -VV-VV-VV-VV-VV-V

voorbeeld 

1. Dactylisch

voorbeeld 

1.De vrouw kust het kind op zijn hoofdje.

voorbeeld 

1.De vrouw kust het kind op zijn hoofdje.

voorbeeld 

1. V-VV-VV-V

voorbeeld 

1. amfibrachus

Wat ga je maken?

Dautzenberg: 110.1 t/m 110.3

In Magister vind je: 

- stappenplan scanderen

- extra uitleg scanderen

- deze slides

- extra oefening scanderen