AV: Les 6 - leestekens, meervouden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je roman en start met lezen.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les..

• ... kun je hoofdletters en leestekens correct gebruiken.
• ... kun je meervouden correct spellen.

We starten met een quiz.. 

create.kahoot.it

Vandaag op het programma:

• Hoofdletters
• Leestekens
• Meervoudsvormen

Liever zelf aan de slag? Dat mag!

In het blauwe boekje

•  par. 4, opdr. 1, 2, 4, 5
• par. 5, opdr. 1 t/m 8

Lees ALTIJD eerst de theorie goed door!

Spelling: meervoudsvormen

1)  Sommige woorden op -e hebben twee meervoudsvormen (groenten - groentes)

2)  De -f verandert in een -v en de -s verandert in een -z (duiven - sluizen)

3)  Woorden op -ee krijgen er +ën bij (ideeën)

4)  Woord op -ie krijgen er +ën bij OF er komt een trema op de laatste e (melodieën - bacteriën)

– > als de klemtoon op -ie valt, dan voeg je -ën toe: theorie → theorieën

– > als de klemtoon op een andere lettergreep valt, dan krijgt de laatste e een trema en voeg je alleen -n toe: olie → oliën

Alleen bij uitspraakproblemen!

Overige meervoudsvormen

5)  Woorden die eindigen op een open klinker krijgen een 's erbij (oma's, accu's).
       Dus: ik hou van Y's. 

6)  Woorden eindigend op -ik, -et of -es (zonder klemtoon) krijgen GEEN medeklinkerverdubbeling (slimmeriken - lemmeten- dreumesen)

7) Latijnse woorden krijgen een Latijnse uitgang (musea - data - neerlandici)

8)  Sommige woorden hebben geen meervoud of zijn er alleen in meervoud (hersenen- rijst)

Hoofdletters

Je gebruikt hoofdletters: 

• aan het begin van een zin;
• bij persoonsnamen (let op: Hans van der Zande; H. van der Zande; de heer Van der Zande; Els van der Zande-de Laat)
• bij namen van verenigingen, instellingen, bedrijven en diensten (Roda JC)
• bij (afleidingen van) aardrijkskundige namen, bij namen van merken, historische gebeurtenissen, straten, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en bij titels van boeken en films (Amsterdam-Noord)

Hoofdletters

Je gebruikt een kleine letter bij namen van:

• soorten: een stukje camembert
  
• historische periodes: de middeleeuwen
• afleidingen van feestdagen: kerstvakantie
• maanden, dagen, seizoenen en windstreken
• religies en afleidingen ervan: islam, gereformeerden

Leestekens

Hoofdletters en leestekens maken een tekst overzichtelijker.

Zo gebruik je de leestekens:

Punt

• aan het eind van een mededelende zin;
  
• bij afkortingen: etc.

Leestekens

Vraagteken

• na een vraag
• let op: bij indirecte rede géén vraagteken gebruiken!

       --> Roger vroeg wie de hoofdrol speelt in de laatste James Bondfilm.

Uitroepteken

• aan het eind van een zin met een bevel of uitroep
  

Leestekens

komma

• voor en na een bijstelling
  

       Lucky Luke, de bekende stripfiguur, schiet sneller dan zijn schaduw.

• tussen twee persoonsvormen
• tussen de onderdelen van opsommingen, maar niet voor ‘en’
• (in lange zinnen) voor een voegwoord waarmee de bijzin begint

       Bijv. voor 'omdat', 'want', 'maar' etc.

Leestekens

puntkomma (betekent 'en'):

• tussen zinnen die sterk met elkaar samenhangen
• tussen delen van opsommingen, zeker als het om zinnen gaat

dubbele punt

• om een opsomming aan te kondigen
• om een verklaring aan te kondigen
• om de directe rede aan te kondigen

Let op: na een dubbele punt volgt géén hoofdletter, tenzij.. direct rede.

Leestekens

aanhalingstekens

• bij een citaat
• bij een directe rede;
• om aan te geven dat een woord een andere betekenis heeft dan normaal, bijvoorbeeld bij ironie/sarcasme
• als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis

Leestekens

haakjes

• informatie die je geeft als toelichting, uitleg of voorbeeld, plaats je tussen ronde haakjes

beletselteken (drie puntjes)

• om een onderbreking of een pauze aan te geven;
• om onvolledige citaten aan te duiden.

      Jij beweert dat nu wel, maar... hoe kan ik weten of het waar is?
      'Het zou (...) rond 1820.' (regels 300-306)

Zelf aan de slag

Maak uit het blauwe boekje:

 - par. 4, opdr. 1, 2, 4 & 5

 - par. 5, opdr. 1 t/m 8

Ben je klaar?

1. Kijk je werk zorgvuldig na 

2. Huiswerk ander vak afmaken

3. Lezen in je literaire roman