4.3 De paus en de kruistochten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4.3: De Paus en de kruistochten

Kenmerkende Aspecten:

15. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoord te hebben.

16. De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Wereldlijke en geestelijke macht door God verdeeld:

• Paus (geestelijke macht > zieleheil gelovigen )
• Keizer (wereldlijke macht > bescherming gelovigen)
• beiden aan het hoofd van een hiërarchie
• belangrijk: Tweezwaardenleer >>>>>>>>>>>
• Eenheid kerk in gevaar door:
• 1. Oosters Schisma (1054):
• machtsstrijd Paus in Rome en 
• Patriarch in Constantinopel 
• 2. Investituurstrijd:

De strijd tussen paus en keizer

de investituurstrijd:

tegenkoningen & tegenbischoppen

• tweezwaardenleer belangrijk
• waar ligt het primaat?


• keizer benoemde bisschoppen 
• - als leenman (geen vererving)
• - bisschop ('macht van God')
• paus Gregorius VII zette zaak op scherp 
• Koning Hendrik IV in de ban gedaan (1075) > 'Canossa' (1077)

geëxcommuniceerde Hendrik IV met Mathilde van Toscane 

 Boetetocht naar Canossa (1077)

verloop machtsstrijd

• na boetedoening opheffen ban >
  
• Dictatus papae herbevestigd:
• 'alleen pausen mogen bisschoppen benoemen' 
• Hendrik slaat terug:
• - Rome bezet (1084) >
• - Gregorius afgezet >
• - Clemens III benoemd tot paus >
• - Hendrik tot keizer gekroond
•  Animatie investituurstrijd: 

     Hendrik IV               en                  Gregorius VII

voorlopig einde investituurstrijd:

• Concordaat van Worms (1122):
• bisschoppen ontvangen van
• 1.  de paus: geestelijke macht
• 2. de keizer: wereldlijke macht
• gevolgen:
• - macht Paus nam toe maar
• - machtsstrijd keizer en paus niet uitgewoed... 

Wat is een volgend moment dat de Paus zijn wereldlijke macht doet gelden?

0

leg uit wat de investituurstrijd inhield

De Eerste Kruistocht (1096)

• Redenen voor Paus Urbanus II om op te roepen tot een Kruistocht:
• 1.  Expansie Christendom in Midden Oosten
• 2. Bescherming pelgrims op weg naar heilge plaatsen in M.O.
• 3. Het Oosterse Schisma beëindigen :
•      keizer Alexios (Bysantijnse Rijk) vroeg hulp tegen Seldsjoeken (Islam.) 
•  Redenen om mee te doen aan kruistocht:
•  - 'Heilige oorlog'
•  - rijkdom + grondgebied
•  - 'volledige aflaat'

Deelnemers 1e Kruistocht:

• adel o.a. Godfried van Bouillon en    bisschop Odo, zwager  Willem de Veroveraar
• ridders (4500)
• voetvolk (25.000)
• pelgrims (40.000)
• resultaat: Jeruzalem veroverd en
• stichting kruisvaardersstaten
• Eind 12e eeuw  strijd tussen:
• Saladin <> Leeuwenhart, Barbarossa nav:
•  herovering Jeruzalem (1187). Uitkomst:
•  Pelgrims toegelaten in Jeruzalem 

Documentaire, 

Nederlands gesproken, over de Kruistochten (in breder kader behandeld)

9.30 minuten

0

Documentaire, Nederlands ondertiteld, over de rol van de Tempeliers in de strijd om Akko:

Beleg van Akko (1189-1191)

Beleg van Akko (1291)

(20 minuten)

Kruistochten binnen Europa:

• - 'Reconquista' (Spanje)
• - kerstening noorden van Europa
• - Katharen > ketterij in Zuid-Frankrijk 
• - Joden:
• - moordenaars Jezus
• - vreemdelingen (diaspora)
• - economische motieven

gevolgen christelijke expansie:

• Moslimleiders uit Spanje verdreven
• geen definitief succes in Midden Oosten: 
• Acca heroverd (1291)
• buitensporig geweld kruisvaarders >   
• oa, vernietiging Constantinopel (1204) >
• kloof paus en oosterse christenen groter
• bevordering internationale handel
• toename kennis klassieken in Europa > o.a 

Animatie van Jort geschiedenis

0