Twee ideologische blokken IV, Hongaarse opstand & Berlijnse Muur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog (1953-1961)

Hongaarse opstand en de bouw van de Berlijnse muur

eerst even wat herhaling 

Plaats de gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later

Conferentie van Jalta 

Russische Revolutie 

Blokkade van Berlijn

China wordt communistisch

Conferentie van Potsdam

Wat was de containmentpolitiek?

1. Politiek van de VS om verspreiding van communisme tegen te gaan
2. Politiek van de SU om verspreiding van democratie tegen te gaan
3. Politiek tijdens wo2 om nazisme te stoppen
4. Politiek na de koude oorlog om Amerikaanse invloed te beperken

Na afloop van de oorlog nam de spanning tussen de SU en de VS enorm toe. Wat is daar geen oorzaak van?

1. China werd communistisch
2. De SU ontwikkelde een atoombom
3. De Blokkade van Berlijn toonde aan dat zowel de VS als de SU niet wilde onderhandelen
4. De VS ontwikkelde een atoombom

Spanning tussen de VS en de SU

Begin jaren 50 is Europa in tweeën verdeeld; het westen onder de invloed van de VS en het oosten onder invloed van de SU. Er ligt een ijzeren gordijn in het midden. Wereldwijd doet de VS er alles aan om verspreiding van het communisme te voorkomen.  

Stalin sterft

5 maart 1953

• 
  

• Er was geen directe opvolger
  
• Na een machtsstrijd werd Chroesjtsjov de nieuwe leider (1956) van de SU
  
• Hij wilde afrekenen met de terreur van Stalin: hij verkondigde een politiek van  destalinisatie
  

Chroetsjov

Chroetsjov

Destalinisatie: 

• Chroetsjov:  "de terreur en persoonlijkheidsverheerlijking  van Stalin 
  zijn verkeerd"   
• 1000en politieke gevangen worden bevrijd uit concentratiekampen
• Chroetsjov predikte een vredig naast elkaar bestaan van de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten, een vreedzame co-existentie

De Hongaarse Opstand

1956

• Sommige landen in het Oostblok dachten dat ze door de destalinisatie meer vrijheid hadden, zoals bijvoorbeeld Hongarije. 
• Dit bleek niet waar: de Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.
• Hongarije vraagt het westen om hulp via de radio, maar het westen grijpt niet in

Video

De Hongaarse Opstand

0

Leg uit dat de dood van Stalin gezien kan worden als een indirecte oorzaak van de Hongaarse Opstand.

Waarom hielp het Westen de opstandelingen niet bij de Hongaarse opstand?

Fritz Behrendt geeft hier een mening weer over de sovjetleiders die de Hongaarse Opstand hebben beëindigd. Leg met twee verwijzingen naar de prent uit welke mening dat is.

sleep de gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later 

Hongaarse Opstand

Koreaoorlog

Blokkade van Berlijn

China wordt communistisch

Conferentie van Potsdam

Vreedzame co-existentie hield in

1. Communisme en kapitalisme moeten strijden
2. Communisme zal het kapitalisme van binnenuit veranderen
3. Communisme moet de eindstrijd winnen
4. Communisme en kapitalisme kunnen naast elkaar bestaan

Berlijnse Muur

13 augustus 1961

Waarom een muur?

• Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht

• Maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

De grens tussen Oost- en West-Duitsland (het IJzeren Gordijn) is afgesloten: reizen tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oosten, is zonder de juiste papieren vrijwel onmogelijk...

...maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is nog gewoon open! Je kan dus van Oost- naar West-Berlijn lopen, daar de trein pakken en naar het vrije Westen afreizen!

Eigenlijk gek, want ook deze grens is het IJzeren Gordijn.

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen
  

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht
  

• De Oost-Duitse regering geeft zelf aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

In de maanden voor de bouw van de Muur vluchtten ruim 3 miljoen, vaak hoogopgeleide, Oost-Duitsers via Berlijn naar het Westen.

Overigens zal de Oost-Duitse regering dit niet als reden voor de bouw van de Muur: volgens hen moet de Muur de inwoners van Oost-Duitsland beschermen tegen 'kapitalisme en fascisme'.

Bouw van de Muur

• In augustus 1961 begint men met de bouw  van De Berlijnse Muur

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is voortaan ook dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af

• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

• Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.
  

emigratie vanuit Oost-Berlijn naar West-Berlijn

Conrad Schumann hield als Vopo (Oost-Duitse politie) op 15 augustus 1961 toezicht bij de kruising van de Ruppiner en de Bernauer Straße. Schumann had al een aantal malen op de prikkeldraadversperringen gestapt om te controleren of ze goed lagen en waagde in een onbewaakt ogenblik de sprong over het prikkeldraad, waarbij hij zijn machinepistool liet vallen en hij zette het op een rennen naar een West-Berlijns politiebusje dat net over de grens stond.

Fotograaf Peter Leibing nam van hem een foto op het moment hij over het prikkeldraad sprong. Deze foto van Schumann werd wereldberoemd. Schumann werkte na zijn vlucht in Beieren bij het automerkbedrijf Audi als machinezetter. Hij pleegde zelfmoord op 20 juni 1998. De reden hiervoor is dat hij bang bleef voor wraak van de Stasi. Zelfs na de val van de muur bleef hij bang voor wraak van ex-Stasileden.

Geef aan dat de bron op de vorige dia's gebruikt kan worden voor propaganda voor zowel de Oost-Europese als de West-Europese visie op de muur.

Video

Histoclips: Berlijn en de Koude Oorlog

Fragment: De Berlijnse Muur

0

Wat was een belangrijk motief voor de Oost-Duitse regering om de Muur te bouwen?

Waarom grijpt het westen niet in bij de bouw van de Berlijnse muur?

West-Duitse kinderen spelen bij de Muur

uitkijktoren om de grens in de gaten te houden

Het grensgebied tussen Oost- en West-Berlijn

Voor de bouw van de Berlijnse Muur geven kranten uit die tijd twee motieven:
1) De muur dient om het fascistische, kapitalistische Westen buiten Oost-Duitsland te houden.
2) De muur dient om de economie van Oost-Duitsland te redden, omdat die verzwakt doordat steeds meer Oost-Duitsers naar West-Duitsland vluchten.

Geef aan waarom het eerste motief waarschijnlijk wél in veel Oost-Duitse kranten stond en het tweede motief niet.

Er volgt een video over 

De Berlijnse Muur:

1. Het ontstaan

Deze video is extra voor de geïnteresseerden

0

Stel 1 vraag over iets dat je nog
niet zo goed hebt begrepen

Werk zelfstandig verder

Ga verder met de samenvatting van het k.a. over de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken