VzVee - les 6 - herhalen insleep/versleep - ziekteverwekkers

• Melkveehouderij
• MBO
• Studiejaar 1

VzVee - les 6 - herhalen insleep/versleep - ziekteverwekkers

Verzorgen van Vee

Leerjaar 1

Docent: Marloes de Rooij

Herhalen weerstand en immuniteit

Nieuw: Insleep/versleep - Ziekteverwekkers

Deze les

Herhalen vorige les

- Weerstand en immuniteit

Nieuwe stof: 

- Insleep en versleep

- Ziekte(verwekkers)

Huiswerk/BPV

Niet gemaakt? Nablijven --> je om 15.00 uur afmelden bij de receptie.

Op naar de zieke koe!

Redenen van ziek worden

Ziekteverwekkers

Van ziektekiemen

Wat is enzoötie?

1. Ziekte die zich over landgrenzen verspreid
2. Ziekte die constant aanwezig is bedrijven maar bij enkele dieren tot uiting komt
3. Ziekte die zich in een land snel verspreid van bedrijf naar bedrijf.

Wat is een pandemie?

1. Ziekte die zich over landgrenzen verspreid
2. Ziekte die constant aanwezig is bedrijven maar bij enkele dieren tot uiting komt
3. Ziekte die zich in een land snel verspreid van bedrijf naar bedrijf.

Wat is een zoönose?

Wat is een onderdeel van de eerste lijns afweer?

1. Witte bloedcellen
2. Slijmvliezen
3. Geheugencellen

De functie van de huid als afweerlinie is:

1. Vormt een ondoordringbare laag, heeft goedaardige bacteriën
2. Houden ziektekiemen tegen, werken ziektekiemen naar buiten/naar de keelholte
3. Zijn kleverig, zorgen ervoor dat ziekteverwekkers blijven plakken

Hoe komt het dat een gewricht dat ontstoken is helemaal dik, warm en pijnlijk wordt?

1. Door alle virussen in het gewricht
2. Er ontstaat een ontstekingsreactie
3. Door dat het gewricht minder goed doorbloed is

Onthouden van de vorm van het antigeen van de ziekteverwekker, produceren antistoffen. 
Dit is de functie van:

1. Slijmvliezen
2. Rode bloedcellen
3. Geheugencellen

Actieve kunstmatige immuniteit

Passieve natuurlijke 

immuniteit

Passieve kunstmatige immuniteit

Actieve natuurlijke

immuniteit

Biest

Een ziekte doormaken

Vaccineren

Antistoffen toedienen

Insleep en versleep

Opdracht

tweetallen

Wat is insleep van ziektes op het bedrijf?

Welke manieren van insleep van ziektes zijn er? 

Wat kan je doen ter preventie? Dus om insleep te voorkomen?

 

Wat is versleep van ziektes op het bedrijf?

Welke manieren van versleep van ziektes zijn er? 

Wat kun je doen ter preventie? Dus om versleep te voorkomen?

Wat is insleep van ziekte?

Wat is versleep van ziekte?

Wat is een voorbeeld waarbij insleep van ziekte mogelijk is?

1. Mestschuif van droge koeien naar het jongvee
2. Koe van buurman die de sloot door komt
3. Laarzen niet schoonmaken tussen diergroepen

Noem twee belangrijke manieren om insleep van ziekte te voorkomen

Noem twee belangrijke maatregelen om versleep van ziekte te voorkomen

Wordt er bij jou op stage gebruik gemaakt van een hygiënesluis?

Ja

Nee

Hij is er wel, maar wordt niet gebruikt

Hygiënesluis

Zal dit ooit verplicht worden? 

Schone weg - vuile weg

Handen wassen 

Bedrijfskleding

Bron plaatje: google

Waar zou jij de hygiënesluis plaatsen op je bedrijf?

Hygiëne op het bedrijf

Bedrijfskleding

 - Wisselt per groep!

Laarzen SCHOON maken

 - geen stront er meer aan

Met handschoenen werken

 - Alles went!

Eigen gereedschappen per groep

 - scheelt ook weer zoeken!

Wie werkt er met handschoenen (buiten het melken om)

NEEEEEEE!

Altijd, wil niet zonder, geen stinkende handen tijdens het eten!

Soms, als het mij uitkomt, niet tijdens hittegolf

Mijn baas wel, ik niet

Alleen bij echt vieze klussen

Wat voor vraag heb je nog over insleep/versleep/hygiëne?

We weten nu:

- Hoe een koe gebouwd is --> hoe de onderdelen heten

- Hoe een koe immuniteit opbouwt

- Hoe we zorgen dat er zo min mogelijk ziekteverwekkers bij haar in de buurt komen

Op naar de zieke koe!

Redenen van ziek worden

Ziekteverwekkers

Van ziektekiemen

Welke groepen ziekteverwekkers ken je?

Zoönose 

Ziekte die over kan gaan van dier op mens en/of van mens op dier

Opdracht

Bestaat uit twee delen: 

1e deel -->

Iedereen krijgt een nummer 1, 2, 3, 4 of 5

Individueel aan de slag 15 minuten

Jij zoekt wat uit --> Wordt expert hierover!

2e deel --> In groepjes van 5 --> jij gaat vertellen aan jouw groepje wat je weet --> je maakt de andere expert!

Opdracht

Jij wordt expert over: 

1: Bacteriën

2: Virussen

3: Parasieten (incl protozoën!)

4: Schimmels en gisten

5: Prionen

Jij weet straks de anderen te vertellen over: 

- Wat is het? 

- Hoe werkt het? (hoe komt het binnen, hoe vermenigvuldigd het? Hoe maakt het ziek?

- Hoe behandel je het? 

- Welke voorbeelden kun je noemen bij koeien? 

- Kan het een zoönose zijn? en zo ja, welke? 

- Hoe behandel je het als een koe het heeft?

- Hoe kan je voorkomen dat een koe het krijgt? 

Aan de slag

Iedereen krijgt een nummer

15 minuten alleen --> expert voorbereiden onderwerp

Daarna met 5 personen --> vertel wat je van het onderwerp weet, zodat je groepsgenoten het ook kunnen vertellen!

Bacterie

• Eencellig --> vermenigvuldiging door deling --> kan snel gaan
• Ook veel essentiële bacteriën --> denk maar aan pensbacteriën
• Komt binnen via: huid, slijmvliezen, oraal, iedere toegangspoort
• Gaat in cellen of organen zitten --> brengt schade aan --> infectie --> indien het de witte bloedcellen niet lukt dit aan te pakken --> ontsteking
• Behandeling met antibiotica indien nodig
• Voorkomen: door hygiënisch te werken, niet aankopen, eventueel vaccineren (mastitis)
• Voorbeelden: Salmonella (Z), paratuberculose, leptospirose (Z), E.coli (Z)

Virus

• Klein deeltje erfelijk materiaal met eiwitomhulsel
•  Vermeerderen in cellen --> past cellen aan zodat zij viruseiwitten gaan vormen --> cel gaat kapot, virus komt vrij en gaat naar volgend cel --> celschade
• Komt binnen via slijmvliezen, huid, oraal enz.
• Alleen ondersteunende behandelingen mogelijk, geen virusremmers bij koeien
• Voorkomen: algemene hygiëne maatregelen, gescheiden groepen, geen aankoop, vaccinatie mogelijk
• Voorbeelden: IBR, BVD, Pinkengriep, MKZ
• Zoönose: volgens mij niet van belang --> wel bv rabiës (hondsdolheid)

Parasieten

• Klein 'beestje' dat alleen kan overleven in (endo) of op (exo) een gastheer 
• Endoparasieten --> leven in de gastheer, overleven door eten op te eten of bv bloed te drinken, trekken door het lichaam heen om op de juiste plek te komen --> maken schade aan cellen of onttrekken te veel bloed/eten --> bv maagdarm wormen, leverbot, longworm --> komen oraal binnen
• Exoparasieten --> voeden zich met dode huidcellen of bijten door de huid heen naar bloed --> bv mijten
• Behandeling: anti-parasitair middel --> ontworming bv
• Voorkomen: afhankelijk van parasiet, vaccineren tegen longworm, eventueel preventief behandelen
• Zoönose: leverbot, cryptosporidium
• Protozo --> ééncellig parasiet --> bv coccidiose, cryptosporidium

Schimmels/gisten

• Schimmels: Meercellig
  
• Gisten: Eéncellig 
• Verspreiden via sporen
• Leven op of in de gastheer van organisch materiaal van de gastheer
• Overgebracht via de lucht, direct contact --> dus huid, slijmvliezen, alle openingen
• Behandeling: anti-schimmelmiddel --> bv neocidol
• Preventie: Hygiëne, vaccineren tegen ringworm
• Voorbeelden: Ringworm/ringschurft (Z)

Prion

• Verkeerd gevouwen eiwit in hersenen van dieren --> werd vroeger verwerkt tot diermeel --> dieren aten diermeel --> verkeerd gevouwen eiwitten via bloed naar hersenen --> Daar aanzetten tot nog meer verkeerd gevouwen eiwitten --> leidt tot echt gaten in de hersenen door schade 
• voorbeeld: gekke koeien ziekte BSE (en Scrapie bij schapen)
•  Is mogelijk een zoönose (gelinkt aan Creutzfeldt-Jakob)
• Behandeling niet mogelijk!
• Geen diermeel voeren (mag ook niet meer)
• Soms spontane BSE!

Waarom is het belangrijk?

Door te weten welke ziekteverwekkers er zijn, weet je ook dat ze allemaal hun eigen manier van besmetting, behandeling en preventie hebben! 

Dat is voor jou als veehouder van belang, dan weet je wat je er mee moet doen! 

Infectie en ontsteking

Infectie --> binnendringen van een ziekteverwekker in het lichaam

Ontsteking --> reactie van het lichaam op de binnengedrongen ziekteverwekker

Ontstekingskenmerken --> Pijn, zwelling, roodheid, warmte en gestoorde functie

Sleep de juiste normaalwaarde naar de de bovenstaande onderdelen.

Temperatuur koe

Ademhaling koe

Pols koe

10-30x (20-40x)

38,0-39,0

50-80x

8-18x

38,5-40,5

108-300x

Leren voortgangstoets

- Lerenoverveehouderij.nl  Rundvee --> gezondheid --> hoofdstuk 1 helemaal

- Presentaties in LessonUp --> Via Its Learning (lessen) te vinden, of inloggen in LessonUp

- Artikelen bij huiswerk --> gebit en maagdarmkanaal

- Plaatjes Anatomie --> Zie ELO! Zijn er drie!

- Huiswerk over weerstand en immuniteit