Herhaling H3 + H4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H3 + H4

Herhaling

Wat gaan we doen vandaag?

Toetsvoorbereiding bespreken.

Stof van hoofdstuk 3 en 4 herhalen en schematisch samenvatten.

Leren voor de toets

1. Leer de begrippen.

2. Leer de Lessonups.

3. Lees de tekst een paar keer goed door.

4. Oefenen!

Schema toetsvragen beantwoorden.

Nederland en Europa

• De Republiek had veel veeteelt, maar weinig graan.​
  
• --> Handel met landen met veel graan en minder veeteelt.​
  
• Handel in het Oostzeegebied = moedernegotie.​
  
• Handelaren uit de Republiek kochten meer producten dan ze nodig hadden.​
  
• Producten werden opgeslagen in pakhuizen -->  stapelmarkten.​
  
• Producten verkochten zij vervolgens met winst door aan andere landen, dit gebeurde op beurzen.​
• --> De Republiek wordt heel rijk van de handel + gewetensvrijheid.​
• --> Veel migratie naar de Republiek.

De VOC

• Bestuur: de Heeren XVII, zeventien afgevaardigden uit de gewesten die samen vergaderden.
• Bestuur in 'De Oost' op Java (toen Batavia).
• Financiering via aandelen: Nederlanders investeerden geld in VOC, werden mede-eigenaar en kregen een deel van de winst.
• De VOC veroverde gebieden en stichtte of veroverde handelsposten (factorijen).

De WIC

• In 1621 werd de West-Indische Compagnie (WIC) opgericht.​
• Had in eerste instantie kaapvaart als doel: Spaanse schepen kapen voor bijvoorbeeld goud. 
• De WIC veroverde iets minder gebieden en stichtte vooral factorijen.
• De WIC ruilde textiel, geweren en gereedschap in Afrika voor slaven .​
• Deze slaven zetten ze aan het werk in Amerika op de plantage --> Trans-Atlantische Slavenhandel.
• Van de plantages namen ze tabak, zilver, goud, suiker en katoen mee naar Europa om daar te verkopen.​ --> Driehoekshandel.

De Wetenschappelijke Revolutie

• Vroeger dacht men dat de aarde het middelpunt van het heelal was.​
  
• De zon zou om de aarde draaien, de aarde stond stil.​
  
• Galileo Galilei maakt een verrekijker om het heelal te bestuderen.​
• --> Een van de eerste telescopen.​
• Nieuwe ontwikkeling in het denken: niet alles wat wij al lang voor waarheid houden, is ook per se waar. Het is tijd voor nieuw onderzoek!​
  
• Empirisme: kennis door experimenten, waarnemen, proeven doen.​
  
• Wetenschappelijke Revolutie.

Bestuur Republiek

• Bestuurders heetten regenten.
• Gewesten vergaderden in Staten-Generaal over zaken voor het hele land, bijv. oorlog.
• Rijke handelaren worden behandeld als edellieden.
• Stadhouder: aanvoerder van leger en vloot en leider van gewest Holland.

Arm in de Gouden Eeuw

• 'Het Grauw', het gewone volk, had het zwaar in de Gouden Eeuw.
• Ruim de helft van de Amsterdammers had geen vast werk.​
  
• Bedelen en stelen was verboden.​
  
• Mannelijke bedelaars werden naar het rasphuis gestuurd, vrouwelijke bedelaars naar het spinhuis.​
  
• Armen en rijken leefden in aparte wijken.
• Bedeling: in de winter gratis brood en turf voor de armen.

Politiek, sociaal, economisch en cultureel

• Politiek: De overheid moet de rechten van burgers beschermen.
• Rousseau: sociaal contract, Montesquieu: Trias Politica.
• Economisch: Overheid mag zich niet bemoeien met economie.
• Sociaal: Ieder mens heeft het recht op gelijkheid, veiligheid, vrede, leven, bezit en geluk.
• Godsdienst: Alle religies zijn gelijk, want het is niet te bewijzen.

De Franse koning vergroot zijn macht

• --> Lodewijk XIV heeft groot wantrouwen naar de adel.
• Lodewijk XIV: L'état, c'est moi.
• Droit devin: Macht van God gekregen, mag dus alles zelf bepalen.
• Absolute macht om wetten te bepalen: absolutisme.
• Paleis in Versailles waar iedereen hem moest eren.
• Adel moest gehoorzamen aan de koning, veel edellieden werden opgesloten.
• 1685: Herroeping Edict van Nantes: protestantisme wordt verboden.
• --> 200.000 protestanten vluchten Frankrijk uit.

De standenmaatschappij

De Eerste Stand: geestelijkheid

• Paus, bisschoppen, monniken, kardinalen, priesters, dominees.
• Taak: bidden voor de wereld, helpen bij bestuur, zorg voor armen en zieken, bijbelverhalen uitleggen.

De Tweede Stand: adel

• Ridders, hertogen, graven, koningen, jonkvrouwen.
• Taak: besturen en beschermen van het volk.

De Derde Stand: boeren en burgers

• 90% v.d. bevolking: boeren, handelaren, ambachtslieden, bankiers, kunstenaars, etc.
• Taak: voorzien in eten en producten voor het hele land.

Ancien régime

• Ancien régime = het bestuur vóór de democratische revoluties.
• De koning, adel en geestelijkheid hebben de macht.
• Boeren en zelfs de rijke burgers (bourgeoisie) hebben niets te vertellen.
• Adel en geestelijkheid betalen nauwelijks belasting, boeren soms wel 70%.
• --> Arme boeren en burgers (de derde stand) betalen voor de rijkdommen en luxe van de eerste en tweede stand.
• In 1788 enorme staatsschuld en hongersnood: Lodewijk XVI moet hulp van parlement in gaan roepen.

De Franse Revolutie

• Na bestorming van de Bastille verspreid de revolutie zich: adel en geestelijken worden vermoord, huizen verbrand.
• 1789 - 1792 Gematigde fase:
• Standenverschillen afgeschaft, verklaring rechten van de mens en burger, parlement krijgt wetgevende macht (koning houdt uitvoerende), 15% van de mannen mag stemmen.
• Koning wil vluchten, maar moet toch nieuwe grondwet ondertekenen.
• 1792 - 1794 Radicale fase:
• Algemeen kiesrecht, koning ter dood veroordeeld, tegenstanders van radicale fase vermoord (terreur) onder leiding van Robespierre.
• 1799: Na staatsgreep Napoleon officieel einde Franse Revolutie.
• Napoleon wordt keizer van Frankrijk: herstel monarchie.

Aan de slag!

Bereid je voor op de toets:

Leer lessonups of begrippen.

Oefen met het oefenmateriaal.

Stel vragen over de stof!