Thema 2 B2 Het oog

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 7 Waarneming en gedrag

B2

De werking van het oog

Leerdoel B2

8.2.1 Je kunt de beeldvorming door de ooglenzen uitleggen.

8.2.2 Je kunt uitleggen hoe de pupilreflex werkt.

8.2.3 Je kunt de bouw en werking van het netvlies uitleggen.

8.2.4 Je kunt uitleggen hoe je diepte kunt zien.

Begrippenlijst B2

• harde oogvlies
• hoornvlies
• iris
• regenboogvlies
• pigmenten
• pupil
• glasachtig lichaam
• vaatvlies
• voorste oogkamer
• achterste oogkamer
• ooglens
• straalvormig lichaam
• netvlies

• gele vlek
• blinde vlek
• accomoderen
• accomodatiespier
• positieve lens
• convergeren
• divergeren
• brandpunt
• brandpuntsafstand
• negatieve lens
• voorwerpafstand
• beeldafstand
• bijziend

• verziend
• pupilreflex
• straalsgewijs lopende spieren
• staafjes
• kegeltjes
• donkeradaptatie
• nachtblindheid
• optische chiasma
• stereoscopie

Beeldvorming

• verkleind en omgekeerd beeld
• Impulsen ontstaan in netvlies worden door sensorische zenuwcellen naar de centra voor zien in de hersenschors geleid 
• Centra verwerken de impulsen zodat jij het beeld weer juist waarneemt

Positieve lenzen convergeren: lichtstralen komen achter lens bij elkaar in brandpunt (F)

Negatieve lenzen divergeren: lichtstralen die lens verlaten, lijken uit één punt afkomstig te zijn. Brandpunt (F) voor lens (-)

Lichtbreking: lichtstralen worden gebroken op plaatsen waar ze overgaan van het ene medium naar het andere en zodoende in een andere richting gebogen

Accomodatie

Ooglenzen kunnen platter of boller worden

Accomodatiereflex

Oogafwijkingen

• Bijziend --> de oogbol is te lang of de lichtstralen worden te sterk afgebogen door hoornvlies of lens. 

     --> Je ziet verte niet scherp want brandpunt valt voor netvlies, corrigeerbaar met negatieve 

             lenzen.

• Verziend --> de oogbol is te kort of de lichtstralen worden door hoornvlies of lens niet voldoende afgebogen. 

     --> Je ziet dichtbij niet scherp want brandpunt valt achter netvlies, corrigeerbaar met 

             positieve lenzen.

• Ouderdomsverziendheid --> ooglenzen minder elastisch
  

Bijziend en verziend

Maak opdracht 13 t/m 15

Pupilreflex

Bouw van het netvlies (Binas 87C)

• Pigment absorbeert licht en beschermt zo de lichtreceptoren tegen te sterke lichtprikkels
• Licht gaat eerst door de laag zenuwcellen heen voordat het de lichtreceptoren bereikt.
• Impulsen uit lichtreceptoren, worden naar zenuwcellen geleid
• Uitlopers van zenuwcellen verlaten oog via oogzenuw
• Blinde vlek: uitlopers gaan door alle lagen heen dus geen lichtreceptoren aanwezig

Staafjes 

(BiNaS 87C2)

• 95%
• verspreid over netvlies, maar nauwelijks in gele vlek en niet in blinde vlek
•  lage prikkeldrempel
• gevoelig voor alle kleuren licht, maar ongevoelig voor rood licht
• Impulsen waargenomen als contrast in zwart-grijs-wit
• minder gedetailleerd beeld, omdat er 50 tot 100 staafjes verbonden zijn met 1 zenuwcel

Kegeltjes 

(BiNaS 87C3)

• 5%
• 3 typen elk gevoelig voor andere kleur licht (rood-groen-blauw)
• bevatten elk een ander lichtgevoelig pigment 
• kunnen in verschillende mate geprikkeld worden, waardoor je veel verschillende kleuren (tot 10 miljoen tinten) kunt zien
• even sterk geprikkeld betekent dat je wit licht ziet
•  hoge prikkeldrempel dus bij te weinig licht geen kleuren
• liggen vooral in gele vlek en directe omgeving
• scherp beeld, omdat ze elk zijn verbonden met één apart neuron, waardoor veel gedetailleerder beeld
• aan rand netvlies komen geen kegeltjes voor

Iets meer diepgang...

Pigmentafbraak

Optisch chiasma

(BiNaS 87C4)

• Rechterdeel gezichtsveld valt op het linkerdeel van de netvliezen in je ogen 
• Impulsen van linkerdeel van de netvliezen gaan via oogzenuwen naar het linker gezichtscentrum
• Net boven de hypothalamus kruisen de uitlopers in beide oogzenuwen elkaar gedeeltelijk 
• Kruising heet  optisch chiasma 

Stereoscopie

Diepte kun je zien doordat je met beide ogen vanuit een iets andere hoek naar een voorwerp kijkt. Daardoor is de projectie op je netvlies iets anders, wat in de gezichtscentra van je hersenen verwerkt wordt tot één beeld, met verwerkt informatie over diepte en afstand.

Hoe dichterbij het voorwerp is, des te groter is namelijk het verschil in beelden...dit maakt stereoscopie mogelijk.

Huiswerk

• Maak opdracht 16 t/m 25

• Oefen de Flitskaarten en controleer de leerdoelen 

van B2 met de Test Jezelf

Klaar?

• Neem de Context 'Een myopie-epidemie' door en 

maak opdracht 26 t/m 28

Lesafsluiter B1

8.1.1 Je kunt de werking van zintuigen in relatie met het zenuwstelsel beschrijven.

8.1.2 Je kunt de reactie van een zintuig op een adequate prikkel beschrijven.

8.1.3 Je kunt de delen van het oog en hun functie beschrijven.

https:

https:

Vorige onderwerpen begrepen?

Extra oefeningen zintuigen

Oefen op tijd de volgende oefentoets en oefenexamenvragen...

Wacht dus niet tot de volgende toetsweek...

biologiepagina.nl

Hoeveel procent score had je bij de oefentoets?

https:

Voor de geïnteresseerden...

2 filmpjes over een staaroperatie

Bekijk eerst het tweede filmpje en wanneer je het in het echt wil zien pas het eerste filmpje...

En nog een paar interessante...

https:

0