H 1.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

1.3: Geen vaste woonplaats

in deze paragraaf leer je...

• Welk landschap in Nederland ontstond na de laatste ijstijd.
• Hoe mensen eerst samenleefden
  
• Hoe we dingen weten over jager-verzamelaars
  
• Welke soorten samenlevingen we onderscheiden
  

Kenmerkend aspect: de levenswijze van jagerverzamelaars

Vaardigheid 1: Oorzaak/gevolg

Oorzaak: waardoor iets gebeurd

Gevolg: iets wat door iets anders gebeurd.

Bijvoorbeeld: oorzaak: het coronavirus, gevolg: 1,5m afstand houden.

Wat is de oorzaak van het einde van de ijstijd?

1. Er leefden mammoeten
2. Mensen kwamen in Nederland wonen
3. De temperatuur steeg
4. Het was erg koud

Er ontstonden vlaktes van gras en lage struiken

Bossen ontstonden

Mensen kwamen naar Nederland

De temperatuur steeg

Het ijs verdween

01:12

Waarom moesten jagers-verzamelaars leven als nomaden?

1. Als het voedsel op was moesten ze verder trekken naar een plek waar wel voedsel was.
2. Als het voedsel op was, moesten ze net zo lang wachten totdat er weer genoeg voedsel was.
3. Als er teveel voedsel was werd het te druk en moesten ze wegtrekken.
4. Ze vonden het leuk om steeds iets nieuws te zien.

01:41

Waarom weten we niet hoe de mensen in de prehistorie leefden en dachten?

De eerste mensen

Jager- verzamelaars: Mensen die leefden van de jacht op dieren, het verzamelen van vruchten, planten, noten en de visvangst.

Nomade: iemand die rondtrekt

zonder vaste woonplaats

Jagen en verzamelen

Mensen uit deze tijd kwamen aan voedsel door te jagen en voedsel te verzamelen. Dit was hun: Middel van bestaan: manier om aan voedsel te komen. 

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Jagen

(mannentaak)

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Verzamelen

(vrouwentaak)

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Vissen (mannentaak)

Jagen en verzamelen

Jager-verzamelaars hadden geen vaste woonplaats, maar trokken rond in kleine groepen. Ze kwamen wel vaak terug op dezelfde plekken. Het waren Nomaden: iemand die rondtrekt zonder vaste woonplaats.

Daarom hadden ze ook weinig bezit.

Wat waren de drie middelen van bestaan van de jager-verzamelaars?

Maak de juiste combinaties.

Lente

Zomer

Herfst

Winter

Met boomstamkano's vissen in rivieren en moerassen.

Schelpdieren zoeken aan de kust.

Verzamelen van noten, vruchten en knollen.

Jacht op pelsdieren en waterwild.

Steentijd:

Jager-verzamelaars maakten hun spullen van materiaal uit de natuur. Vooral steen (vuursteen) was een belangrijk materiaal. Omdat dit zo veel gebruikt werd noemen we deze periode ook wel de steentijd.

Hoe weten we dat allemaal?

Je kunt op 3 manieren aan kennis komen. 

1. Archeologie --> Opgravingen uit de tijd zelf. 

2. Experimentele archeologie

--> het verleden onderzoeken door het leven van vroeger na te spelen.

3. Het bestuderen van mensen die nu nog leven als jager-verzamelaar. 

Samenleving jager-verzamelaars: samenleving waarin mensen als nomaden leven van wat ze vangen en vinden in de natuur.

Er zijn 5 samenlevingen:

1. jager-verzamelaars samenleving

2. landbouwsamenleving

3. landbouw-stedelijke samenleving

4. industriële samenleving

5. informatie samenleving

Soorten samenlevingen

Samenleving van de jager-verzamelaars

Landbouwsamenleving

Landbouw-stedelijke samenleving

Industriële samenleving

Informatie samenleving

Aan de slag!

- Lees blz. 14 t/m 17 iB 

+ maak opdr. 2-5-6-8.

Aan de slag!

- Lees blz. 14 t/m 17 iB en maak opdr. 2-5-6-8.

-  Lees blz. 8 t/m 10 nog een keer goed door. 

Je gaat per kopje de belangrijkste dingen opschrijven. Dit doe je in je schrift of in Word. 

Bekijk via het volgende filmpje hoe je een samenvatting maakt.