Taalplus les 1 (versie 2) - woordraadstrategieën

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Taalplus!

Wat heb je nodig?

- lijntjesschrift

- etui

- laptop en oplader

Wat is taalplus?

- Taalvaardigheid verbeteren

- Leesvaardigheid verbeteren

- Woordenschat vergroten

Wat is taalplus NIET?

- Betere cijfers halen voor Nederlands

Leerdoel

Je leert op welke manieren je erachter kunt komen wat de betekenis is van woorden die je nog niet kent.

Hoeveel woorden heb je nodig om een tekst te kunnen begrijpen?

1. 60%
2. 70%
3. 80%
4. 90%

Hoeveel woorden heb je nodig om een tekst te kunnen begrijpen?

1. 60%
2. 70%
3. 80%
4. 90%

Waterbedrijf Groningen vreest miljoenenstrop door aardbevingen

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

"We moeten onze ondergrondse leidingen aanpassen", zegt Wim den Hertog van Waterbedrijf Groningen bij RTV Noord. "Dat zal specifiek zijn in de gebieden waar de versterkingsoperatie plaatsvindt. Waar dat precies gaat gebeuren, zijn we nu in beeld aan het brengen."

De 'schade' kan oplopen tot tientallen miljoenen euro's, vreest Den Hertog. Het kabinet heeft tot nu toe 5 miljoen euro aan kosten gecompenseerd. Voor nu is dat voldoende. Maar voor de toekomst niet, aldus Den Hertog.

Over de kwestie wordt al overleg gevoerd met het ministerie van Economische Zaken, zegt hij. Ook de Nationaal Coördinator Groningen zit aan tafel.

- welke woorden zijn lastig?

- hoe zou je volgens jullie kunnen uitzoeken wat het woord betekent?

Woordraadstrategieën

► Context

► Synoniemen

► Tegenstelling

►  Samenstelling

► Uit een andere taal

► (Online) woordenboek

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

►Vrezen: werkwoord 

►Miljoenenstrop: zelfstandig naamwoord (een mens, dier of ding waar je de, het of een voor kan zetten)

►Schatten: werkwoord

Hoe kun je achter de betekenis van het woord komen?
- vreest
- miljoenenstrop
- schat

vrezen: context

miljoenenstrop: samenstelling (strop:opzoeken)

schatten: context

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

►Vrezen: context 

►Er is iets niet-leuks aan de hand: iemand moet veel geld betalen. 

►Bang zijn voor iets 

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

►Miljoenenstrop: samenstelling 

►miljoenen (getal)

► strop: opzoeken --> lus van een touw om iets op te hangen, op te hijsen of vast te snoeren. Misschien: stropdas

Betekenis in deze context: financiële tegenvaller

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

►schatten: context 

►je kent dit woord misschien met een andere betekenis: homoniemen 

►hier: waarde / hoeveelheid  van iets bepalen

"We moeten onze ondergrondse leidingen aanpassen", zegt Wim den Hertog van Waterbedrijf Groningen bij RTV Noord. "Dat zal specifiek zijn in de gebieden waar de versterkingsoperatie plaatsvindt. Waar dat precies gaat gebeuren, zijn we nu in beeld aan het brengen."

Hoe kun je achter de betekenis van het woord komen?
- specifiek
Noteer ook wat volgens jou de betekenis is!

vrezen: context

miljoenenstrop: samenstelling (strop:opzoeken)

schatten: context

"We moeten onze ondergrondse leidingen aanpassen", zegt Wim den Hertog van Waterbedrijf Groningen bij RTV Noord. "Dat zal specifiek zijn in de gebieden waar de versterkingsoperatie plaatsvindt. Waar dat precies gaat gebeuren, zijn we nu in beeld aan het brengen."

►specifiek:  uit een andere taal: Engels: specific 

►Als iets kenmerkend is voor iets 

De 'schade' kan oplopen tot tientallen miljoenen euro's, vreest Den Hertog. Het kabinet heeft tot nu toe 5 miljoen euro aan kosten gecompenseerd. Voor nu is dat voldoende. Maar voor de toekomst niet, aldus Den Hertog.

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Hoe kun je achter de betekenis van het woord komen?
- compenseren
- aldus
Noteer ook wat volgens jou de betekenis is!

compenseren: context / andere taal 

aldus: context

De 'schade' kan oplopen tot tientallen miljoenen euro's, vreest Den Hertog. Het kabinet heeft tot nu toe 5 miljoen euro aan kosten gecompenseerd. Voor nu is dat voldoende. Maar voor de toekomst niet, aldus Den Hertog.

► compenseren: uit andere taal (Engels: to compensate), context 

►hier: vergoeden voor iets wat iemand niet krijgt of kwijtraakt

► aldus: context 

►hier: volgens, op die wijze 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Over de kwestie wordt al overleg gevoerd met het ministerie van Economische Zaken, zegt hij. Ook de Nationaal Coördinator Groningen zit aan tafel.

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Hoe kun je achter de betekenis van het woord komen?
- kwestie
- ministerie
Noteer ook wat volgens jou de betekenis is!

kwestie: context

ministerie: woordenboek

Over de kwestie wordt al overleg gevoerd met het ministerie van Economische Zaken, zegt hij. Ook de Nationaal Coördinator Groningen zit aan tafel.

► kwestie: context 

► vraag, probleem, zaak die besproken wordt 

►ministerie: woordenboek 

►heeft te maken met politiek, geheel van ambtenaren die een minister bijstaan en zijn beleid uitvoeren. 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Bodemdaling

De gaswinning in het Groningenveld is vorig jaar op 19 april gestopt. Maar de bodemdaling en aardbevingen gaan naar verwachting nog geruime tijd door. Om te voorkomen dat daarbij (opnieuw) schade ontstaat, worden woningen en bedrijfspanden in het gebied nu versterkt.

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Hoe kun je achter de betekenis van het woord komen?
- gaswinning
- geruime
Noteer ook wat volgens jou de betekenis is!

gaswinning: samenstelling 

geruime: deel van het woord herkennen 

Bodemdaling

De gaswinning in het Groningenveld is vorig jaar op 19 april gestopt. Maar de bodemdaling en aardbevingen gaan naar verwachting nog geruime tijd door. Om te voorkomen dat daarbij (opnieuw) schade ontstaat, worden woningen en bedrijfspanden in het gebied nu versterkt.

► gaswinning: samenstelling

►gas + winning 

► hier: het winnen van een product/ding (géén wedstrijd): verkrijgen, verzamelen, halen uit. 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Bodemdaling

De gaswinning in het Groningenveld is vorig jaar op 19 april gestopt. Maar de bodemdaling en aardbevingen gaan naar verwachting nog geruime tijd door. Om te voorkomen dat daarbij (opnieuw) schade ontstaat, worden woningen en bedrijfspanden in het gebied nu versterkt.

► geruime: context / deel van het woord

► Wat is er: gaswinning is gestopt MAAR dit lost niet meteen alles op --> er zullen nog meer bevingen etc. komen. 

► geRUIM --> veel

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

► aardbevingsproblematiek: samenstelling  

►relatief: context

► betreft: werkwoord 'betreffen'

►aardbevingsgerelateerd: samenstelling

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

► aardbevingsproblematiek: samenstelling  

► aardbeving + problematiek 

► problematiek: deel van het woord herkennen --> probleem 

dus: problemen die te maken hebben met de aardbevingen

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

► relatief: context 

► Wat is er aan de hand? Mensen moeten meer geld betalen voor water. Het gaat om een kleine prijsverhoging per 100.000 liter. Niet terecht als er veel betaald moet worden. 

► Dus: naar verhouding tot iets anders

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

► betreft: werkwoord 'betreffen'

► context / opzoeken 

Dus: als Den Hartog het mocht kiezen, dan zou het hierbij blijven. 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

► betreft: werkwoord 'betreffen'

► context / opzoeken 

Dus: als Den Hartog het mocht kiezen, dan zou het hierbij blijven. 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

► aardbevingsgerelateerd: samenstelling

► aardbeving + gerelateerd

► gerelateerd: relateren = werkwoord ►deel van het woord herkennen: relatie 

Dus: iets wat te maken heeft met aardbevingen 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Aandeelhouders

Samen met de provincie zijn de gemeenten in Groningen aandeelhouder in het waterbedrijf. De provincie heeft nog niet gereageerd, maar burgemeester en wethouders van de gemeente Westerkwartier al wel. Zij laten weten dat er door de aandeelhouders alles aan moet worden gedaan om de rekening van de versterkingsoperatie niet te verhalen op de inwoners.

"Ik heb nog geen aanwijzingen dat het extra geld er niet gaat komen, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen", zegt Wim den Hertog.

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Aandeelhouders

Samen met de provincie zijn de gemeenten in Groningen aandeelhouder in het waterbedrijf. De provincie heeft nog niet gereageerd, maar burgemeester en wethouders van de gemeente Westerkwartier al wel. Zij laten weten dat er door de aandeelhouders alles aan moet worden gedaan om de rekening van de versterkingsoperatie niet te verhalen op de inwoners.

"Ik heb nog geen aanwijzingen dat het extra geld er niet gaat komen, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen", zegt Wim den Hertog.

►aandeelhouder: samenstelling

►verhalen: context

►uitwijzen: context 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Aandeelhouders

Samen met de provincie zijn de gemeenten in Groningen aandeelhouder in het waterbedrijf. De provincie heeft nog niet gereageerd, maar burgemeester en wethouders van de gemeente Westerkwartier al wel. Zij laten weten dat er door de aandeelhouders alles aan moet worden gedaan om de rekening van de versterkingsoperatie niet te verhalen op de inwoners.

"Ik heb nog geen aanwijzingen dat het extra geld er niet gaat komen, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen", zegt Wim den Hertog.

►aandeelhouder: samenstelling

► aandeel + houder

► iemand die aandelen heeft

► aandelen: waardepapier dat een aantal rechten met zich meebrengt (binnen een bedrijf)

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Aandeelhouders

Samen met de provincie zijn de gemeenten in Groningen aandeelhouder in het waterbedrijf. De provincie heeft nog niet gereageerd, maar burgemeester en wethouders van de gemeente Westerkwartier al wel. Zij laten weten dat er door de aandeelhouders alles aan moet worden gedaan om de rekening van de versterkingsoperatie niet te verhalen op de inwoners.

"Ik heb nog geen aanwijzingen dat het extra geld er niet gaat komen, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen", zegt Wim den Hertog.

►verhalen: context 

►werkwoord: iemand verhaalt iets op iemand

► dus: niet zo'n ding om te lezen, maar een actie. 

► je houdt iemand verantwoordelijk voor iets. 

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Aandeelhouders

Samen met de provincie zijn de gemeenten in Groningen aandeelhouder in het waterbedrijf. De provincie heeft nog niet gereageerd, maar burgemeester en wethouders van de gemeente Westerkwartier al wel. Zij laten weten dat er door de aandeelhouders alles aan moet worden gedaan om de rekening van de versterkingsoperatie niet te verhalen op de inwoners.

"Ik heb nog geen aanwijzingen dat het extra geld er niet gaat komen, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen", zegt Wim den Hertog.

►uitwijzen: context 

►Wat gebeurt hier? De toekomst zal het vertellen 

►dus: laten zien, aantonen

https://nos.nl/artikel/2550963-waterbedrijf-groningen-vreest-miljoenenstrop-door-aardbevingen

Dus...

► Er zijn verschillende woordraadstrategieën:

  • Bepaal of de uitleg in de tekst wordt gegeven

  • Zoek naar synoniemen

  • Kijk hoe een woord is samengesteld

  • Zoek naar tegenstellingen

  • Gebruik je kennis van een andere taal

Zelf aan de slag!

- Markeer 5 moeilijke woorden uit de tekst en zet deze woorden in je schrift

- Schrijf bij ieder woord de betekenis op

- Schrijf ook op welke woordraadstrategie je hebt gebruikt

Hierna bespreken we jullie antwoorden.

Tekst: 'Waarom spijbelt een spijbelaar?'

Zie onze (nieuwe) studiewijzer voor alle teksten ;)