5. De Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

2.5 DE REPUBLIEK

Inhoudsopgave

• Leerdoel
• Korte herhaling
• Op zoek naar een nieuwe vorst
• Oorlog, bestand, weer oorlog en eindelijk vrede
• Vrede van Münster

Leerdoelen

Je bent in staat het begrip Generaliteitslanden uit te leggen. 

Je weet hoe de Nederlandse opstand eindigde. 

Wat was de Acte van Verlatinghe (1581) ook alweer?

Wanneer ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. 1581
2. 1584
3. 1566
4. 1588

Acte van Verlatinghe 

1581

• De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
• Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe

Op zoek naar een nieuwe vorst

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning(in) te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning(in), als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588)

• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning(in)?! Wie beschermt je dan?!"

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588

• De 'macht' lag in de Republiek bij de Staten-Generaal. Via afgevaardigden van de Gewesten.
• Particularisme: de gewesten bepaalden in de Gewestelijke Staten hun eigen regels en wetten.
• Wel samenwerking op gebied van buitenlandse politiek, zoals bij oorlog.
• Stadhouder was legeraanvoerder in dienst van de Staten Generaal.
• protestantisme.
  

Oorlog, Bestand, weer oorlog en eindelijk vrede

• Naast Nederland voert Spanje 'oorlog' met Engeland.
• 1588: 'onoverwinnelijke' Armada wordt naar Noordzee gestuurd.
• Doelen:

1. Verslaan Engelse en Nederlandse vloot
   
2. Overbrengen van Spaans leger naar Engeland

• 1598: Filips II overlijdt -> Hollandse kooplui zijn de oorlog zat en ..........
• 1609-1621 n.Chr. -> Twaalfjarig bestand

Oorlog, Bestand, weer oorlog en eindelijk vrede

Zuidelijke steden heroverd op de Spanjaarden, Nederland zoals wij het kennen vormt zich.

Generaliteitslanden:  Katholieke gebieden veroverd door de Republiek. Onder direct bestuur van de Staten-Generaal.

- Limburg, Brabant en Zeeuws-Vlaanderen. 

Vrede van Münster(1648)

Spanje erkent de Republiek

Wanneer was het twaalfjarige bestand?

1. 1612-1624 n.Chr.
2. 1609-1621 n.Chr.
3. 1609-1620 n.Chr.
4. 1598-1610 n.Chr.

Wanneer was de Nederlandse opstand ook alweer begonnen?

1. 1570
2. 1566
3. 1568
4. 1564

Zijn er nog dingen die je niet (helemaal) begrijpt?

Huiswerk

• School TV Filmpje kijken : Aflevering  7 De vrede van Münster.
• Maken opdracht 8 bladzijde 61 in je werkboek.

Republiek overzicht

• Staten-Generaal besluiten om zelf de Nederlanden te besturen
• Staten-Generaal: vertegenwoordiging van de gewesten. 
• De Gewestelijke staten: belastingen, godsdienst en rechtspraak in eigen gewest
• Raadspensionaris: voorzitter SG
• Regenten: bestuurders van de Republiek
• Stadhouder: legeraanvoerder
• Generaliteitslanden: op Spanje veroverde gebieden, bestuurd door de SG

De Staten-Generaal

• De Republiek was een oligarchie: overheidsbestuurders in steden, Staten en Staten-Generaal kwamen uit de rijke burgerij en de adel. Ze heetten regenten.
  
• De voorzitter van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Regenten

• In tegenstelling tot andere landen hadden de (rijke) burgers in de Republiek veel meer macht en invloed dan de adel.
• Veel van deze burgers waren enorm rijk geworden door de handel (in de steden)
• Deze groep rijke burgers noem je regenten.
• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.