H2.2 De oorlog begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

2.2 De oorlog begint

H2.2A De oorlog begint

 opdrachten 1 t/m 5

Leerdoel A

Je kunt de aanleiding van de Eerste Wereldoorlog noemen en beschrijven hoe een oorlog op twee fronten ontstond.

In 1914 werd Frans Ferdinand, de kroonprins van Oostenrijk- Hongarije, doodgeschoten tijdens een bezoek aan de Bosnische stad Sarajevo.

Ere ontstond een tweefronten-oorlog omdat de Duitse aanval op Frankrijk mislukte en Rusland sneller mobiliseerde dan Duitsland had verwacht (mislukking van het Von Schlieffenplan).

Opdracht 1a

Vul de juiste namen en het juiste jaartal in.

De aanleiding van de Eerste Wereldoorlog was de moord op ............ door ................in de stad .............. in het jaar .........

• De aanleiding van de Eerste Wereldoorlog was de moord op Franz Ferdinand door Gavrilo Princip in de stad Sarajevo in het jaar 1914.

Opdracht 1b

De Eerste Wereldoorlog kende meerdere oorzaken: nationalisme, modern imperialisme, de wapenwedloop, militarisme en

bondgenootschappen. Welke van deze oorzaken past bij de moordaanslag op Frans Ferdinand? Leg je antwoord uit.

• Nationalisme: Gavrilo Princip was een Bosnische Serviër en vond dat alle Serviërs in hetzelfde land moesten wonen.

Opdracht 2a

Geef een verklaring voor het enthousiasme aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. Gebruik het begrip ‘militarisme’ in je antwoord. Een deel van het antwoord is gegeven.

Europeanen waren enthousiast over de oorlog, omdat 

• zij oorlog zagen als een goede manier om te bepalen welk land het sterkste was. 

Dat past bij militarisme.

Opdracht 2b

Geef een verklaring voor het enthousiasme aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. Gebruik het begrip ‘nationalisme’ in je antwoord. Formuleer nu zelf het hele antwoord.

• Europeanen waren enthousiast over de oorlog, omdat zij hun eigen land het beste vonden en dus verwachtten de oorlog te winnen.
• Dat past bij nationalisme.

Opdracht 3

Maak de zinnen over het Von Schlieffenplan kloppend.

Het Von Schlieffenplan moest een oorlog op twee fronten / tegen Rusland voorkomen. Dat lukte uiteindelijk wel / niet. Het lukte wel / niet om Frankrijk te verslaan. Ook had Von Schlieffen

verwacht dat het Russische leger langzaam / snel gemobiliseerd zou worden. Daarin had hij gelijk / ongelijk.

Opdracht 3

Maak de zinnen over het Von Schlieffenplan kloppend.

Het Von Schlieffenplan moest een oorlog op twee fronten / tegen Rusland voorkomen. Dat lukte uiteindelijk wel / niet. Het lukte wel / niet om Frankrijk te verslaan. Ook had Von Schlieffen

verwacht dat het Russische leger langzaam / snel gemobiliseerd zou worden. Daarin had hij gelijk / ongelijk.

Opdracht 4

➔ Leg uit dat deze bron representatief is voor de houding van Europeanen aan het begin van de Eerste Wereldoorlog.

• Veel Europeanen waren enthousiast over de oorlog. De soldaten in bron 1 zijn daarover ook enthousiast. De bron is dus representatief (= vertegenwoordigd een groep).

Opdracht 5

Stel, je onderzoekt hoe Duitsers dachten over de oorlog aan het begin van de Eerste Wereldoorlog.

➔ Geef een argument waarom bron 2 bruikbaar is voor je onderzoek.

➔ Geef een argument waarom bron 2 betrouwbaar is voor je onderzoek.

Doe het zo:

De bron is bruikbaar, 

Opdracht 5

Doe het zo:

De bron is bruikbaar, omdat

• de bron informatie geeft over hoe twee Duitse mensen dachten over het uitbreken van de oorlog.

De bron is betrouwbaar, omdat 

hij is geschreven door iemand die het begin van de oorlog meemaakte / omdat hij werd geschreven in een dagboek.

De schrijver had geen reden om daar te liegen of te overdrijven.

Huiswerk 

2.2B Miljoenen doden en gewonden

2.2C Een totale oorlog

maken opdrachten 6 t/m 16

Leerdoel B

Je kunt drie oorzaken noemen van het hoge aantal

slachtoffers in de Eerste Wereldoorlog.

• Aan het westfront en aan het oostfront werden massaal soldaten ingezet.
• Er waren nieuwe wapens, zoals mitrailleurs, krachtige kanonnen en gifgas, die heel veel slachtoffers maakten.
• Het was een wereldoorlog waarbij veel landen betrokken waren en waarbij in verschillende landen werd gevochten.

Opdracht 6

Welke twee uitspraken zijn juist?

A Dankzij tanks en vliegtuigen kwam het westfront weer in beweging.

B De loopgravenoorlog was vooral nadelig voor Rusland.

C Duitsland had in 1914 geen koloniën.

D Loopgraven kwamen vooral voor aan het westelijke front.

E Tijdens de oorlog vochten er soldaten uit Afrika en Azië in Europa.

Opdracht 7

Leg uit waarom het zo moeilijk was om een vijandelijke loopgraaf te veroveren.

• De soldaten die hun loopgraaf verdedigden, waren in het voordeel. Ze konden vanuit een beschutte positie op de vijand schieten. Daardoor werd een aanval meestal afgeslagen.

Opdracht 8a

Gebruik bron 4. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vielen veel slachtoffers onder soldaten, maar ook onder burgers. Welke verklaring zie je daarvoor in de bron?

• Bron 4 toont een stad die helemaal verwoest is. De kans is groot dat bij zulke verwoestingen ook burgers om het leven komen.

Opdracht 8b

Gebruik bron 5. In de bron zie je twee kenmerken van de manier waarop tijdens de Eerste Wereldoorlog werd gevochten. Welke twee?

– Het was een loopgravenoorlog: 

• de foto toont een loopgraaf.

– Landen van over de hele wereld vochten mee: 

• de foto toont Afrikaanse soldaten.

Opdracht 9

Onder het kopje ‘Veel slachtoffers’ staan de drie oorzaken voor het hoge aantal slachtoffers nog eens op een rijtje.

Trek een pijl van iedere oorzaak naar de alinea in tekst 2B waar deze oorzaak wordt uitgelegd.

Let op: bij één oorzaak moet je naar twee alinea’s verwijzen.

Opdracht 10

Veel landen vochten mee in de Eerste Wereldoorlog. Dit was een gevolg van bondgenootschappen en koloniën.

➔ Leg dit uit. Doe dat door in enkele zinnen de betekenis van de twee begrippen in een juiste historische samenhang te plaatsen.

Opdracht 10

Europese landen hadden bondgenootschappen. Als twee

landen in oorlog raakten, raakten veel Europese landen erbij betrokken, omdat zij hun bondgenoten moesten steunen. Deze Europese landen hadden bovendien vaak koloniën, waardoor gebieden over de hele wereld bij de oorlog betrokken raakten.

Opdracht 11

Leg uit dat de Eerste Wereldoorlog voor Duitsland anders liep dan gepland. Gebruik daarbij de begrippen Von Schlieffenplan en loopgraven in een juiste historische samenhang.

Doe het zo:

De oorlog liep anders dan gepland, want volgens het Von Schlieffenplan moest

• Duitsland Frankrijk snel verslaan (6 weken). Maar het front in het westen kwam helemaal tot stilstand, in Belgie en Noord-Frankrijk en soldaten moesten zich ingraven in loopgraven.

Leerdoel C

Je kunt met behulp van politieke, economische en culturele voorbeelden uitleggen dat de Eerste Wereldoorlog een totale oorlog was.

Politiek: Regeringen maken gebruik van propaganda en censuur waardoor de informatie die burgers krijgen eenzijdig en vaak onbetrouwbaar was.

Economisch: Fabrieken moesten overschakelen op de productie van allerlei goederen die nodig waren voor de oorlog. Vrouwen namen het werk van mannen over.

Cultureel: Kunstvormen werden ingezet om de oorlog te verheerlijken. Denk daarbij aan films, posters, monumenten, grafmonumenten e.d.

Opdracht 12a

Leg het verschil uit tussen een wereldoorlog en een totale oorlog. Maak hiervoor de zinnen af.

– Een wereldoorlog is een oorlog waarbij 

• veel landen van over de hele wereld meevechten. Er wordt ook gevochten in andere werelddelen (dan Europa).

– Een totale oorlog is een oorlog waarbij 

• de hele samenleving (ook burgers) wordt getroffen door de oorlog of ingezet om te winnen.

Opdracht 12b

Gebruik bron 6. Geef twee redenen waarom de situatie op de foto kenmerkend is voor de economie tijdens de Eerste Wereldoorlog.

• Er worden in de fabriek wapens gemaakt om te gebruiken in de oorlog.
• Er werken vrouwen, omdat de meeste mannen vechten aan het front.

Opdracht 13a

Zet het begrip achter de juiste zin. Kies uit:

censuur • propaganda.

De overheid houdt negatieve berichten van anderen tegen:

• Censuur

– De overheid verspreidt zelf positieve berichten over de oorlog:

• Propaganda

Opdracht 13b

Gebruik de leertekst van hoofdstuk 1.

Vul in elke zin het juiste begrip in. Kies uit: emancipatie • klassieke grondrechten.

– Door censuur is er geen vrijheid van drukpers.

• Dat is in strijd met de klassieke grondrechten.

– Tijdens de oorlog werd bepaald werk voor het eerst door vrouwen gedaan. 

• Dat is een voorbeeld van emancipatie.

Opdracht 14

Vul de juiste woorden in. Kies uit: culturele • economische • politieke.

– De overheid probeerde de denkbeelden van mensen te veranderen. Dit was een ................ en ..................verandering.

• Dit was een culturele en politieke verandering.

– Fabrieken moesten goederen produceren voor de oorlog. Dit was een ......... verandering.

• Dit was een economische verandering.

Opdracht 15

Welk vijandbeeld zie je in deze propagandaposter?

A De Britten zijn overlopers, want hun soldaten vragen bij Duitsers om hulp.

B De Britten zijn zwak, want hun soldaten raken snel gewond.

C De Duitsers zijn dom, want hun verpleegkundigen snappen niet wat ze moeten doen.

D De Duitsers zijn gemeen, want hun verpleegkundigen zorgen niet voor de gewonden.

Opdracht 16

Een historicus zegt: ‘Deze bron is propaganda van de geallieerden.’

➔ Geef een argument waarom deze historicus ongelijk heeft.

Doe het zo: De historicus heeft ongelijk, omdat

• Hall de gruwelijkheid van de oorlog beschrijft, wat slecht was voor het vertrouwen van soldaten in een goede afloop. Dat was niet in het belang van de geallieerden.

Huiswerk

2.3 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

lezen blz. 58 t/m 61

maken opdrachten 1 t/m 9