3.1 China en het modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

3.1 China en het modern imperialisme

Wat weet je al over de geschiedenis van China?

De Qing-dynastie

- Vanaf de 17e eeuw werd  China geregeerd door keizers van Qing-dynastie

- Kwamen oorspronkelijk uit Mantsjoerije (Mantsjoes)

- Keizerlijk gezag gebaseerd op confucianisme

- Keizer door de Hemel aangewezen

Confucianisme

- Confucius (555–479 v.Chr.)

- Filosofische stroming

- Maatschappij ontaard omdat mensen niet langer de li  respecteerde: traditionele rituelen die zorgden voor rust, evenwicht en harmonie in ieders leven

- Om orde en regelmaat in de maatschappij te herstellen, moest iedereen zijn innerlijk verbeteren (oproep tot morele herbewapening)

- Zoon des Hemels regeerde over het land

- Hulp van Mandarijnen (ambtenaren)

- Kostbaar en ingewikkeld examen 

- Vanwege dit examenstelsel vormden mandarijnen een bevoorrechte klasse met veel aanzien

- Ondanks gedragsleer Confucius verzwakte in 19e eeuw machtspositie Qing-dynastie

- Keizers kregen te maken met economische en politieke problemen

- Door bevolkingsgroei hongersnoden

- Aan het hof corruptie (vriendjespolitiek)

- Sommige zagen in deze problemen een teken dat de Qing-dynastie haar Hemels Mandaat dreigde te verliezen

- Naast interne onrust een externe dreiging voor keizerlijke macht: modern imperialisme

Wat is modern imperialisme?

China en het modern imperialisme

- Economisch doel modern imperialisme: afzetgebied en grondstof

- Politiek doel: hoe meer land hoe meer macht

- Ook in China westerse mogendheden

- China beperkte mogelijkheden voor westerlingen om handel te drijven in China (Kanton)

- China toonde weinig interesse in westers handelswaar 

- Sinocentrisme: Rijk van het Midden (China als centrum van de wereld)

- Britten uiteindelijk toch een product op de markt: opium

- Verslaving

- Verbod op opium door Chinese regering

- Weinig effect --> via Kanton veel illegale opiumhandel

- Handel voor Britten zeer lucratief

- Door massale verslaving raakte Chinese samenleving totaal ontwricht

- 1839 greep keizer in: 20.000 kisten met opium werden verbrand

- Reactie Britten: oorlogsschepen naar China 

- Eerste Opiumoorlog was een feit

- Chinezen geen schijn van kans tegen moderne Britse vloot

Ongelijke verdragen

- Eerste Opiumoorlog eindigde in 1842 met nederlaag voor China

- Vernietigend verdrag: Chinezen flinke schadevergoeding, 5 havens volledig opengesteld voor handel, Hong Kong Britse kolonie

- Verdrag van Nankin kan worden beschouwd als de eerste van de Ongelijke Verdragen

- Na GB probeerde ook FA, de VS en RU invloed in China te vergroten

- Rusland zag Mantsjoerije als onderdeel van hun invloedsfeer 

- In veel steden (Shanghai) nam westerse invloed toe 

- Chinese regering verloor steeds meer zeggenschap

- In de verdragen werd voor buitenlanders extraterritorialiteit opgenomen

Wat zou dit in kunnen houden?

- Buitenlanders vielen niet langer onder Chinese wetgeving en wetspraak, maar konden door eigen rechtbanken op Chinees grondgebied worden berecht

Tweede Opiumoorlog 1856

- Tweede Opiumoorlog doordat China zich ging verzetten tegen nieuwe Britse economische eisen (weer nederlaag voor China en wederom vernederend verdrag)

Opstanden

- Door ongelijke verdragen hadden buitenlandse mogendheden hun positie in China verstevigd

- Macht van de keizer ernstig ondermijnd 

- Tussen 1851 en 1868 twee grote volksopstanden tegen Chinese overheid

- Taipingopstand (olv Hong) tegen de keizer

- Tegelijkertijd overstroomde de Gele rivier (grote problemen)

- Overheid deed niks --> bevolking kwam in opstand (Nianopstand)

- Gewapende acties tegen grootgrondbezitters

- Opstanden met grote moeite neergeslagen

- 1861: zelfversterkingsbeweging: militaire en technische modernisering

Bokseropstand

- Er kwamen een aantal hervormingen --> tegenstanders hiervan

- Cixi (keizerin-weduwe) steunde tegenstanders

- Nam macht over en draaide veel hervormingen terug

- Geheimzinnige rebellen beweging: Genootschap der Vuisten van de Gerechtvaardigde Eensgezindheid (Boksers)

- Gewelddadige acties tegen westerse imperialisten

Revolutie

- Macht van de Qing verder verzwakt door steun Cixi aan rebellen

- Leger werd gemoderniseerd, examenstelsel afgeschaft, meer mogelijkheden tot inspraak bestuur (hervormingen om Qing te redden)

- Cixi overleed, Puyi op de troon (3 jaar oud)

- Revolutionaire ideeen verspreidden zich snel 

- Nieuwe nationalistische beweging olv Sun Yatsen

- Qing-dynastie kwam ten val 

(1644-1912)

- Shikai president Republiek China 

Volgende les 

Donderdag oefenen met de stof en tijd voor alle vragen

Vergeet niet de taak van deze week: opdrachten 3.1