BK2 H2

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

Binnenkomst

1. Telefoon in de telefoontas

2. Niet eten (geen kauwgum)

3. Boek & laptop pakken

4. Gaan zitten in jouw groepje

5. Timer voorbij

--> stop met praten de les begint

H2.1 Stoffen thuis en op school

• Stof = waarvan iets is gemaakt.
• Materiaal = een stof waarvan je een voorwerp kunt maken
  (metaal, glas, steen, papier, hout en kunststof).

• Voorwerp = een ding dat je kunt gebruiken.
• Metalen zijn vaak glanzend, stevig en buigbaar (breken niet). Dit zijn stofeigenschappen van metaal.
  --> Wat zouden stofeigenschappen van glas kunnen zijn?

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• Stofeigenschappen = De bijzonderheden van een stof 
• Fase = toestand van een stof
  vast            --> bv. ijs en aluminium
  vloeibaar --> zoals water
  gas             --> bv. waterdamp en aardgas
• Fase-overgang = het veranderen van een stof naar een andere fase.

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• Welke fasen herken je hier?

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• De fase-overgangen zijn: 
• Smelten            = van vast naar vloeibaar.
  
• Stollen               = van vloeibaar naar vast.
  
• Verdampen     = van vloeibaar naar gas.
  
• Condenseren = van gas naar vloeibaar.
  
  

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• In welke fase brandt de waxine?

 A in de vaste fase
 B in de vloeibare fase
 C in de gasvormige fase
 D in alle fasen

• Welke fasenovergangen vinden er plaats het bij het brandende waxine-lichtje?

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• Smeltpunt = de temperatuur waarbij een vaste stof vloeibaar wordt.
  
• Kookpunt = de temperatuur waarbij een vloeistof gaat koken.
  
• Stol/vriespunt = de temperatuur waarbij een vloeibare stof vast wordt.
  
• Dit zijn stofeigenschappen.
  --> Hoe zit dat met water?

Aan de slag

1. Maak H2.1 en H2.2 af (moeten af!)
2. Klaar: 50% van de vragen goed beantwoord?
   
3. Ga dan verder met Test Jezelf H2.1 & H2.2 

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• Van een rechthoekig voorwerp moet jij de inhoud of volume kunnen bepalen!
  Volume = lengte x breedte x hoogte
• Je hebt deel A af
• Je hebt proef 1 af

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• Dichtheid van een stof = de massa van 1 cm³ van die stof.
• Dit is ook een stofeigenschap, elke stof heeft zijn eigen dichtheid!
• Proef 3 heb je blokjes van precies 1cm³ gewogen en de massa in gram opgeschreven --> precies de dichtheid
• Je weet nu welke stoffen je hebt gewogen!

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• De dichtheid kun je uitrekenen met een formule:
  

       dichtheid (g/cm³) = massa (g) : volume (cm³)

Voorbeeld: 

Een blokje van een bepaalde stof weegt 10 g en heeft een volume van 2cm³. Bereken de dichtheid.

dichtheid (g/cm3) = 10 (g) : 2 (cm3) = 5 g/cm³

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• De dichtheid kun je uitrekenen met een formule:
  

       dichtheid (g/cm³) = massa (g) : volume (cm³)

• Maak nu deel C en D

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• De dichtheid kun je uitrekenen met een formule:
  dichtheid (g/cm³) = massa (g) : volume (cm³)
• Volume kun je uitrekenen met l x b x h
• Wat nu als het voorwerp niet rechthoekig is!?
• Onderdompelmethode

H2.2 Eigenschappen van stoffen

• De dichtheid kun je uitrekenen met een formule:
  dichtheid (g/cm³) = massa (g) : volume (cm³)
• Wat nu als het voorwerp niet rechthoekig is!?
• Onderdompelmethode
• Maak nu deel E.

Hoe verder:

• Je hebt geleerd hoe je dichtheid van een stof kunt bepalen en uitrekenen! 
• Je hebt de extra opgaven allemaal gedaan en ingeleverd!
• Laptop pakken en in je online werkboek:
  Opgaven H2.1 en H2.2 zijn af
• Klaar: H2.3 lezen + Opgaven maken van H2.3
  

H2.3 Metalen

Je kunt metalen herkennen aan hun glans en hun kleur.

Enkele belangrijke eigenschappen
van metalen zijn:

• Metalen zijn sterk.

• Metalen kun je goed bewerken.

• Metalen kun je buigen.

• Metalen kun je smelten.

H2.3 Metalen

Elk metaal heeft een eigen smeltpunt. 

Het smeltpunt is een stofeigenschap. 

Aan het smeltpunt kun je een metaal
herkennen.

H2.3 Metalen

Het metaal laat de warmte goed door.

Metalen zijn goede warmtegeleiders.

Het doorlaten van warmte
is per metaal verschillend.

H2.3 Metalen

Het aantasten van ijzer en staal door vocht en zuurstof noem je roesten. 

Roest = een korrelige, bruine stof op het metaal. 

IJzer en staal gaan kapot van roest. 

Het metaal wordt zwakker. 

De roest gaat steeds verder het metaal in.

H2.3 Metalen

Bij andere metalen werkt het niet zo! 

Bijvoorbeeld op koper komt een dun laagje (koperoxide). 

Deze oxidelaag zit heel vast op het koper en sluit het af. 

Het oxidelaagje beschermt het koper. 

Dit aantasten van koper en andere metalen door vocht en zuurstof noem je oxideren.

H2.3 Metalen

Je kunt ijzer en staal beschermen tegen roesten:

• verven (door het laagje verf kan er geen vocht en zuurstof meer bij)
• vertinnen (het staal kun je bedekken met een heel dun laagje tin) 
• verzinken
• verchromen

H2.3 Metalen

Speciale eigenschappen van metaal

Goud en zilver noem je edelmetalen. 

Edelmetalen oxideren niet.

IJzer (staal) en nikkel worden aangetrokken door een magneet. Dit noem je: magnetisch.

H2.4 Glas

De belangrijkste eigenschappen van glas zijn:

• Glas is doorzichtig.

• Glas kan gekleurd worden.

• Glas kan goed tegen alle soorten vloeistoffen.

• Glas is gemakkelijk schoon te maken.

• Glas is breekbaar.

H2.4 Glas

Glaswol is een dikke deken gemaakt met dunne draden van glas. Glaswol wordt gemaakt van glasscherven, zand, soda en kalksteen. De belangrijkste eigenschappen van glaswol zijn:

• Glaswol is niet brandbaar.

• Glaswol kan goed tegen water.

• Glaswol houdt geluid tegen.

• Glaswol houdt warmte tegen.

H2.4 KERAMIEK

Bakstenen

Een baksteen is gemaakt van klei. Klei is zacht, maar een baksteen is hard. De klei wordt verhit in speciale ovens.

Door het bakken wordt de klei hard. 

Na het bakken zeg je geen klei, maar keramiek. 

H2.4 KERAMIEK

Van keramiek kun je verschillende voorwerpen maken, het is sterk maar ook breekbaar!

Keramiek kan goed tegen hoge temperaturen. 

H2.4 KERAMIEK

Poreus

In de klei van baksteen zitten grote korrels. Daardoor komen er tijdens het bakken kleine openingen in de baksteen. De keramiek van een baksteen noem je daarom poreus. 

In andere soorten klei zitten geen grote korrels (fijne klei). 

De voorwerpen in de keuken zijn gemaakt van fijne klei (borden en schalen) en zijn minder poreus dan bakstenen.

H2.4 KERAMIEK

Glazuur is een dunne laag glas die op het voorwerp wordt

aangebracht na de eerste keer bakken. Daarna wordt het voorwerp nog een keer gebakken.

Voordelen:

• het voorwerp blijft langer mooi.

• het voorwerp kun je beter schoonmaken.

• Waterdicht (dichte keramiek)

H2.4 HOUT

Hout is een natuurlijk materiaal. 

De belangrijkste eigenschappen van hout zijn:

• Hout is stevig.

• Hout is licht.

• Hout kun je goed bewerken.

• Hout is brandbaar.

H2.4 Recyclen

Niet zomaar alles weggooien!

Recyclen betekent: hergebruiken van stoffen. 

H2.5 KUNSTSTOF

Vroeger konden mensen alleen maar voorwerpen maken van hout, glas, keramiek en metaal.

Nu maken we heel veel voorwerpen van kunststof ofwel plastic.

Kunststof of plastic wordt 

gemaakt uit aardolie.

                    Olie raffinaderij -->

H2.5 KUNSTSTOF

Kunststof heeft belangrijke voordelen:

• Het is licht.

• Het kan goed tegen water.

• Het laat weinig warmte door.

• Het is goedkoop.

• Het gaat lang mee.

• Het breekt niet gemakkelijk.

• Je kunt het in elke vorm maken die je wilt.

• Je kunt het een kleur geven.

H2.5 KUNSTSTOF

Maar kunststof heeft ook nadelen:

•  Voor het maken van kunststof zijn gevaarlijke stoffen nodig. 
• Ook komen bij het maken van kunststof soms schadelijke stoffen vrij. 
• En omdat kunststof goedkoop is,
  wordt het veel gebruikt en
  snel weggegooid.
  Op die manier zorgen kunststoffen
  voor veel afval.

H2.5 Afbreekbare kunststof?

Groente en fruit zijn soms verpakt in afbreekbare kunststof.

Kan worden ‘opgegeten’ door bacteriën en schimmels in de natuur --> COMPOSTEREN.

Compost kun je gebruiken als mest in de tuin of in potgrond. 

Afbreekbare kunststof is
minder slecht voor het milieu.

H2.5 KUNSTSTOF: piepschuim (EPS)

Bestaat uit  kleine bolletjes met lucht die aan elkaar geplakt zijn. Daardoor is piepschuim heel erg licht. 

De voordelen van piepschuim zijn:

• Het is heel licht.

• Het laat weinig warmte door.

• Het laat geen water door.

• Je kunt het goed recyclen.

H2.5 KUNSTSTOF: PET Fles (PET)

PET is doorzichtig, net als glas. Maar er zijn ook verschillen:

• Een petfles is veel lichter dan een fles van glas.

• Een petfles breekt niet als je hem laat vallen.

• Een petfles is goed recyclebaar.

H2.5 KUNSTSTOF: PE & HDPE

Polyetheen is een zachte kunststof. 

Het wordt gebruikt voor plastic tassen, boterhamzakjes en vuilniszakken. --> PE

Ook de plastic flessen van shampoo en

douchegel zijn van polyetheen. -->HDPE

Deze kunststof kun je goed recyclen.