Regeling en waarneming basisstof 2 BVJ H4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

B1 Regeling en homeostase

Regelkring: de verwarming 

in je huis

normwaarde

regelkring

dynamisch evenwicht

homeostase

negatieve terugkoppeling

Inwendig milieu

• inwendig milieu = bloedplasma + weefselvloeistof
• uitwendig milieu = je omgeving + inhoud van je darmkanaal,    longen, blaas

• als een stof een celmembraan gepasseerd heeft, zit het in je inwendig milieu.

B2 Hormonale regulatie

In organismen wordt informatie tussen cellen overgedragen met signaalmoleculen.

Dat kunnen hormonen zijn.

Doelwitcellen zijn gevoelig voor bepaalde hormonen. Zij hebben geschikte receptoren.

Hypofyse

Hormoon

Hormoon

Bloed

exocriene klier

- speeksel-klier

- alvleesklier

- traanklier

endocriene klier

- hypofyse

- alvleesklier

- bijnier

De hormoonklieren

hormonen

hypofyse: groeihormoon GH, FSH, LH, oxytocine, ADH, TSH

schildklier: thyroxine

eilandjes van Langerhans in alvleesklier: insuline, glucagon

nieren: epo

bijnieren: adrenaline

Kijk in Binas tabel 89A. Uit welke twee delen bestaat de hypofyse?

Binas 89A. Welke hormonen worden NIET door de hypofyse gemaakt?

1. LPH en LTH
2. oxytocine en ADH
3. FSH en LH
4. GRH en CRH

Binas 89A. Wat is de volledige naam van het hormoon GH?

Binas 89A. Wat is de functie van FSH bij mannen?

1. vorming van zaadcellen
2. geen functie - mannen hebben geen FSH
3. afgifte van oestradiol
4. follikelgroei

overzicht hypofysehormonen

GH:  stimuleert groei en ontwikkeling

FSH:  follikelgroei, spermatogenese

LH:  ovulatie, gele lichaam, afgifte testosteron

oxytocine:  stimuleert weeën en melksecretie

ADH:  resorptie van water uit de voorurine in de nieren

TSH:  stimuleert de schildklier voor de vorming van thyroxine

Schildklier

- onder invloed van TSH uit hypofyse

- produceert thyroxine

- beïnvloedt de stofwisseling in je cellen

Eilandjes van Langerhans

Eilandjes van Langerhans

• 
  
• 
  
• 
  
• Groepjes cellen in de alvleesklier (verteringsklier)
• Maken hormonen: insuline en glucagon.
• Insuline: bij een hoog glucosegehalte, laat het dalen
• Glucagon: bij een laag glucosegehalte, laat het stijgen
  
• Eilandjes kapot of werkt insuline niet? Diabetes

regeling bloedsuikerspiegel

Glucose wordt door insuline omgezet in glycogeen. 

Glycogeen wordt door glucagon weer omgezet in glucose

Glucose

Glycogeen

Insuline

In het bloed

In spieren en lever

Glucagon

Bijnieren

Maken het hormoon adrenaline.

Snelste hormoon van je lichaam!

Fight, Flight, Fright hormoon

• Glycogeen wordt omgezet in glucose (suikergehalte in het bloed stijgt
• Hart gaat sneller kloppen
• Ademhaling versnelt
  

Nieren

• Nieren produceren EPO bij laag zuurstofgehalte bloed

• Epo stimuleert productie rode bloedcellen in beenmerg
• --> meer zuurstof: minder afgifte epo
• Gebruik als doping is illegaal
• hoogtetraining

In welk orgaan liggen de Eilandjes van Langerhans?

Hypofyse

Schildklier

Bijnieren

Eilandjes van langerhans

Teelballen

Cellen in de alvleesklier 

die hormonen maken

Stoffen in het bloed die de werking van bepaalde organen regelen

Hormoon dat in de 

bijnieren wordt gemaakt

Klieren die adrenaline maken

Orgaanstelsel in het lichaam dat uit een aantal hormoonklieren bestaat

eilandjes van Langerhans

hormonen

adrenaline

hormoonstelsel

bijnieren

Cellen in de alvleesklier 

die hormonen maken

Stoffen in het bloed die de werking van bepaalde organen regelen

Hormoon dat in de 

bijnieren wordt gemaakt

Klieren die adrenaline maken

Orgaanstelsel in het lichaam dat uit een aantal hormoonklieren bestaat

eilandjes van Langerhans

hormonen

adrenaline

hormoonstelsel

bijnieren

Welke twee hormonen maken de eilandjes van Langerhans

Zorgt insuline ervoor dat de bloedsuikerspiegel daalt of stijgt?

1. Daalt
2. Stijgt

Waar bevinden zich cellen met receptoren voor epo?

1. in het beenmerg
2. in de bijnieren
3. in de lever
4. in de nieren

positieve terugkoppeling

het resultaat van een proces versterkt het proces

Basisstof 2

Hormonale regulatie

De hypofyse

• Ligt tussen de twee hersenhelften in, grootte van een erwt
• Geeft veel verschillende hormonen af
• Hypofyse wordt aangestuurd door de hypothalamus
• Heeft een voor- en achterkwab

Hormoonklieren

Overzicht van de belangrijkste hormoonklieren

Aansturing vanuit de hypofyse (en de hypothalamus)

Hypofyse en hormonen

Je ziet de voorkwab en de achterkwab van de hypofyse. Je ziet welk hormoon de hyofyse afgeeft en welk orgaan dit hormoon aanstuurt. Soms heeft dit hormoon direct een functie (zoals het groeihormoon) en soms stimuleert een hormoon een orgaan tot de afgifte van weer een ander hormoon (zoals de schildklier) 

De schildklier

• Aansturing vanuit de hypofyse door het schildklier-stimulerend-hormoon (TSH)
• Maakt zelf het schildklierhormoon (thyroxine)

De schildklier

• Maakt het schildklierhormoon thyroxine (berokken bij de verbranding)
• Bij een teveel aan thyroxine verhoogt de stofwisseling --> gevolg is altijd warm, gewichtsafname, rusteloos
• Bij een tekort aan thyroxine neemt de stofwisseling af --> gevolg is dat je het koud hebt, aankomt in gewicht en vermoeid bent.

De Schildklier

• Een tekort tijdens de ontwikkeling kan
  leiden tot geestelijke en lichamelijke achterstand
  
  
• Bij een tekort probeert het lichaam de productie van thyroxine te verhogen door de schildklier te vergroten (struma/krop). Dit kan ook ontstaan door een tekort aan jodium in de voeding
  

Eilandjes van Langerhans

• Liggen in de alvleesklier
• Maken insuline en glucagon
• Beide hormonen regelen
  het bloedglucesegehalte
• Een tekort aan insuline of
  ongevoeligheid voor dit hormoon
  leidt tot suikerziekte

De bijnieren

• Liggen op de nieren
• Maken het enigste snelle hormoon
• adrenaline
• Betrokken bij de acties die nodig zijn voor handelen bij gevaar
  (Vechten, vluchten of verstijven)

Lezen basisstof 2

Welke hormonen horen bij welk orgaan: Oestrogeen

1. Lever
2. Darm
3. Teelballen
4. Eierstokken

Welke hormonen horen bij welk orgaan: Insuline

1. Lever
2. Hypofyse
3. Alvleesklier
4. Galblaas

Welke hormonen horen bij welk orgaan: Oxytocine

1. Baarmoeder
2. Borsten
3. Spieren
4. Lever

Maken basisstof 2

Maken opdrachten 3 t/m 7