T14 BS 5, 6 en 7 - ademhaling, lever en de nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Gaswisseling en uitscheiding

Thema 14

Doelen van de vorige les

Je kunt het verschil beschrijven tussen borstademhaling en buikademhaling

Je kunt het belang van hoesten beschrijven

Wat wordt er uitgewisseld in de longblaasjes

1. Zuurstof bloed in, Koolstofdioxide uit
2. Koolstofdioxide bloed in, Zuurstof uit
3. Stikstof bloed in, Koolstofdioxide uit
4. Zuurstof bloed in, Stikstof uit

De borstademhaling begint met

1. ribben en borstbeen bewegen omhoog
2. ribben en borstbeen bewegen omlaag
3. Longen worden groter
4. Longen worden kleiner

Bij een normale ademhaling gebruik je maar 1 manier van ademhalen.

1. Waar
2. Niet waar

Bij borstademhaling beweegt of bewegen

1. middenrif
2. ribben en borstbeen

Bij buikademhaling beweegt of bewegen

1. middenrif
2. ribben en borstbeen

Bij inademing door buikademhaling....

1. Trekken de buitenste tussenribspieren samen
2. Trekken de binnenste tussenribspieren samen
3. Trekt het middenrif samen
4. Trekken de buikspieren samen

Basisstof 5 en 6:

Luchtkwaliteit, longaandoeningen en ademhaling bij dieren

Doelen van deze les

- Je kunt omschrijven wat de gevolgen zijn van 

slechte luchtkwaliteit op de ademhaling

- Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij 

astma, bronchitis, en longemfyseem

- Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen.

Luchtkwaliteit

Ingeademde lucht - bacteriën, stuifmeelkorrels, 

sporen, fijnstof, gassen

Longaandoeningen - extra last of 

veroorzaakt door 'slechte' lucht

Astma

Erfelijke, blijvende aandoening

Ontstoken bronchiën

Verdikt slijmvlies

Nauwere luchtwegen -> minder verversing

COPD

Beschadigde longen

Verzamelnaam voor:

Chronische bronchitis (meer slijmvlies, vernauwde luchtwegen) en Longemfyseem (wanden longblaasjes beschadigd)

Beschadigde longblaasjes herstellen niet

1 Gaswisseling bij dieren

• Amfibieën --> verandering van het lijken op vissen naar longen als ze volwassen zijn. Ook via huid nemen ze zuurstof op in het water. Eenvoudiger longen, want ze kunnen ook ademhalen via de huid. 
• Reptielen, vogels en zoogdieren --> Longen, NIET via de huid

1 Gaswisseling bij dieren

• Insecten --> tracheeën. Via openingen in lichaam (Stigma's) komt lucht i in de tracheeën. Stigma's zitten. meestal achterin het lijf (bewegen van het achterlijf)

1 Gaswisseling bij dieren

• Vissen --> ademhalen via kieuwen. Mondholte - water via kieuwen - kieuwplaatjes (bloed stroomt daarin) - (bescherming) door kieuwdeksels open en dicht te zetten.
  

Vragen?

Aan de slag!

Wat?	Basisstof 5: maak opdracht 2, 5, 6, 7 Basisstof 6: maak opdracht 1, 3, 4, 5, 7
Hulp nodig? Meer hulp nodig?	Lees basisstof 5 en 6 Steek je vinger omhoog
Klaar?	Lees basisstof 7 Maak opdracht 1, 2, 3, 4, 5,

Aan de slag!

Leerdoelen 14.7: De lever en de nieren

• 14.7.1 Je kunt de functies van de lever noemen.
• 14.7.2 Je kunt de delen van de nieren en van de urinewegen noemen met hun kenmerken en functies.

De lever

Functies:

• Glucosegehalte bloed constant houden
  
• Voedingsstoffen bewerken
  
• Gal produceren
  
• Afvalstoffen afbreken
  
• Eiwitten afbreken
  
• Gifstoffen afbreken

Hepatitis

Hepatitis wordt veroorzaakt door een hepatitisvirus.

Bij niet op tijd behandelen van Hepatitis B loop je risico op:

• Leverkanker
• Levercirrose 

Bouw van de nier

• Nierschors, niermerg, nierbekken 
• nierslagader en nierader
• urineleider
• 1 miljoen niereenheden (nefronen)
  

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt.

Samenstelling van urine

Door uitscheiding van water, overtollige zouten en afvalstoffen wordt de samenstelling van het inwendige milieu constant gehouden.

Aan de slag!

Wat?	Basisstof 5: maak opdracht 2, 5, 6, 7 Basisstof 6: maak opdracht 1, 3, 4, 5, 7 Basisstof 7: maak opdracht 1, 2, 3, 4, 5
Hulp nodig? Meer hulp nodig?	Lees basisstof 5 en 6 Steek je vinger omhoog
Klaar?	Maak een samenvatting / bekijk thema 12, 13 en 14 en schrijf eventueel vragen op / ga leren.

Aan de slag!