Paragraaf 2.3 - Massa en volume

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

2.3 Massa en volume

Leerdoelen

2.3.1 Je kunt de massa van een hoeveelheid stof bepalen.

2.3.2 Je kunt het volume van een hoeveelheid vloeistof bepalen.

2.3.3 Je kunt het volume van een rechthoekig voorwerp berekenen.

Introductie

Het gebeurt regelmatig dat je een bepaalde hoeveelheid van een stof nodig hebt: niet meer, niet minder. In recepten staat bijvoorbeeld hoeveel je van elk ingrediënt moet gebruiken (afbeelding 1). En bij medicijnen is het heel belangrijk dat ze de juiste hoeveelheid werkzame stof bevatten.

Afbeelding 1: Benodigdheden voor het maken van pannenkoeken.

Een hoeveelheid stof afmeten

Er zijn verschillende manieren om stoffen af te meten. Voor vaste stoffen, zoals meel en suiker, is een weegschaal handig. Vloeistoffen, zoals water en melk, worden vaak afgemeten met een maatbeker. Bij het vak natuur- en scheikunde worden vergelijkbare meetinstrumenten gebruikt.

Als je iets wilt afmeten, gebruik je bij een vaste stof een.............

1. maatcilinder
2. weegschaal

Massa

Met een weegschaal kun je de massa van een voorwerp of van een hoeveelheid stof bepalen (afbeelding 2). Voorwerpen met een grote massa zijn zwaar, voorwerpen met een kleine massa zijn licht. Je meet de massa in gram (g) of in kilogram (kg).

1 kg = 1000 g

Afbeelding 2: Met een weegschaal bepaal je de massa.

1 kg is?

1. 10 gram.
2. 100 gram.
3. 1000 gram.
4. 10000 gram.

Het volume van vloeistoffen

Met een maatcilinder kun je het volume van een hoeveelheid vloeistof bepalen. Het volume is de ruimte die de vloeistof inneemt. In afbeelding 3 zie je hoe je een maatcilinder moet aflezen. Je meet het volume in liter (L) of milliliter (mL).

1 L = 1000 mL

De eenheid liter wordt alleen voor vloeistoffen gebruikt. In andere gevallen gebruik je dm3. Toch betekenen liter en dm3 precies hetzelfde:

• 1 liter is hetzelfde als 1 dm3: de ruimte die een kubus met ribben van 1 dm inneemt.

• 1 milliliter is hetzelfde als 1 cm3: de ruimte die een kubus met ribben van 1 cm inneemt

Afbeelding 3: Zo lees je een maatcilinder af: kijk naar het vlakke deel van de vloeistofspiegel.

Afbeelding 4: 1 kubieke decimeter = 1000 kubieke centimeter.

De ruimte die een hoeveelheid vloeistof inneemt, noem je.........

1. de massa.
2. het gewicht
3. het volume

1 L is

1. 10 mL
2. 100 mL
3. 1000 mL
4. 10000 mL

Rechthoekig voorwerp

Voorwerpen nemen ruimte in. Anders gezegd: ze hebben een bepaald volume.

  

Van rechthoekige voorwerpen kun je het volume berekenen. Dat doe je als volgt:

1 Meet de lengte, de breedte en de hoogte van het voorwerp.

2 Gebruik de formule om het volume te berekenen:

volume = lengte × breedte × hoogte

Met daarin:

het volume in kubieke centimeter (cm3);

lengte, breedte en hoogte in centimeter (cm).

Voorbeeldopdracht 1

Bereken het volume van het rechthoekige voorwerp in afbeelding 5.

gegevens:

lengte = 5,0 cm

breedte = 3,0 cm

hoogte = 4,0 cm

gevraagd:

volume = ?

uitwerking:

volume = lengte × breedte × hoogte

= 5,0 × 3,0 × 4,0     = 60 cm3

Afbeelding 5: Dit voorwerp heeft een volume van 60 kubieke cm. Tel het aantal blokjes maar na.

Bij vaste stoffen gebruik je niet de eenheid ‘liter’ (L), maar ‘kubieke decimeter’ (dm3).
1 dm3 is:

1. 0,1 L
2. 1 L
3. 1 0L
4. 1 00L

Een voorwerp is 10 cm lang, 4 cm breed en 1 cm hoog.
Hoe groot is het volume van dit voorwerp?

1. 0,4 cm3
2. 4 cm3
3. 40 cm3

Onderdompelmethode

Het volume van onregelmatig gevormde voorwerpen kun je niet berekenen. Maar je kunt het wel bepalen met de onderdompelmethode (afbeelding 6).

1 Vul een maatcilinder tot een bepaalde hoogte met water.

2 Lees de stand van het water af. Dit noem je de beginstand.

3 Laat het voorwerp voorzichtig in het water zakken. Het voorwerp moet helemaal onder water komen.

4 Lees opnieuw de stand van het water af. Dit noem je de eindstand.

5 Reken uit: eindstand − beginstand. Dit is het volume van het voorwerp.

Afbeelding 6: Zo werkt de onderdompelmethode.

Voorbeeldopdracht 2

Bepaal het volume van de steen in afbeelding 6.

gegevens:

beginstand = 52 cm3Bepaal het volume van de steen in afbBepaal het volume van de steen in afbeelding 6.

gegevens:

beginstand = 52 cm3

eindstand = 78 cm3

gevraagd: het volume

uitwerking:

volume = eindstand – beginstand

volume = 78 cm3 – 52cm3 = 26 cm3eelding 6.

gegevens:

beginstand = 52 cm3

eindstand = 78 cm3

gevraagd: het volume

uitwerking:

volume = eindstand – beginstand

volume = 78 cm3 – 52cm3 = 26 cm3eindstand = 78 cm3

gevraagd: het volume

uitwerking:

volume = eindstand – beginstand

volume = 78 cm3 – 52cm3 = 26 cm3

Bepaal met behulp van de tekeningen in afbeelding 12 het
volume van de steen. Schrijf de volledige berekening op.

Opdrachten

Wat: lees paragraaf 2.3 

Huiswerk: opdrachten 1 tm 17 van paragraaf 2.3 & Test jezelf

Hoe: helemaal stil! muziek mag in!

Hulp: Geen

Tijd: 50 minuten lang

Klaar?: ga bezig met een ander vak!