Hoofdstuk 1 - Meer dan Lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1 - Meer dan Lezen

Theorie. Onbekende woorden

Theorie. Onbekende woorden

punt 1. een synoniem zoeken;

punt 2. een omschrijving zoeken;

punt 3. een voorbeeld zoeken.

Een synoniem zoeken

Kijk of in dezelfde zin een synoniem staat. 

Zo niet, lees dan ook de zin voor het moeilijke woord en de zin erna. 

Bij een synoniem gaat het om 1 woord dat dezelfde betekenis heeft. 

Hoe vind ik een synoniem?

1. Omschrijvingen staan vaak tussen haakjes of tussen komma's in dezelfde zin of in de zin ervoor of erna.
2. Voorbeelden staan vaak na een dubbele punt, tussen haakjes, tussen komma's.
3. Lees de zin voor het moeilijke woord en de zin erna
4. Er komt vaak een voorbeeld na de volgende woorden: zoals, bijvoorbeeld, een.

Theorie. Onbekende woorden

punt 1. een synoniem zoeken;

punt 2. een omschrijving zoeken;

punt 3. een voorbeeld zoeken.

Een omschrijving zoeken

Omschrijvingen staan vaak tussen haakjes of 

tussen komma's in dezelfde zin of 

in de zin ervoor of erna. 

Hoe vind ik een omschrijving?

1. Voorbeelden staan vaak na een dubbele punt, tussen haakjes, tussen komma's.
2. Lees de zin voor het moeilijke woord en de zin erna
3. Er komt vaak een voorbeeld na de volgende woorden: zoals, bijvoorbeeld, een.
4. Omschrijvingen staan vaak tussen haakjes of tussen komma's in dezelfde zin of in de zin ervoor of erna.

Theorie. Onbekende woorden

punt 1. een synoniem zoeken;

punt 2. een omschrijving zoeken;

punt 3. een voorbeeld zoeken.

Een voorbeeld zoeken

Er komt vaak een voorbeeld na de volgende woorden: 

zoals, bijvoorbeeld, een.

Voorbeelden staan vaak na 

een dubbele punt, tussen haakjes en tussen komma's.

Hoe vind ik een voorbeeld?

1. Lees de zin voor het moeilijke woord en de zin erna
2. Omschrijvingen staan vaak tussen haakjes of tussen komma's in dezelfde zin of in de zin ervoor of erna.
3. Er komt vaak een voorbeeld na de volgende woorden: zoals, bijvoorbeeld, een.
4. Voorbeelden staan vaak na een dubbele punt, tussen haakjes, tussen komma's.

Hoofdstuk 2 - Meer dan Lezen

Theorie. Onderwerp

Theorie. Onderwerp

punt 1. oriënterend lezen;

punt 2. kijk- of luisterfragment.

Oriënterend lezen

Bij het oriënterend lezen, bekijk je de tekst door:

- de titel te lezen;

- naar de afbeeldingen te kijken die bij de tekst horen;

- titels lezen die boven tekstgedeeltes staan. Die titels noem je tussenkopjes;

- kijk of er woorden anders zijn geschreven, zoals bijvoorbeeld: vetgedrukt, schuin, groot of gekleurd;

- let op woorden die vaker gebruikt worden.

Als je de tekst georiënteerd hebt, kun je het onderwerp vinden in de tekst.

Als je de tekst georiënteerd hebt,
kun je het onderwerp vinden in de tekst.

Op welke manier lees je de tekst georiënteerd?

Theorie. Onderwerp

punt 1. oriënterend lezen;

punt 2. kijk- of luisterfragment.

Kijk- of luisterfragmenten

Ook kijk- of luisterfragmenten hebben een onderwerp. 

Bij een kijk- of luisterfragment hoor je vaak in de inleiding (het begin).

- Let op de titel van het programma of het filmpje;

- luister goed naar de eerste zinnen van het programma of filmpje;

- let op de woorden die vaker gebruikt worden;

- geef antwoord op de vraag: 'waar gaat dit programma of filmpje over?'

Welke 4 punten moet je voor jezelf eerst checken om het onderwerp te vinden van een kijk- of luisterfragment?

Hoofdstuk 3 - Meer dan Lezen

Theorie. Hoofdgedachte

Theorie. Hoofdgedachte

punt 1. tekst precies lezen.

Tekst precies lezen

Om de hoofdgedachte te vinden, moet je de tekst precies lezen. Als je precies leest, 

lees je de tekst goed van de eerste zin tot en met de laatste zin.

Zo vind je de hoofdgedachte:

- bepaald het onderwerp van de tekst: 'waar gaat de tekst over?';

- lees de tekst precies;

- kijk aan het begin en het eind van de tekst of de hoofdgedachte daar al staat;

- geef in 1 zin antwoord op de vraag: 'wat is het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd?'

Welke 4 punten moet je voor jezelf eerst checken
om de hoofdgedachten te vinden van de tekst?

Hoofdstuk 4 - Meer dan Lezen

Theorie. Tekstdoelen en tekstsoorten

Theorie. Tekstdoelen en tekstsoorten

punt 1. informeren;

punt 2. instrueren;

punt 3. overtuigen.

Informeren

Een schrijver van een tekst wil iets bereiken met zijn tekst. 

Wanneer de schrijver een tekst schrijft om jou te informeren 

wil de schrijver jou iets te weten laten komen.

Voorbeelden: nieuwsbericht, schoolboek, verslag

Wat wil de schrijver wanneer hij
een tekst schrijft om jou te informeren?

1. De schrijver wil dat je leert hoe je iets moet doen
2. De schrijver wil dat je iets te weten komt
3. De schrijver wil dat je zijn mening overneemt
4. De schrijver wilt helemaal niks

Geef 3 voorbeelden van een tekst waar
de schrijver wilt dat jij iets te weten komt

Theorie. Tekstdoelen en tekstsoorten

punt 1. informeren;

punt 2. instrueren;

punt 3. overtuigen.

Instrueren

Een schrijver van een tekst wil iets bereiken met zijn tekst.

Wanneer de schrijver een tekst schrijft om jou te instrueren

wil de schrijver dat je iets leert hoe je iets moet doen.

Voorbeelden: gebruiksaanwijzing, spelregels

Wat wil de schrijver wanneer hij
een tekst schrijft om jou te instrueren?

1. De schrijver wilt helemaal niks
2. De schrijver wil dat je zijn mening overneemt
3. De schrijver wil dat je iets te weten komt
4. De schrijver wil dat je leert hoe je iets moet doen

Geef 2 voorbeelden van een tekst waar
de schrijver wilt dat jij iets leert over hoe je iets moet doen

Theorie. Tekstdoelen en tekstsoorten

punt 1. informeren;

punt 2. instrueren;

punt 3. overtuigen.

Overtuigen

Een schrijver van een tekst wil iets bereiken met zijn tekst.

Wanneer de schrijver een tekst schrijft om jou te overtuigen

wil de schrijver dat jij zijn mening overneemt.

Voorbeelden: bespreking van een boek of film

Wat wil de schrijver wanneer hij
een tekst schrijft om jou te overtuigen?

1. De schrijver wil dat je zijn mening overneemt
2. De schrijver wilt helemaal niks
3. De schrijver wil dat je leert hoe je iets moet doen
4. De schrijver wil dat je iets te weten komt

De tekstdoelen

Informeren: Geef de juiste informatie over een onderwerp, noem feiten op, geef uitleg en gebruik voorbeelden om je tekst duidelijker te maken;

Instrueren: Geef stap voor stap aan wat iemand moet doen. Gebruik doe-woorden en woorden die volgorde aangeven zoals, knip eerst, daarna, vervolgens;

Overtuigen: Schrijf of vertel wat je van iets vindt en geef ook aan waarom je dat vindt.

Hoofdstuk 5 - Meer dan Lezen

Theorie. Inleiding, middenstuk en slot

Theorie. Inleiding, middenstuk en slot

punt 1. inleiding;

punt 2. middenstuk;

punt 3. slot.

Inleiding

Om een tekst te begrijpen, is het handig om te weten hoe een tekst in elkaar zit. 

Een goede tekst bestaat meestal uit drie delen:

Inleiding: Het eerste deel van een tekst is de inleiding. 

Hierin maak je kennis met het onderwerp. 

Vaak gebeurt dat met een voorbeeld of een grappig verhaaltje.

In welke deel komt de inleiding in een tekst?

1. In het middenstuk van een tekst
2. Het laatste stukje van een tekst
3. Het eerst deel van een tekst
4. Inleiding staat nergens in een tekst

Theorie. Inleiding, middenstuk en slot

punt 1. inleiding;

punt 2. middenstuk;

punt 3. slot.

Middenstuk

Middenstuk: Het middenstuk is het grootste gedeelte van de tekst. 

Daarin staat de meeste informatie. 

Het middenstuk bestaat meestal uit meerdere stukjes tekst (alinea's).

In welke deel komt het middenstuk in een tekst?

1. Het laatste stukje van een tekst
2. Het eerst deel van een tekst
3. Middenstuk staat nergens in een tekst
4. In het middenstuk van een tekst

Theorie. Inleiding, middenstuk en slot

punt 1. inleiding;

punt 2. middenstuk;

punt 3. slot.

Slot

Slot: Het laatste stukje van een tekst is het slot. 

Hierin wordt het belangrijkste uit de tekst vaak kort herhaald. 

Let op: nieuwsberichten hebben meestal geen slot.

In welke deel komt het slot in een tekst?

1. Middenstuk staat nergens in een tekst
2. Het laatste stukje van een tekst
3. Het eerst deel van een tekst
4. In het middenstuk van een tekst

Hoofdstuk 6 - Meer dan Lezen

Theorie. Deelonderwerpen

Theorie. Deelonderwerpen

punt 1. alinea's;

punt 2. deelonderwerpen.

Alinea's

Een tekst is meestal verdeeld in een inleiding, een middenstuk en een slot. 

In het middenstuk staat de meeste informatie over het onderwerp. 

Vaak is het middenstuk van een tekst verdeeld in aparte stukjes. 

Die stukjes noem je alinea's.

Deelonderwerpen

In het middenstuk van een tekst worden verschillende deelonderwerpen behandeld. 

In een tekst over 'Eten tijdens de feestdagen' kunnen de deelonderwerpen bijvoorbeeld zijn:

- gezond of ongezond;

- gerechten;

- recepten. 

Een deelonderwerp kan uit 1 alinea bestaan of uit een paar alinea's samen. 

Het begin van een nieuw deelonderwerp wordt soms duidelijk gemaakt door een tussenkopje. 

Deelonderwerpen

Zo vind je een deelonderwerp:

Bedenk welke alinea's over hetzelfde deel van het onderwerp gaan. 

Lees daarvoor de tekst globaal: je leest dan de eerste en laatste zin van elke alinea. 

Yuverta Boskoop

Hoofdstuk 7 - Meer dan Lezen

Theorie. Stappenplan Lezen

Zelfstandig in jouw boek doornemen