H6.4 Karakteristieke groepen deel II

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H6 koolstofchemie

vandaag: intro 6.4 karakteristieke groepen II

aldehyden, ketonen, carbonzuren,

amines en aminozuren

leerdoelen

Je leert vandaag:

• De systematische naam geven aan stoffen met belangrijke hoofdgroepen.
• De systematische naam geven aan een stof met meer dan 1 karakteristieke groep.

Naamgeving, tot nu toe..

stamnamen: alkaan, alkeen, alkyn, cycloalkaan, benzeen, etc.

karakteristieke groepen

alkylen (ethyl-, methyl-, diethyl-, fenyl-,…)

    halogenen (broom- , dichloor-, …) 

alcoholen (-ol, -diol, fenol-)

alkoxyalkanen (ethers: c-o-c)

tip

ken je ze nog niet? maak een samenvatting met tekening van elke soort karakteristieke groep

Aldehyden (-al)

een aldehyde is een eindgroep,

deze staat dus een het uiteinde van 

een koolwaterstof. 'R' kan hier een 

willekeurig deel van een koolstofmolecuul zijn.

Een verschil tussen
ethanol en ethanal is...

ethanol

ethanal

tip

welke bindingen zijn belangrijk bij kookpunt en oplosbaarheid? Kun je iets in de structuur terugvinden?

1. ethanol heeft een hoger kookpunt
2. ethanal heeft een hoger kookpunt
3. ethanal kan meer waterstofbruggen aangaan
4. ethanol lost minder goed op in water

Ketonen (-on)

een keton is geen eindgroep,

de C van -C=O zit IN de keten.

R' en R'' zijn hier een willekeurig 

deel van een koolstofmolecuul.

propanon

wat is de naam
van deze stof...?

1. methaan-1-propanon
2. butaan-2-al
3. butaan-2-ol
4. butaan-2-on (butanon)

Carbonzuur

een zuur heeft deze zijgroep: 

Een zuur is vaak een eindgroep, bijvoorbeeld bij butaanzuur,

de C van de zuurgroep telt dan mee bij de langste keten (stam)

zuurgroep

4           3            2            1

let op

de eindstandige C van de zuurgroep krijgt hier positie '1'

dus je telt vanaf de 'zure' C

Oefenen

Oefenen

Oefenen

sleep de juiste naam bij de juiste structuur

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

hexaandizuur

Carbonzuren

carbonzuur samengevat

zuurgroep -COOH

Als de C van de zuurgroep bij de stamnaam hoort, 

krijgt deze de hoogste prioriteit (= laagste nummer, C1)

synoniemen: carbonzuur* of carboxylgroep

soms ook geschreven als: -COOH

bijvoorbeeld: CH3COOH = ethaanzuur       

carbonzuur

soms is de zuurgroep een zijgroep, als deze niet in de stam past. Dan heet deze hele groep -carbonzuur. Bijvoorbeeld bij een aromatische ring.

Amine

koolwaterstof met deze zijgroep:

Meetal krijgt deze -amine als achtervoegsel, als dat niet kan, gebruik je amino- als voorvoegsel  

bijvoorbeeld 

propaan-1-amine 

let op

de N van de amine telt niet mee bij de langste keten (stamnaam), want is geen C atoom!

opdracht: sleep de juiste naam bij de juiste structuur

butaan-1-amine

2-amino-ethaanzuur

methaandiamine

Aminozuren

Aminozuren zijn verbindingen die zowel een amino- als een (carbon)zuurgroep in het molecuul hebben.

Zie binas tabel 67 H

R = een “willekeurige” keten bestaande uit onder andere C, H, N, S en O atomen.

Oefenen

 6.4 karakteristieke groepen

- voegen extra eigenschappen toe aan koolwaterstoffen

- bijvoorbeeld zodat ze waterstofbruggen aan kunnen gaan (doneren en/of ontvangen)

- dit heeft effect op oplosbaarheid, kookpunt, smeltpunt

HW voor volgende les

Leer HS6.4 (blz. 180-283)

Maak de vragen 33 t/m 45 (blz. 184-185)

Kijk de opdrachten goed na, wanneer je ze gemaakt hebt.

Vul de huiswerkregistratie in bij vragen die je niet snapte of waarvan je meer uitleg wil hebben.

Deze vragen bespreken we de volgende les.