Week 2 (Grammatica 2/3)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica (Redekundig)

Een overzicht van de redekundige grammatica (zinsdelen)

Afkortingenlijst

WWG= Werkwoordelijk gezegde

PV= Persoonsvorm 

Ond= Onderwerp

LV= Lijdend voorwerp

MW= Meewerkend voorwerp

BWB= Bijwoordelijke bepaling

Stappenplan

Werk altijd vanuit deze volgorde: 

1. Zoek het werkwoordelijk gezegde

2. Zoek de persoonsvorm

3. Zoek het onderwerp

4. Zoek het lijdend voorwerp 

5. Zoek het meewerkend voorwerp

6. Zoek de bijwoordelijke bepaling 

Stap 1: WWG

- De persoonsvorm en eventueel alle andere werkwoorden in een zin vormen het werkwoordelijk gezegde.

1. Roodkapje slaat de wolf met een stok.

2. De oude vrouw liep gister met haar wandelstokken.

3. Sanne heeft gister een brood gekocht in de Jumbo

Stap 1: WWG

- Staat er een werkwoord in de zin waar ''te'' voor staat? Dan hoort ''te'' bij het werkwoordelijk gezegde!

- Het WWG kan bestaan uit gesplitste werkwoorden.

1. Heb jij zin om even met mij te fietsen? 

2. Vergeet je niet om hem te waarschuwen?

3. Is het altijd nodig om zo op te vallen?

Oefenen met het WWG

1. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-werkwoordelijk-gezegde-2/

2. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-werkwoordelijk-gezegde-2-hv/

3. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-3-werkwoordelijk-gezegde-3f/

Stap 2: Persoonsvorm

- Het werkwoord in de zin, dat veranderen kan.

Dat kan door: de tijd, het aantal of de vraagzin

1. Roodkapje slaat de wolf met een stok.

1.1. Roodkapje sloeg de wolf met een stok.

1.2. De roodkapjes slaan de wolf met een stok. 

1.3. Slaat roodkapje de wolf met een stok?

Stap 2: Persoonsvorm

Uitzondering bij de vraagzin: 
- Begint een zin met een vraagwoord? (Wie, wat, hoe, waar etc.) is de persoonsvorm het tweede zinsdeel

1. Hoe doen jullie dat nu eigenlijk? 

2. Waar moeten we nu zijn? 

3. Wie is hier verantwoordelijk voor?

Oefenen met de PV

1. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-1-persoonsvorm/

2. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-persoonsvorm/

3. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-6-persoonsvorm/

Stap 3: Onderwerp

Het onderwerp voert het gezegde uit.

- Je kan het onderwerp dus ook vinden door de vraag te stellen: Wie of wat + gezegde?

1. Roodkapje heeft de wolf geslagen.

Wie of wat heeft geslagen? 

Roodkapje

Stap 3: Onderwerp

Het onderwerp staat NIET altijd voor de persoonsvorm: 

1. Dat mes moet je hier afgeven. 

Wie of wat moet afgeven? 

Je

2. De kosten betaalt je baas je wel terug.

Wie of wat betaalt terug? 

De baas

Oefening van stap 1 tot en met 3

- Schrijf van de volgende vijf zinnen op; wwg/pv/ond

1. De tornado verwoestte drie dorpen.

2. Johan Cruijff was een bekende voetballer.

3. Deze leerling zal later vast een belangrijke politicus worden.

4. In heel Nederland was vuurwerk verboden.

5. In een woordenboek staan zoveel verschillende woorden!

Oefening van stap 1 tot en met 3

- Schrijf van de volgende vijf zinnen op; wwg/pv/ond

1. De tornado verwoestte drie dorpen.

2. Johan Cruijff was een bekende voetballer.

3. Deze leerling zal later vast een belangrijke politicus worden.

4. In heel Nederland was vuurwerk verboden.

5. In een woordenboek staan zoveel verschillende woorden!

Stap 4: Lijdend voorwerp

Iets of iemand ondergaat iets. 

- Je kan het LV vinden door te vragen: Wie of wat + gezegde + onderwerp

1. Roodkapje slaat de wolf met een stok. 

Wie of wat slaat roodkapje? 

De wolf

(Ondergaat de wolf iets? Ja! Hij wordt geslagen.)

Stap 4: Lijdend voorwerp

2. De conciërge heeft gister de leerlingen geplaagd.

Wie of wat heeft de conciërge geplaagd? 

De leerlingen

(Ondergaan de leerlingen iets? Ja! Ze worden geplaagd.)

Oefening stap 1 tot en met 4

Schrijf van de volgende vijf zinnen op: wwg/pv/ond/lv

1. Mevrouw de Vries koopt altijd drop.

2. De tas weegt twaalf kilo.

3. Hij zou dat gedaan moeten hebben.

4. Ik kon niet slapen van het lawaai.

5. Ik ga een boek kopen.

Oefening stap 1 tot en met 4

Schrijf van de volgende vijf zinnen op: wwg/pv/ond/lv

1. Mevrouw de Vries koopt altijd drop.

2. De tas weegt twaalf kilo.

3. Hij zou dat gedaan moeten hebben.

4. Ik kon niet slapen van het lawaai.

5. Ik ga een boek kopen.

Stap 5: Meewerkend voorwerp

Iets of iemand ontvangt iets

- Om het MW te vinden, stel je de vraag: Aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

- Staat er al ''aan'' of ''voor'' in de zin? Dan hoort dit bij het meewerkend voorwerp!

- Staat er GEEN lijdend voorwerp in de zin? Dan heb je ook GEEN meewerkend voorwerp in de zin.

Stap 5: Meewerkend voorwerp

1. Ik geef de sleutel aan Piet.

Aan wie of voor wie geef ik de sleutel?

aan Piet

2. Nico gaf de giraffe een boterham.

Aan wie of voor wie gaf Nico een boterham? 

De giraffe

Oefeningen tot en met stap 5

Schrijf van de onderstaande zinnen op: wwg/pv/ond/lv/mw

1. De leerlingen van de tweede klas volgen de lessen nu online.

2. Oma had een kerstbrood gekocht voor ons gezin

3. De mensen in de zorg hebben allemaal een zorgbonus gekregen.

4. De baas betaalt mij nu extra loon.

5. Roodkapje geeft de stok aan de wolf.

Oefeningen tot en met stap 5

Schrijf van de onderstaande zinnen op: wwg/pv/ond/lv/mw

1. De leerlingen van de tweede klas volgen de lessen nu online.

2. Oma had een kerstbrood gekocht voor ons gezin.

3. De mensen in de zorg hebben allemaal een zorgbonus gekregen.

4. De baas betaalt mij nu extra loon.

5. Roodkapje geeft de stok aan de wolf.

Stap 6: Bijwoordelijke bepaling

Alles wat overblijft noem je de bijwoordelijke bepaling, deze geeft antwoord op vragen als: Waar? Hoe? Wanneer? Waarom?

- Niet in elke zin staat een bwb

- Er kunnen meer/verschillende bwb's in een zin staan. 

- Je kan deze zinsdelen ook weglaten en alsnog de zin begrijpen.

Stap 6: Bijwoordelijke bepaling

1. Roodkapje slaat de wolf met een stok. 

Kan ik ''met een stok'' weglaten en blijft de zin te begrijpen? Ja! 

Geeft ''met een stok'' antwoord op: Waar? Wanneer? Waarom? Hoe? Ja!

Met een stok is bijwoordelijke bepaling.

Oefening bijwoordelijke bepaling

Benoem van de volgende zinnen: wwg/pv/ond/lv/mw/bwb

1. Roodkapje slaat de wolf met een stok in het park om drie uur.

2. Jan gaf Kees een schouderklopje.

3. De online-lessen duren erg lang. 

4. Krabben wonen op de bodem van de zee. 

5. Over 20 jaar hebben we misschien vliegende auto's.