Hoofdstuk 3: Start en par. 3.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 3: Blik op de buitenwereld

Paragraaf 3.1.: Brazilië: reus in Zuid-Amerika

Paragraaf 3.2.: De positie van Brazilië in de wereld

De blauwe Amazone 

Benoem vijf landbouwproducten van Brazilië

Benoem vijf mijnbouwproducten van Brazilië

Aan de slag

Maken volgende vragen van

 Start opdrachten 1 en 2 

Maken instaptoets 

Paragraaf 3.1: Brazilië: reus in Zuid-Amerika

Paragraaf 3.1.

Na deze paragraaf:

- Waarom is Brazilië een grootmacht binnen Zuid-Amerika 

- Weet je welke producten Brazilië ex- en importeert;

- Waarom zijn de economische en politieke relaties van Brazilië met de andere Zuid-Amerikaanse landen beperkt?

Zuid-Amerikaanse grootmacht

 Brazilië steekt ver boven de andere 

Zuid-Amerikaanse landen uit qua:

- oppervlakte

- bevolking 

- bruto nationaal product (bnp)

Brazilië is een regionale grootmacht 

in de macroregio Zuid-Amerika

Chili, Argentinië en Uruguay hebben een hogere

VN-Ontwikkelingsindex / human development index (hdi).

 welvarender, langere schoolcarrière en hogere 

levensverwachting dan de gemiddelde Braziliaan

Exportpakket

Aan het exportpakket van een land kun je vaak zien of een land in het wereldsysteem de positie inneemt van een land in het:

- centrum: hoogwaardige halffabricaten en eindproducten

- semiperiferie: zowel hoogwaardige als laagwaardige producten  Brazilië

- periferie: grondstoffen en laagwaardige industrieproducten

Exportpakket

Brazilië exporteert nog relatief veel land- en mijnbouwproducten.

 ruim de helft van de totale exportwaarde

Brazilië is niet afhankelijk van één exportproduct:

- Suriname: 85% export van goud

- Venezuela: 60% van aardolie

- Chili: 50% van koper 

- Brazilië onder andere ijzererts, 

 koffie en sojabonen

Importpakket

Importpakket: aandeel grondstoffen relatief klein, 

aandeel halffabricaten en eindproducten groot.

Grondstoffen uit Brazilië:

- bewerken ze voor een deel zelf

- gaan voor een deel onbewerkt naar het  buitenland 

en worden als eindproduct weer geïmporteerd 

 VB: export van ruwe aardolie, import  van benzine

Handelsbalans

Verhouding tussen de waarde van import en export

Kan positief of negatief zijn.

+ positieve handelsbalans: handelsoverschot, grotere waarde export dan import 

- negatieve handelsbalans: andersom

Handelsbalans

Handelsbalans Brazilië schommelt afgelopen jaren tussen positief en negatief.

invloed op de Braziliaanse arbeidsmarkt en economie is groot, zoals in 2014

Gevolg: massale protesten tegen 

het overheidsbeleid.

onvoldoende bescherming om 

in inkomen te voorzien

Samenwerking binnen Zuid-Amerika

Sinds 2014 is de waarde van de export en de import weer toegenomen, maar vooral door de handel met de VS, China en landen in Europa.

de handel van Brazilië met andere Zuid-Amerikaanse landen is beperkt.



Aan de slag

Maken volgende vragen van par. 3.1

1bc,2,3,4,5,

Historisch-culturele barrières

Brazilianen spreken door de koloniale tijd Portugees in plaats van Spaans.

Brazilië lang tijd gericht op Europa en de VS, en niet op de buurlanden

Fysische barrières

Goede verbindingen zijn een belangrijke voorwaarde voor eenheid, handel en samenwerking op een continent.

 in Zuid-Amerika is de aanleg van infrastructuur ingewikkelder en  kostbaarder dan in Europa

Natuurlijke oorzaken:

- grote afstanden

- weinig bevaarbare rivieren

- Amazoneregenwoud

- Andesgebergte

Fysische barrières

Er wordt gewerkt aan het verbeteren van de infrastructuur:

- door verschillende belangen lopen de projecten niet

 altijd volgens plan

- Brazilië kan Azië beter bereiken via de Grote Oceaan: 

- meer handel of meer concurrentie?(Peru of Chili)

1) De aanleg leidt tot ontbossing = fysische dimensie

2) De aanleg leidt tot meer handel / werkgelegenheid = economische dimensie

3) De aanleg leidt tot politieke onrust / corruptie = politieke dimensie

4) De aanleg leidt tot een verlies aan woongebied / van de traditionele manier van leven voor inheemse volken = sociaal-culturele dimensie.

Fysische barrières

Aanleg van infrastructuur heeft ook gevolgen voor de traditionele levenswijze van inheemse volken en voor natuurgebieden in het binnenland.

Economische barrières

De Zuid-Amerikaanse landen hebben min of meer hetzelfde exportpakket.

Daardoor elkaars concurrenten:

- voor het binnenhalen van investeringen

- bij het vinden van handelspartners

- bij het bieden van de beste vestigingsplaats voor

 bedrijven door het aanwijzen van speciale economische zones (SEZ)

 China is voor Brazilië de belangrijkste handelspartner,

maar geldt ook voor Chili en Peru

Politieke barrières

Op politiek gebied drijven de Zuid-Amerikaanse landen steeds verder uit elkaar.

 politieke polarisatie nauwelijks een gezamenlijk politiek beleid

Tijdens verkiezingen een beweging naar (extreem)rechts of (extreem)links.

 uiteenlopende visies op grensoverschrijdende problemen als migratie en klimaatverandering maakt politieke samenwerking en politieke integratie vrijwel onmogelijk

Politieke barrières

Voorbeelden samenwerkingen die op dit moment weinig voorstellen:

- PROSUR (soort ‘rechtse’ EU)

- UNASUR (soort ‘linkse’ EU)

Brazilië is lid van de Mercosur (Mercosul):

 Argentinië ,Paraguay, Uruguay.

- vrijhandelsakkoord waarbij vrij verkeer van personen,

 goederen, kapitaal wordt bevorderd.

maakt ook handelsafspraken met bijvoorbeeld de EU

Mercosur (1991)

Interne vrije handel en vrij verkeer van personen, goederen en kapitaal.

=einde van protectionisme en importsubstitutie

Samenwerkingsverbanden in Zuid-Amerika:

Mercosur/Mercosul:markt in zuiden 

UNASUR/UNASUL:

• Economische (sinds 1991) samenwerkingsverband met landen in Zuid Amerika
• Geen onderlinge belastingen
• Vrijhandel onderling
• Gemeenschappelijke tariefmuren (protectionisme)
•  Blok tegen andere economische samenwerkingsverbanden
• Brazilië speelt een hoofdrol 

• Breder samenwerkingsverband
• Samenwerken op het gebied van politiek, transport, energie, communicatie, natuurbeheer, gezondheid, onderwijs en sociale ontwikkeling. 
• Voorkomen toetreden Z-A landen bij de V.S.
• Politiek leiderschap (Brazilië) 
• Suriname, Bolivia, Colombia, Ecuador, Peru, Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay, Venezuela, Guyana en Chili.

Handelspartners

De handelsoriëntatie is de laatste decennia veranderd: China werd steeds belangrijker.

- belangrijkste exportgebieden: EU, China, V.S., Argentinië en Japan

- belangrijkste importgebieden: EU, China, V.S., Argentinië en Nigeria

Braziliaanse economie

De economische ontwikkelingen in China, Europa en V.S. hebben grote invloed op de Braziliaanse economie (als het daar slechter gaat, dan in Brazilië ook).

prijzen van grondstoffen op wereldmarkt dalen: ook grote invloed op Braziliaanse economie

Handel tussen Brazilië en andere landen in Zuid-Amerika beperkt vanwege:

Taal: Brazilië Portugees, overig Z-Amerika Spaans;

Fysisch: Andesgebergte, tropisch regenwoud

Economisch: exportpakketten van landen in Zuid-Amerika zijn niet complementair aan elkaar, dus concurrentie. 

- Oplossing: aanwijzen speciale economische zones (SEZ's);

Politiek: enorme tegenstelling (links en rechts) tussen landen in Zuid-Amerika. Toch samenwerking in Mercosur en UNASUR.

Mercosul is een continentaal vrijhandelsverdrag met mondiale invloed.
Met welke vrijhandelsverdragen is de Mercosul vergelijkbaar?

Stelling: Brazilië is belangrijker voor de Mercosul, dan de Mercosul voor Brazilië.
Juist of onjuist?

Argentinië is de grootse handelspartner van Brazilië binnen Zuid-Amerika. Verklaar dit vanuit de economische dimensie.

Argentinië is de grootse handelspartner van Brazilië binnen Zuid-Amerika. Verklaar dit vanuit fysische
dimensie.

Argentinië is de grootse handelspartner van Brazilië binnen Zuid-Amerika. Verklaar dit vanuit de politieke dimensie.

Paragraaf 3.1.

Na deze paragraaf:

- Waarom is Brazilië een grootmacht binnen Zuid-Amerika 

- weet je welke producten Brazilië ex- en importeert;

- Waarom zijn de economische en politieke relaties van Brazilië met de andere Zuid-Amerikaanse landen beperkt?

Aan de slag

Maken volgende vragen van par. 3.1

6,7,8