Hormonaal stelsel: Hormonen, hypofyse, klieren

• Gezondheidskunde
• MBO
• Studiejaar 4

 Het hormoonstelsel

  Hormonaalstelsel 

Wat gaan we vandaag doen?

Hormoonklieren

Hypofyse

Schildklier en bijnierklieren 

Lesdoelen 

Aan het einde van de les ken je het verschil tussen endocriene klieren en exocriene klieren

Aan het einde van de les kun je uitleggen wat de hypofyse doet

Hormoonstelsel

Vorige hoofdstuk Zenuwstelsel -> 

• Het Neurologische stuurmechanisme 

• Neurologisch stuurmechanisme-> Verloopt via de zenuwen en werkt snel
• Hormonaal stuurmechanisme-> Verloopt via het bloed en werkt minder snel

Het hormoonstelsel komt in actie als de homeostase wordt verstoord. 

Wat is homeostase?

Wat is homeostase?

1. Balans in een organisme
2. Een groep mensen met dezelfde interesses
3. Een chemisch signaal
4. De samenwerking tussen hormoonstelsel en zenuwstelsel

Homeostase

Het hormoonstelsel komt pas in actie als de homeostase wordt verstoord:

• Balans in een organisme

VB: onze lichaamstemperatuur moet op peil gehouden worden, onze vochtbalans is belangrijk, etc.

Negatieve terugkoppeling

Voor het behouden van homeostase is een regelkring nodig

Denk bijvoorbeeld aan de verwarming die je instelt op 20gr en dan gaan aanslaan wanneer de temp daaronder zit en juist stopt wanneer de 20gr is bereikt..

Kijkt de volgende video voor voorbeelden  

Klieren

Exocrien         en          Endocrien

Hormoonklieren

Hormoonklier

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: Geeft hormonen af aan het bloed

Wat voor klieren zijn exocriene klieren?

1. Klieren met afvoerbuis
2. Klieren met en zonder afvoerbuis
3. Klieren zonder afvoerbuis

Functie verschillende hormonen/klieren

1. Hypofyse: geeft verschillende hormonen af               * groeihormoon (aanmaak             nieuwe cellen)                         * hormonen om schildklier 'aan'      te zetten                                  * hormonen om eierstokken /teelballen 'aan' te zetten

Functie verschillende hormonen/klieren

2. Schildklier: geeft schildklier-            hormoon af, regelt stofwisseling

3. Eilandjes van Langerhans        (alvleesklier): maakt insuline en      glucagon. zorgen voor voldoende      glucose (suiker) in het bloed.

4. bijnieren: produceert adrenaline,      komt vrij bij spanning/stress      

Functie verschillende hormonen/klieren

5. Eierstokken: geeft oestrogeen       af, zorgt voor ontstaan secundaire     geslachtskenmerken bij vrouwen,     zorgt voor rijping eicellen

6. Zaadballen/teelballen:     geeft testosteron af, zorgt voor   ontstaan secundaire   geslachtskenmerken bij mannen,   zorgt voor rijping zaadcellen

Hormoonklieren

• De belangrijkste hormoonklieren;
  

- Hypofyse

- Schildklier en bijschildklieren

- Alvleesklier 

- Bijnieren

- Geslachtsklieren

• Te hoge hormoonproductie -> Hyperfunctie
• Te lage hormoonproductie -> Hypofunctie

Basisstof 7. 

De hypofyse en de schildklier

De hypofyse

Hypothalamus-hypofyse systeem

Het hypothalamus-hypofysesysteem is een belangrijk centrum in het hormoonstelsel.

De hypothalamus is een hersengebied en werkt als het regelcentrum voor het lichaam. 

De hypofyse (hersenaanhangsel) is een hormoonklier midden in je hoofd, grootte van kikkererwt. Het scheidt verschillende hormonen af en regelt daardoor verschillende lichaamsfuncties.

De hypofyse en hypothalamus zijn verbonden met de hypofysesteel. 

Het zenuwstelsel en hormoonstelsel werken nauw samen.

Hypofysevoorkwab

Produceert hormonen;

•  Het groeihormoon> Stimuleert de lengtegroei van de botten en bevordert de ontwikkeling van spierweefsel
• Bijnierschorshormoon> Stimuleert de bijnierschors tot de vorming van aldosteron en cortisol
• Schildklier stimulerend hormoon -> Stimuleert de schildklier tot de vorming van thyroxine
• Geslachtsklier stimulerend hormoon-> Stimuleren de geslachtsklieren tot de vorming van FSH en LH
• Prolactine (PRL)> Stimuleert de melksecretie (productie van melk) na de geboorte van het

Hypofyseachterkwab

Slaat twee hormonen op;

• Antidiuretisch hormoon (ADH) -> Belangrijk hormoon voor de nieren. Houdt de waterbalans in evenwicht.

• Oxytocine -> Door dit hormoon ontstaan de weeën tijdens de zwangerschap, door het samentrekken van de baarmoederwand. Ook

wel knuffelhormoon genoemd, zorgt voor de hechting van de moeder met het pasgeboren kind. Zorgt voor afgifte van melk.

De hypofysevoorkwab slaat hormonen op

1. waar
2. niet waar

Schildklier

Voor de productie van het schildklierhormoon

thyroxine is jodium nodig.

 Thyroxine heeft invloed op de verbranding in de

cellen

Teveel productie van thyroxine 

ziekte van Basedow.

Symptomen: Rusteloos, vermageren, snelle pols,

hoge lichaamstemperatuur en uitpuilende ogen

Hypothalamus

Functie:

Verbind zenuwstelsel met hormoonstelsel

• Bloeddruk, hartslag
• Honger
• Seksuele opwinding
• Slaap/waakritme
• en nog veel meer!

Hypofyse

Functie:

De regelkamer van een groot aantal hormoonklieren.

-Voorkwab ( TSH, ACTH, FSH, LH, groeihormoon, prolactine, melanine)

-Achterkwab (doorgeefluik van ADH en oxytocine)

Schildklier

Functie:

Beinvloedt de stofwisseling van alle cellen en het stimuleert ook groei van gebit en botten

Bijnieren

Functie:

productie van de volgende hormonen

Cortisol: vrijmaken glucose (soms pijnstiller)

Aldosteron: vocht uit urine

Adrenaline: fright, fight or flight

Alvleesklier

Functie:

productie van de volgende hormonen

Insuline: verlaging van suikerspiegel

Glucagon: verhoging van suikerspiegel

Geslachtsklieren

Functie:

Voortplanting

Mannen:

Testosteron

Vrouwen:

Oestrogeen

Progesteron

Wat doet de hypofyse?

1. Hier wordt testosteron geproduceerd
2. Dit is de regelkamer van het hormoonstelsel
3. Dit is de verbinding tussen hormoon - en zenuwstelsel
4. Hier wordt glucagon geproduceerd

Wat is het vrouwelijk geslachtshormoon?

1. Testosteron
2. Adrenaline
3. Oestrogeen
4. Tsjernobyl

Wat zijn de primaire kenmerken bij een man (door testosteron)?

1. borstvorming, hoge stem, weinig lichaamsbeharing
2. Testikels, penis, prostaat
3. spierontwikkeling, lage stem, lichaamsbeharing
4. Vagina, baarmoeder, eileiders, eierstokken

Wat zijn de secundaire kenmerken bij een vrouw (door oestrogeen)?

1. borstvorming, hoge stem, weinig lichaamsbeharing
2. Testikels, penis, prostaat
3. spierontwikkeling, lage stem, lichaamsbeharing
4. Vagina, baarmoeder, eileiders, eierstokken

Waar wordt adrenaline geproduceerd?

1. Hypofyse
2. Schildklier
3. Bijnieren
4. Testikels

Wat zijn hormonen?

1. Electrische signalen
2. Chemische boodschappers
3. Chemische brandstoffen
4. Electrische stroomstoten

Wat is homeostase?

1. Balans in een organisme
2. Een groep mensen met dezelfde interesses
3. Een chemisch signaal
4. De samenwerking tussen hormoonstelsel en zenuwstelsel

Wat doen exocriene klieren?

1. Deze geven hun stoffen af aan de bloedbaan
2. Deze geven hun stoffen af aan het zenuwstelsel
3. Deze geven hun stoffen af aan een lichaamsholte
4. Alle antwoorden zijn fout