Kaartvaardigheden 4H en 4V

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Geografische dimensies

Fysisch-geografish  --> over de natuur

Economisch                --> over productie en consumptie

Sociaal-cultureel      --> over aangeleerde gewoontes en invloed                                                     van de maatschappij

Politiek                           --> over machthebbers

Demografisch             --> over bevolkingsaantallen

Opzoeken en kaartlezen

Tijdens deze les leer je:

- 5 plekken in de atlas om info op te zoeken (zoekmethode)

- wanneer je welke plek gebruikt

- hoe je moet kaartlezen

- Hoe je kaarten kunt analyseren

- Hoe je kaarten kunt interpreteren

De 5 zoekmethoden

Helemaal achterin​; (56ste editie: voorin!)

gebruik je als je de ligging al ongeveer weet.

als je niet weet waar een land, plaats, rivier, berg, zee... ligt.

achterin.

Handig als een kaartnaam gegeven is in de vraag​

of ​

als je wilt kijken welke info er in de atlas staat per gebied.

Hier staan alle tekentjes en kleuren uitgelegd van kaarten die geen eigen legenda hebben. (55e= voorin, 56e = achterin)

Hier staan alle thema’s waarop je kan zoeken

achterin.

Welke zoekmethode gebruik je als...
Informatie wilt over waar in de wereld de tropisch regenwouden liggen

1. Register van topografische namen
2. Trefwoordenregister
3. Algemene Inhoud
4. Bladwijzer

Welke zoekmethode gebruik je als...
de ligging van het dorp Roodeschool wilt weten.

1. Register van topografische namen
2. Trefwoordenregister
3. Algemene Inhoud
4. Bladwijzer

Welke zoekmethode gebruik je als...
een overzichtskaart wilt zien van Frankrijk

1. Register van topografische namen
2. Trefwoordenregister
3. Algemene Inhoud
4. Bladwijzer

Welke zoekmethode gebruik je als...
je wilt weten welke landen een Mc Donald's restaurant zit.

1. Register van topografische namen
2. Trefwoordenregister
3. Algemene Inhoud
4. Bladwijzer

Welke zoekmethode gebruik je als...
een stad op de overzichtskaart hebt gevonden, maar wilt weten hoeveel mensen er ongeveer in deze stad wonen..

1. Register van topografische namen
2. Trefwoordenregister
3. Legenda
4. Bladwijzer

Gebruik ook nu telkens een van deze zoekmethoden. Maar vervolgens moet je de kaart nog aflezen om het antwoord te vinden. 

Stap 1: lees de vraag

Stap 2: Zoek de kaart die je nodig hebt

Stap 3: lees de titel

Stap 4: bekijk de legenda kritisch

Stap 5: lees nogmaals de vraag

Stap 6: bekijk de kaart

Stap 7: beantwoord de  vraag

Gebruik de kaart Noord Nederland

Er is een lijn te zien van Enkhuizen naar Urk. Wat wordt er met de lijn aangegeven?

Is er een directe spoorlijn tussen Eindhoven en Weert?

Welk Waddeneiland heeft de meeste zonnestraling per jaar?
(gemeten tussen 1981 en 2010)

Hoeveel % van het BBP besteed Denemarken aan onderwijs?

Wat is de levensverwachting in China?

Is de stelling waar of niet waar?

Stelling: De meeste inwoners van Nigeria behoren tot de Hausa-Fulani-cultuur

1. waar
2. niet waar

In welk werelddeel wordt de meeste mais geproduceerd?

1. Noord-Amerika
2. Zuid-Amerika
3. Europa
4. Azië

Gebruik kaart 260D

Welke bewering is juist?

1. In de donkerst gekleurde landen is weinig landbouw en veeteelt
2. In de lichtst gekleurde landen is weinig landbouw en veeteelt
3. In de lichtst gekleurde landen lijdt een groot deel van de bevolking waarschijnlijk honger
4. In de donkerst gekleurde landen lijdt een groot deel van de bevolking waarschijnlijk honger.

Kaart analyse

Tijdens deze les leer je hoe je een kaart moet analyseren waarbij je;

- patronen / spreiding op een kaart kan beschrijven 

- op basis van patronen relaties leggen tussen verschillende verschijnselen in 1 gebied

 Bij kaartanalyse gaat het nog steeds om beschrijven, maar vooral ook om vergelijken en het zoeken van verbanden.

Kaartanalyse

 Bij kaartanalyse gaat het nog steeds om beschrijven, maar vooral ook om vergelijken en het zoeken van verbanden.

Kaartanalyse bestaat uit twee stappen:

1. Het bestuderen van de spreiding van een 

     bepaald verschijnsel in een gebied

2. Het vergelijken van kaarten van hetzelfde gebied 

    en het zoeken van verbanden (samenvallende patronen). 

Waar in de wereld komen veel aardbevingen voor?

Komen in gebieden waar veel aardbevingen  voorkomen ook veel vulkaanuitbarstingen voor?

Kaart analyse

Kaartanalyse bestaat uit twee stappen:

1. Het bestuderen van de spreiding van een 

     bepaald verschijnsel in een gebied

2. Het vergelijken van kaarten van hetzelfde gebied 

    en het zoeken van verbanden (samenvallende patronen). 

In welk deel van

Turkije wonen de meeste mensen?

Hebben gebieden in Turkije

waar veel mensen wonen een bepaalde hoogteligging?

In de atlas staan kaarten vaak niet zomaar bij elkaar. 

Kaarten zijn geordend op gebied en thema. 

Dat geeft goede mogelijkheden voor kaartanalyse

Voorbeeld in Rusland en Voormalige Sovjetrepubliek

Bekijk kaart 136C.

Beschrijf welk patroon je ziet wat betreft het gebruik van de bodem.

Stap 1 van de kaartanalyse: 

1. Het bestuderen van de spreiding van een bepaald verschijnsel in een gebied.

Hulpje:

De kaart gaat over bodemgebruik.

waar wordt de bodem intensief gebruikt, waar extensief, en waar helemaal niet (improductief)

beschrijf?

Bij beschrijven zeg je alleen wat je waar ziet. Je geeft geen verklaring over waarom of waardoor iets komt.

Geef hier je antwoord op de vraag van de vorige dia.

Bekijk kaart 136C.
Beschrijf welk patroon je ziet wat betreft het gebruik van de bodem.

Voorbeeld in Rusland en Voormalige Sovjetrepubliek

Bekijk kaart 136C.

Beschrijf welk patroon je ziet wat betreft het gebruik van de bodem.

Welk patroon had je kunnen herkennen?

In de landbouwdriehoek (in het westen) is het bodemgebruik intensief.

Ten zuiden van de landbouwdriehoek is het bodemgebruikt extensief

Ten noorden/noordoosten van de landbouwdriehoek is er eerst bos, maar nog verder naar het noorden/noordoosten wordt de bodem helemaal niet gebruikt (improductief).

 minder productief 

Voorbeeld in Rusland en Voormalige Sovjetrepubliek

Vergelijk 136c met de andere kaarten op blz. 136/137. 

Welke kaarten laten een overeenkomend patroon zien?

2. Het vergelijken van kaarten van hetzelfde gebied

    en het zoeken van verbanden (samenvallende patronen). 

Dit helpt je om uiteindelijk te kunnen verklaren waarom/waardoor iets kan komen.

patroon te zien

Daar waar het bodemgebruik intensief is, lig voornamelijk een tsjernozem (zwarte bodem). Die ligt niet buiten het gebied.

patroon te zien

hoe verder naar het noordoosten, hoe vaker de waterwegen niet begaanbaar zijn door vorst.

Voorbeeld in Rusland en Voormalige Sovjetrepubliek

Vergelijk 136c met de andere kaarten op blz. 136/137. 

Welke kaarten laten een overeenkomend patroon zien?

2. Het vergelijken van kaarten van hetzelfde gebied

    en het zoeken van verbanden (samenvallende patronen). 

Dit helpt je om uiteindelijk te kunnen verklaren waarom/waardoor iets kan komen.

patroon te zien

op de plek waar de bodem intensief gebruikt wordt liggen ook veel aardolieraffinaderijen en aardolievelden.

patroon te zien

in het gebied waar de bodem intensief gebruikt wordt liggen ook veel aardgasvelden, en is er veel aardgastransport.

Voorbeeld in Rusland en Voormalige Sovjetrepubliek

Vergelijk 136c met de andere kaarten op blz. 136/137. 

Welke kaarten laten een overeenkomend patroon zien?

2. Het vergelijken van kaarten van hetzelfde gebied

    en het zoeken van verbanden (samenvallende patronen). 

Dit helpt je om uiteindelijk te kunnen verklaren waarom/waardoor iets kan komen.

patroon te zien

in het gebied waar de bodem intensief gebruikt wordt liggen ook veel aardgasvelden, en is er veel aardgastransport.

geen patroon te zien

Op deze kaart is geen duidelijk patroon te vinden die ook op de kaart over bodemgebruik te zien is.

Probeer zelf het patroon te beschrijven
die zichtbaar is op deze kaart.

Die overeenkomt met het patroon
op de kaart bodemgebruik (136c)

Vergelijk kaart 238B met 238D.

Benoem een patroon tussen de ligging de beweging van de aardplaten en het voorkomen van zware (catastrofale) aardbevingen.

Vergelijk kaart 240A met 240B.

Benoem een patroon tussen de luchtdrukgebieden en het vallen van neerslag.

Vergelijk kaart 207C met 207D.

Benoem een patroon tussen het % hispanics en de totale bevolkingsgoei in de V.S.

Vergelijk kaart 50E met 44C.

Benoem een patroon tussen het % onkerkelijken en het plaatsvinden van verzilting.

Kaartinterpretatie

Tijdens deze les oefen je kaartinterpretatie waarbij verschijnselen op een kaart kan verklaren, voorspellen of waarderen.

Voorbeeld: 

Mexico

Gebruik kaartbladen 212 en 213.

Bekijk kaart 213E 

Verklaar waardoor in Baja California de bevolkingsontwikkeling relatief hoog is ten opzichte van de andere Mexicaanse grensstaten.

Stap 1: kaart lezen.

Titel, legenda, kaart bekijken.

Wat betekent 'de hoge bevolkingsontwikkeling'? (Dat de bevolking er procentueel gezien sterk groeit) 

Waar ligt Baja California.  Waar liggen de andere grensstaten van Mexico?

Kaartanalyse

Ga op zoek naar patronen die kunnen verklaren waardoor er 

Ga in je antwoord in op de ligging van de vertrek en vestigingsgebieden. 

213E1 laat een patroon zien waar Baja California opvallend in is.

Kaartanalyse

Stap 2: kaartanalyse

Je gaat op zoek naar overeenkomstige patronen op kaartblad 212-213.

Bepaal of er nog andere kaarten zijn die een overeenkomend patroon hebben en dus een mogelijke verklaring kunnen zijn voor de relatief grote bevolkingstoename van Baja California.

212D1 sluit weer mooi aan bij kaart 213E1.

Kaartinterpretatie

Stap 3: kaartinterpretatie

Probeer nu te bedenken welke kaarten met een overeenkomend patroon een goede verklaring zou kunnen zijn waardoor de bevolking in Baja Californië snel groeit (sneller dan de andere grensstaten).

Tip: lees de toetsvraag nog een keer opnieuw.

Op kaart 212D1 is te zien dat in de grensstaten het gemiddeld jaarinkomen per inwoner hoger is dan in de zuidelijker gelegen grensstaten. 

Hierdoor verhuizen er veel mensen naar Baja California (kaart 213E1). 

Waardoor de bevolkingsontwikkeling in Baja California relatief hoog is.

Verklaar waardoor in Baja California de bevolkingsontwikkeling relatief hoog is ten opzichte van de andere Mexicaanse grensstaten.

toevoeging

Eventueel kan je in je antwoord ook nog kaart 212B1 betrekken. Daar is namelijk te zien dat er relatief veel maquiladorabedrijven zijn in Baja Californië (en dus veel werkgelegenheid).

Nu jij:

Denk aan de stappen:

• Kaart goed lezen: titel, legenda, kaart zelf
• Kaart analyse: zoeken naar kaarten met overeenkomend patroon
• Kaart interpretatie: gebruik je geografische kennis om te verklaren of voorspellen.

Bij deze vraag moet je ook zelf de kaart nog zoeken.
Verklaar de aanwezigheid van aardbevingen bij Loppersum. Bewijs je antwoord met 2 kaarten uit de atlas.

Bekijk kaart 64E en gebruik kaartblad 52 en 53.

Waardoor wordt het hoge percentage fijnstof in het zuidoosten van Nederland veroorzaakt?

Bekijk kaart 162B.

Verklaar het ontstaan van conflicten in het zuiden van Thailand.
Bewijs je antwoord met een andere kaart van dit kaartblad.

Zoek zelf bijpassende kaarten.

Voorspel in welk deel van Nigeria de levensverwachting waarschijnlijk het hoogst is. Onderbouw je keuze met 2 kaarten uit de atlas. Geef per kaart een toelichting.

Bekijk kaart 242C en kaart 247A.

Beargumenteer na interpretatie van deze twee kaarten aan of je de oorzaken en gevolgen van het klimaatvraagstuk eerlijk vindt verlopen.

Kaartinterpretatie

Je hebt tijdens deze les geoefend met kaartinterpretatie.

Je kan nu met behulp van je (geografische) kennis verklaren, voorspellen en waarderen.