5.3 Nederlands Indië

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 2

5.3 Nederlands Indië

Planning 

Herhaling 

Uitleg 

Controle 

Aan de slag 

Afsluiten 

Je kunt beschrijven hoe Nederlands-Indië ontstond

Het ontstaan van Nederlands-Indië

Indonesië voor Nederland (VOC)

• Jagers en verzamelaars 
• agrarische staten 
• Adel de baas, leefde van opbrengst platteland 

Het ontstaan van Nederlands-Indië

17e en 18e eeuw, VOC verschillende handelsposten

1799 --> VOC failliet --> bezitting overgenomen door de staat. 

Ontstaan Nederlandse kolonie --> 

Nederlands-Indië 

Je kan beschrijven hoe Nederland de mensen in Nederlands-Indië bestuurde

Bestuur van Nederlands-Indië

Aan het hoofd --> Gouverneur-generaal 

Indirect bestuur: 

Verdeel- en heerspolitiek: 

• Inheemse bevolking bestuurd 

• Bevoordelen inlandse vorsten 
• Voorkomen dat vorsten samen in opstand komen

Het indirect bestuur

• Rond 1900: meer aandacht welzijn plaatselijke bevolking

                                          > bouw ziekenhuizen, scholen

                                          > infrastructuur verbeteren

                            

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden (wens van koning Willem I)

• Uitvoering onder leiding van Johannes van den Bosch
  

Hoe werkt het cultuurstelsel? (1)

• Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo (cultures)
  

• Javaanse boeren krijgen hiervoor plantloon

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland: het batig slot
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Positieve gevolgen voor Java

• Verbetering van de infrastructuur op het eiland

• Ontstaan van een geldeconomie

Negatieve gevolgen voor Java

• Uitbuiting door eigen Javaanse vorsten (regenten)

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is laag

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Controle quiz

Pak allemaal je laptop!

Zet de bestuurders in de juiste volgorde. Van machtig (bovenaan) naar minst machtig (onderaan)

Inlandse vorsten

Gouverneur-generaal

Nederlandse regering

De inheemse bevolking

Wat was er niet in Indonesië rond 1600?

1. Adel
2. Jagers en verzamelaars
3. Koning
4. Agrarische staten

Wie stichtte in de 17e en 18e eeuw handelsposten in Indonesië?

Naar wie gingen alle bezitting toen de VOC failliet ging?

1. Nederlandse staat
2. Indonesië
3. Nederlands-Indië
4. Inheemse bevolking

Wat werd de hoofdstad van Nederlands-Indië

1. Java
2. Batavia
3. Jakarta
4. Amsterdam

Meeste macht 

Een beetje macht

Geen macht

Gouverneur-Generaal

inheemse bevolking

Inlandse Adel

Wat voor soort bestuur voerde Nederland in Nederlands-Indië?

Wat hoort niet bij verdeel- en heerspolitiek

1. Ruzies tussen adel oplossen
2. Zorgen dat de adel goed met elkaar samenwerkt
3. sommige adel bevoordelen
4. Verschillen tussen de adel blijven houden

  Zet in de goede volgorde (van vroeg naar laat - van links naar rechts)

A

B

C

E

F

D

Het Javaanse vorstendom Mataram ontstaat

Batavia wordt de hoofdstad van Nederlands-Indië

Overal in het gebied zijn Nederlanders de baas

De VOC gaat failliet

De VOC richt op verschillende eilanden handelsposten op

De Nederlandse staat maakt van de VOC bezittingen een kolonie

Wat was het doel van de verdeel-en-heerspolitiek die Nederland voerde?

1. Het bevoordelen van sommige vorsten zodat ze niet samen in opstand zouden komen
2. Het voorkomen van een oorlog met Groot-Brittannië en Frankrijk
3. Nederland wilde de verschillende eilanden opdelen in onafhankelijke vorstendommen
4. Nederland wilde zo de voor- en tegenstanders van het modern imperialisme tegen elkaar uitspelen

Welke Nederlandse politieke stroming was tegen het cultuurstelsel?

1. De sociaal-democraten
2. De liberalen
3. De confessionelen (gelovigen)
4. De feministen

Cultuurstelsel

Vrije arbeid

koffie, suiker en tabak

hongersnoden tot gevolg

NL'se regering bepaalt wat er geproduceerd wordt

Ondernemers mogen eigen plantage of fabriek beginnen 

Boeren  moeten 20% van land verbouwen voor NL

Javanen werken in loondienst voor Europeaan

Hoe werkt het cultuurstelsel? (2)

• Javaanse boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

• De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten. Hoe meer hun boeren leveren, hoe meer cultuurprocenten.