Herhaling Imperium Romanum p. 3.4 + 3.5 - Klas 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Leerdoelen 

Algemeen

1. Je kunt een gebeurtenis uit de oudheid of de middeleeuwen in het juiste tijdvak met de juiste jaartallen plaatsen.

2. Je kunt de gebeurtenissen van hoofdstuk 3 en paragraaf 4.1 in de juiste volgorde plaatsen. 

3. Je kunt de begrippen van hoofdstuk 3 en paragraaf 4.1 van definitie naar begrip noemen. 

4. Je kunt feiten van meningen onderscheiden. 

5. Je kunt de betrouwbaarheid van bronnen toetsen (denk aan de vragen van de GELE KAART!)

6. Je kunt de overige lesdoelen van de paragrafen toepassen en herkennen in bronnen.

 

Leerdoelen §3.4

1. Je kunt de oorzaken voor het ontstaan van de crisis van de derde eeuw benoemen. 

2. Je kunt de maatregelen benoemen die keizer Diocletianus nam om de crisis van de derde eeuw op te lossen. 

3. Je weet wat de limes is, hoe deze functioneerde en uitleggen waarom het limessysteem lastig was om te onderhouden. 

4. Je weet wie de Franken waren en waarom hun samenwerking met de Romeinen ze succesvol maakten. 

Leerdoelen §3.5

1. Je kunt uitleggen wat monotheïstische en polytheïstische godsdiensten zijn en kunt het geloof van de Romeinen, het jodendom en het christendom hieronder scharen. 

2. Je kunt uitleggen waarom de joodse hogepriesters Jezus van Nazareth als onruststoker zagen en hem lieten kruisigen. 

3. Je kunt uitleggen waarom het christendom onder velen populair werd en zich snel verspreidde. 

Algemeen

In 800 n. Chr. wordt Karel de Grote tot keizer gekroond. In welk tijdvak is dit? Noteer ook de jaartallen die bij dit tijdvak horen. Doe dat zo: "Tijd van ................. (jaartal) (v. chr./n. chr.) tot (jaartal) (v. chr./n. chr.)"

In 30 n. Chr. sterft Jezus van Nazareth aan het kruis. In welk tijdvak is dit? Noteer ook de jaartallen die bij dit tijdvak horen. Doe dat zo: "Tijd van ................. (jaartal) (v. chr./n. chr.) tot (jaartal) (v. chr./n. chr.)"

Maak de juiste combinaties.

senaat

limes

consul

Germanen

Augustus

Volk ten noorden van de Romeinse limes.

Leider van het Romeinse rijk.

Grens van het Romeinse Rijk.

Romeinse keizer.

Hier werden belangrijke beslissingen genomen in het Romeinse Rijk.

Tijdbalk van gebeurtenissen hoofdstuk 3 en 4.1

...........

...........

...........

...........

...........

...........

Clovis wordt gedoopt tot christen

Octavianus beëindigd de burgeroorlog en wordt Augustus

Karel Martel verslaat de Moren bij de Slag bij Poitiers

Jezus van Nazareth wordt geboren

Keizer Diocletianus splitst het bestuur in vier delen

Karel de Grote maakt Aken tot de hoofdstad van zijn rijk

Sleep de woorden naar de juiste plek in de tekst

De Romeinen geloofden in:

De Christenen geloofden in:

Een feit is iets wat ik:

Een mening is :

:

veel Goden

één God

Ik kan bewijzen

Hoe ik over iets denk

Feit

Mening

Medesenatoren vermoorden Julius Caesar

Sommige senatoren dachten dat hij koning wilde worden.

Vermoord op 15 maart 44.Chr. 

Hij was een gevaar voor de republiek

Brutus had spijt van het vermoorden van Julius Caesar

23 messteken vermoord

Lees de bron.

Is dit een betrouwbare bron? Geef een argument voor en een argument tegen. 

Kies het juiste antwoord.

Toelichting: Deze bron gaat over de keizerskroning van Karel de Grote. Het is geschreven door de goede vriend van Karel; Einhard rond het jaar 825. Einhard is zelf waarschijnlijk aanwezig geweest bij deze kroning. Hij schreef een biografie over het leven van Karel de Grote, waar dit een onderdeel van is. Einhard wilde met de biografie Karel de Grote als voorbeeld stellen van een goede leider voor andere koningen. 

De kroning (800 n. Chr.)

De inwoners van Rome hadden paus Leo mishandeld. Ze hadden zijn ogen uitgestoken en zijn tong afgesneden. Daarom riep hij de koning te hulp. Karel ging naar Rome om een eind te maken aan de wandorde in de Kerk. Hij bleef er de hele winter. Het was toen dat hij de titel 'keizer' ontving. In het begin had hij echt een hekel aan die titel. hij zei dat hij die dag geen voet in de kerk zou hebben gezet, als hij had geweten wat de paus van plan was. 

Welk van de onderstaande beweringen over de betrouwbaarheid van de bron is onjuist?

1. Betrouwbaar, Einhard was een goede vriend van Karel de Grote dus hij heeft niks negatiefs over Karel in de bron gezegd. Hij wil hem niet zwartmaken.
2. Betrouwbaar, Einhard heeft de gebeurtenis van dichtbij meegemaakt en is ooggetuige.
3. Minder betrouwbaar, Einhard wil Karel de Grote ophemelen omdat door zijn bedoeling met de bron hij Karel beter wil laten lijken dan hij is.
4. Minder betrouwbaar, Einhard heeft het 25 jaar later pas opgeschreven, hij zal veel zijn vergeten.

Paragraaf 3.4

Crisis van de Derde eeuw

Wat is géén oorzaak voor het ontstaan van de crisis van de derde eeuw?

1. Er werden vele keizers gedood omdat generaals de macht wilden grijpen
2. De soldatenkeizers wilden de trouw afkopen van hun soldaten om populair te blijven, maar daardoor ontstond o.a. een economische crisis.
3. Invallende Germanen werden soms afgekocht of andere Germaanse stammen werden ingezet om Germanen tegen te houden.
4. Het Romeinse Rijk was opgesplitst in verschillende delen waardoor het kleiner en zwakker werd.

Germaanse invallen

• De Romeinse leger / verdediging wordt steeds zwakker door burgeroorlogen
• Germanen gaan samenwerken
• Germanen vallen het rijk binnen op zoek naar rijkdom en goed land om op te vestigen

volksverhuizingen (door o.a. komst van de Hunnen). 

Oplossing van Diocletianus

1. Boeren werden gebonden aan de grond waar ze werkten en moest in de stad iedereen hetzelfde werk doen als zijn vader om makkelijk belasting te heffen. 

2. Ambtenaren aanstellen om de afspraken te controleren. 

3. Het grote rijk opsplitsen in twee delen met twee keizers en twee hulpkeizers per deel.

De limes

De Romeinse expansie wordt door de Germanen gestopt

Ze besluiten de Rijn als grens te gebruiken: de limes

Langs de limes worden forten en legerkampen gebouwd

De Bataven helpen met het verdedigen van de limes

Uitbreiding

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De Grote Volksverhuizing tussen de 3e en 5e eeuw.

Hunnen

De Hunnen waren een stam uit Azië. Ze waren gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken.

De Vandalen waren een Oost-Germaanse stam die in 429 n.Chr. onder leiding van koning Geiserik Afrika binnentrok.

De Vandalen kwamen helemaal tot aan Rome. Ze plunderden de stad een paar keer en roofden zelfs het goud van de tempeldaken.
Het begrip vandalisme komt inderdaad van de plunderende Vandalen.

De Angelen en Saksen steken de Noordzee over en komen terecht in Engeland.

Franken

Veel namen van stammen kom je tegenwoordig nog steeds tegen in namen van landen en streken: Franci (Frankrijk), Alemanni (Duitsland, in het Frans: Allemange), Bavarii (Beieren), enz.

De Franken

Een Germaanse stam. Bekend als plunderaars van het Romeinse Rijk. Later werden ze ingezet als bondgenoten om andere Germaanse stammen uit het Romeinse Rijk te houden. 

Zet de zinnen op de juiste plek

Past bij het begrip volksverhuizingen

Past niet bij het begrip volksverhuizingen

Veel Germaanse volkeren zochten bescherming bij de Romeinen.

De Germaanse volkeren trokken tijdens de volksverhuizingen het Romeinse rijk binnen.

Door de volksverhuizingen kwam er een einde aan het
West- Romeinse rijk. 

De Romeinse grenzen waren zo sterk dat de Germaanse volkeren niet binnen konden dringen.

De volksverhuizingen gebeurden in de 4e en 5e eeuw.

Noem 3 oorzaken die in het filmpje worden genoemd waardoor het Romeinse Rijk is ingestort.
Doe het zo: 1 =.......... 2=......... 3=...............

Romulus Augustulus

De 'kleine Augustus' is de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk.
Hij is 10 jaar als hij keizer wordt, maar na een jaar wordt hij afgezet door de Germaan Odoaker.

Paragraaf 3.5

Polytheïsme

Monotheïsme

Geloof in meerdere goden

Geloof in één god

christendom

geloof van de Romeinen

Het Jodendom

Judea-Palestina

Geloof

• Eigen geloof houden bij verovering Romeinen
• Overal meerdere geloven in Romeinse Rijk, behalve in provincie Judea.
• Daar wonen Joden.

Jodendom

Jodendom:

1. Één god
2. Leven volgens eigen leefregels
3. Heilige boeken lezen

Jodendom/christendom

Vanaf 1e eeuw v. Chr. komt Palestina (Judea) in handen van de Romeinen. De joden die daar woonden geloofden in een messias (een verlosser) die een nieuw tijdperk van vrede kwam brengen. 

Volgelingen van Jezus van Nazareth geloofden dat hij de messias was voor de joden. De hogepriesters van het jodendom geloofden dat niet. 

Jezus van Nazareth

• Trok rond en vertelde verhalen over God.
• Christus
• Aanhangers: zoon van God. 
• Onruststoker volgens sommige Joden
• Romeinen bang voor onrust
• In het jaar 33 gearresteerd en aan het kruis gestorven

Christendom

• Geloof in één god volgens de leer van Jezus Christus.
• Christen: een volgeling van Jezus Christus.

De verspreiding van het christendom

De leer van Christus

- naastenliefde

- grote aandacht voor de ondergeschikten in de samenleving: Iedereen is gelijk in de ogen van God. Dus vrouwen (denk aan de grote rol van Maria in de Bijbel), slaven en zieken (Christus geneest zieken door ze aan te raken). 

--> hierdoor wordt het christendom populair onder verschillende bevolkingsgroepen en verspreid het zich gauw onder het Romeinse Rijk. 

Martelaarschap

Als je stierf voor het geloof ging je rechtstreeks naar de hemel. Vele christenen willen zo'n martelaar worden. 

De Romeinen doodden vele christenen omdat ze 

de keizer niet als god wilden vereren. Zij werden

als ze hun geloof niet afzworen letterlijk voor de

leeuwen gegooid. De dapperheid van deze

christenen maakte het christendom ook popu-

lairder. 

Het verhaal van de martelares Perpetua is heel beroemd geworden. Om het martelaarschap beter te begrijpen; lees "Perpetua" op blz. 64

Leerdoelen 

Algemeen

1. Je kunt een gebeurtenis uit de oudheid of de middeleeuwen in het juiste tijdvak met de juiste jaartallen plaatsen.

2. Je kunt de gebeurtenissen van hoofdstuk 3 en paragraaf 4.1 in de juiste volgorde plaatsen. 

3. Je kunt de begrippen van hoofdstuk 3 en paragraaf 4.1 van definitie naar begrip noemen. 

4. Je kunt feiten van meningen onderscheiden. 

5. Je kunt de betrouwbaarheid van bronnen toetsen (denk aan de vragen van de GELE KAART!)

6. Je kunt de overige lesdoelen van de paragrafen toepassen en herkennen in bronnen.

 

Leerdoelen §3.4

1. Je kunt de oorzaken voor het ontstaan van de crisis van de derde eeuw benoemen. 

2. Je kunt de maatregelen benoemen die keizer Diocletianus nam om de crisis van de derde eeuw op te lossen. 

3. Je weet wat de limes is, hoe deze functioneerde en uitleggen waarom het limessysteem lastig was om te onderhouden. 

4. Je weet wie de Franken waren en waarom hun samenwerking met de Romeinen ze succesvol maakten. 

Leerdoelen §3.5

1. Je kunt uitleggen wat monotheïstische en polytheïstische godsdiensten zijn en kunt het geloof van de Romeinen, het jodendom en het christendom hieronder scharen. 

2. Je kunt uitleggen waarom de joodse hogepriesters Jezus van Nazareth als onruststoker zagen en hem lieten kruisigen. 

3. Je kunt uitleggen waarom het christendom onder velen populair werd en zich snel verspreidde.