Hanze steden

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Herhaling H5: Steden en staten

De drie standen

Eerste stand = geestelijkheid

Tweede stand = adel

Derde stand = boeren

platteland en stad:

vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

- Boeren krijgen meer akkers

- Boeren gingen een andere ploeg gebruiken.

gevolg: Grotere oogst, meer voedsel, mensen leven langer, bevolking groeit.

platteland en stad:

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

- knooppunten van land- en waterwegen.

- bij een kasteel.

Hierdoor groeit de handel.

platteland en stad

handelaren en ambachtslieden gingen steeds vaker bij een markt wonen, zo groeiden marktplaatsen vaak uit tot steden.

 In de stad: Gilden

- samenwerking van een beroep om op te komen voor de belangen van de eigen groep.

- bepalen van werktijden.

- bepalen van prijzen.

- controleren van de kwaliteit van producten.

- Beroepsopleiding, je mag pas na een meesterproef zelf een bedrijf starten.

In de stad: Gilden

- zorgen voor bejaarde en zieke leden en voor de weduwen van gestorven meesters.

- organiseren van feesten, kerkelijke bijeenkomsten en begrafenissen.

In de stad: Ziekten

Veel mensen gingen dood aan de pest (de zwarte dood)

In de stad: Bestuur

Schout

Schepenen

Burgemeester

Internationale handel

de Hanze: verbond tussen handelssteden aan de Oostzee en Noordzee.

- geen belasting vragen aan elkaar.

- samen strijden tegen vijanden, zoals piraten.

Maak vraag 6 a t/m d blz. 184-185

De Hanze

De hanze steden

• Wat ga je leren?
• Uitleg
• Atlas opdracht
• Bespreken

Wat ga je leren?

• Aan het einde van de les kun je uitleggen wat de Hanze deden en waar ze voorkwamen. 
• Aan het einde van de les kun je 2 voordelen noemen van de samenwerking van de Hanzesteden.

Waarom was er een bevolkingsgroei en ontstonden er steden en handel?

1. Er werden opeens meer mensen geboren.
2. Door nieuwe uitvindingen zoals het tweeslagstelsel en een houten ploeg.
3. Door klimaatverandering, het werd droger en warmer, waardoor de grond vruchtbaarder werd.
4. Door nieuwe uitvindingen zoals het drieslagstelsel en een ijzeren ploeg.

Waar denk je aan bij de Hanze steden?

Hanzesteden

Een groep handelaren die samenwerkten, verspreid over verschillende steden.

Vaak handelden ze in dezelfde producten.

Voordelen?

• Goedkoper
• Veiliger
• Samen sterk tegen landsheren

Vanaf 1356 was de Hanze een verbond van steden, dus niet meer alleen van de handelaren in die steden.

Groot netwerk

De Hanze werd een machtig netwerk. 

Veel routes liepen over de Oostzee. 

Ook handel buiten dit gebied. Bijvoorbeeld met Londen en Spaanse steden.

Vaak aan een zee of een (grote) rivier. 

Handel en vervoer

Er werd gehandeld in producten als zout, granen, vis, hout, wijn, bier, dierenhuiden en linnen.

• Het vervoer ging over zee en rivieren --> koggeschepen.
• De Hanzesteden groeiden en bouwden stadsmuren en koopmanshuizen en opslagplaatsen.

Koggeschip

Het Koggeschip was een handelsschip en kon veel lading mee nemen. Dit was het belangrijkste schip dat de Hanzesteden gebruikten om over de Oostzee & de Noordzee te varen. Door de jaren heen hebben archeologen veel koggeschepen gevonden. Daarom hebben wij nu een goed beeld van deze schepen.

Waarom was de Hanze opgericht?

1. Samen reizen was veiliger. Ze konden elkaar beschermen tegen piraten.

2. Hierdoor kon je Handel uitbreiden.

3. Hanzeschepen hoefden geen of weinig tol te betalen.

4. Samenwerken ging concurrentie tegen.

Einde Hanzesteden

In de 16e eeuw viel het Hanzeverbond uit elkaar (concurrentie).

Antwerpen werd het nieuwe centrum van de handel. 

Tot 1585 toen nam Amsterdam het over.

Hierna werd de handel meer op de wereldzeeën gericht.

Meerkeuzevragen  

Het tijdvak van steden en staten duurt van .... tot .....

1. 500 - 1000 n. Chr.
2. 1000 - 1500 n. Chr.
3. 1500 - 1600 n. Chr.
4. 1600 - 1700 n. Chr.

wat gebeurde er in de tijd van de steden en staten?

1. opkomst van de handel in de steden
2. hervorming
3. ontdekkingsreizen
4. renaissance

Waardoor werden de oogsten groter rond het jaar 1000?

1. gebruik van kunstmest
2. gebruik van het wiel
3. gebruik van het halsjuk
4. gebruik van aardappels

Waar ontstonden de eerste steden?

1. Langs de rivier.
2. In de buurt van het kasteel of klooster.
3. Bij drukke kruispunten van wegen.
4. Alle antwoorden zijn goed.

Wat zijn stadsrechten?

1. Recht van een stad op eigen bestuur
2. Recht van een heer om een stad te besturen
3. Recht om een stad te bouwen
4. Recht om een stad in te nemen

Een stad kon stadsrechten krijgen. 

Wat is GEEN stadsrecht?

1. De stad mocht zelf rechtszaken houden
2. De stad mocht zelf belasting ophalen
3. De stad mocht stadsmuren bouwen
4. De stad hoefde de landheer niks meer te betalen

Een geldeconomie is wanneer je spullen ruilt voor andere spullen

1. Juist
2. Onjuist

Wat is de Hanze?

1. Samenwerking tussen handelssteden.
2. Een middeleeuwse stad
3. Samenwerking tussen heren.
4. Vaarroute

De Hanzesteden zijn een groot netwerk op het gebied van handel. Wat is een voordeel van de Hanze?

1. Geen tol voor andere Hanzesteden.
2. De Hanze steden werken samen
3. samen reizen voor veiligheid
4. De hanze heeft geen voordelen

700 jaar later kunnen wij heel goed verklaren waarom de Zwarte Dood zich kon verspreiden in Europa. Welke verklaring werd in die tijd het meest gebruikt en geloofd?

1. De Zwarte Dood was een natuurverschijnsel
2. De Zwarte Dood is een straf van God
3. De Zwarte Dood was de schuld van China
4. De Zwarte Dood was een verzinsel, fake news

Wat is een Gilde?

1. een handelaarsvereniging in de stad
2. een boerenvereniging op het platteland
3. een knutselvereniging op het platteland
4. een beroepsvereniging in de stad

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Een bisschop is een

1. Leider van een kerk
2. Leider van een kerkprovincie
3. Leider van de paus
4. Een persoon die heilig is verklaard

Als een gildelid ziek is, zorgen de andere leden voor hem en zijn gezin.

1. Waar
2. Niet waar

Wat wordt met het plaatje hiernaast uitgelegd?

1. De gilden in Europa
2. Het Hanze-verbond
3. De schepenen van steden in Europa
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

In welke gebieden dreef de Hanze veel handel?

1. Waddenzee en Middellandse zee
2. Middellandse zee
3. Oost-zee en Waddenzee gebied
4. Oost-zee en Noord-zee gebied

Maak de oefenvragen

Opdrachten

We gaan aan de slag met de historische atlas. 

Je hebt voor de opdracht kaart 12C nodig. 

Tijd? 15 minuten

Weten jullie het nog?

• Waar lagen de  Hanze en wat deden ze?
• Noem 2 voordelen van de samenwerking tussen de Hanze.

https: