§1.3 De kerk valt uiteen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§1.3 De kerk valt uiteen

In deze paragraaf leer je:

• Welke kritiek er was op de katholieke kerk
  
• Hoe de splitsing van de kerk ontstond
  
• Welke verschillen tussen kerken ontstonden
  
• Welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten

Kenmerkend aspect: de Reformatie (Hervorming) en de splitsing van de christelijke kerk 

 

wat er veranderde in de kunst

hoe de renaissance vanuit Italië werd verspreid

Katholieke kerk 

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Kritiek op de kerk

Kritiek op de (katholieke) kerk o.a. in Lof der Zotheid (Erasmus)

• hebzucht en machtswellust door geestelijken
• ==> boekdrukkunst zorgde voor snelle verspreiding van ideeën
• ==> deel van christenen vonden dat kerk afweek van ware Christendom

In zijn bekendste boek, Lof der zotheid, spot Erasmus met de slechte eigenschappen van mensen. Ze zijn hebberig, gierig, ijdel en nemen zichzelf veel te serieus. Dat geldt ook voor bestuurders van de wereld en voor leiders van de kerk. Door net te doen alsof een zot het verhaal vertelt, probeert Erasmus te voorkomen dat iedereen boos op hem wordt.

Karel V

Op de troon zit Karel V, keizer van het Duitse Rijk. Hij draagt een gouden ketting en een dure bontmantel. Karel is niet blij met Luthers kritiek op de katholieke kerk. Karel is katholiek en wil de kerk beschermen. Daarom eist hij op deze vergadering dat Luther zijn kritiek intrekt.

De bisschoppen

Hier zie je bisschoppen zitten, in een paars of rood gewaad met een hoed. Zij vertegenwoordigen de katholieke kerk tijdens deze vergadering. Luther vindt dat de bisschoppen veel te machtig zijn. Volgens hem moeten ze zich niet met politiek bezig houden en zich meer op de religie richten.

Maarten Luther

Hier staat Maarten Luther. In 1517 uitte hij zijn kritiek op de kerk. Hij wilde terug naar een eenvoudige godsdienst, zonder de verering van heiligen en met een bijbel die mensen zelf konden lezen. Luther vindt dat geestelijken eenvoudig moeten leven. Daarom draagt hij een simpel gewaad en eenvoudige sandalen.

Splitsing van de kerk

• Reformatie/ hervorming
• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15de eeuw
• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Splitsing in de kerk

Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de keizer in de ban gedaan en vogelvrij verklaard

De Reformatie (Hervorming) en de splitsing van de christelijke kerk is een kenmerkend aspect van de tijd van ontdekkers en hervormers.

Katholieken en protestanten

Calvijn

Volgens het calvinisme moet iedereen de almachtige God dienen met 

• een vroom en sober leven vol gebed
• Bijbellezing
• hard werken

• ==> Gelovige mochten in opstand komen tegen een overheid die het ware geloof bestreed (die was een belangrijk verschil met Luther).

Katholieken en protestanten

Strijd tussen godsdiensten

• De splitsing in de kerk in Europa leidde tot oorlogen tussen katholieke en protestantse vorsten.
  
• Karel V voerde jarenlang oorlog met protestantse vorsten in het Duitse rijk. Hij probeerde het rijk weer katholiek te maken.
  
• Karel V was ook vorst van de Nederlanden. Hier voerde hij de inquisitie in. Deze kerkelijke rechtbank vervolgde protestanten als ketters.
  

Bartholomeusnacht

In de nacht van 23 op 24 augustus 1572 vermoordden radicale katholieken enkele honderden protestanten. De gebeurtenis is de geschiedenisboeken ingegaan als de Bartholomeusnacht of Parijse Bloedbruiloft.

Inquisitie

Het woord ‘inquisitie’ is afkomstig van het Latijnse ‘inquisitio’, hetgeen ‘onderzoek’, ‘het opsporen van bewijsmiddelen’ betekent. De kerkelijke rechtbanken moesten niet alleen beoordelen, of iemand er ketterse ideeën op nahield, maar zij moesten ook actief ketters opsporen.

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd