H6 paragraaf 2: Bronnen: Ons klimaat verandert HV

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

6.2 Ons klimaat verandert

HV2 periode 3

Week 5 31 jan	Week 6 7 feb	Week 7 14 feb	Week 8 21 feb	Week 9 28 feb	Week 10 7 mrt	Week 11 14 mrt
H6 §1 Atlas vaardig- heden	H6 §2 Atlas vaardig- heden	H6 §3 Atlas vaardig- heden	H6 §4 Toets Atlas vaardig- heden	Vakantie	Herhaling	Repetitie H6

Week 12 21 mrt	Week 13 28 mrt	Week 14 4 apr	Week 15 11 apr
PO Mondiale voet- afdruk	Activiteit- enweek	PO Mondiale voet- afdruk	PO Mondiale voet- afdruk

Lesplanning

- Terugblik paragraaf 6.1: Nederland duurzaam? 

- Documentaire: deel 1

- Paragraaf 6.2: uitleg

- Zelf werken

- Documentaire: deel 2

- Afsluiting

Leerdoelen

Aan het einde van deze les weet je:

-Welke veranderingen er zijn in het klimaat van Nederland (temperatuur, neerslag);

-Wat mogelijke veranderingen zijn in het toekomstige klimaat in Nederland;

- Je kent de klimaatveranderingen in de kaarten van bron 6 en 7.

Terugblik vorige les

Wat weet je nog van de vorige les?

Een terugblik en enkele quizvraagjes.

In het verleden is het klimaat regelmatig veranderd. Wat is er bijzonder aan de huidige klimaatverandering?

1. De gletsjers in gebergten de Alpen smelten.
2. De mens is ook een oorzaak van de klimaatverandering.
3. De temperatuur stijgt alleen op gematigde breedte. Rond de polen en de evenaar niet
4. De temperatuurstijging is veel groter dan die in het verleden is geweest.

Klimaatverandering ging nog nooit zo snel

Zonder broeikasgassen is het -18 graden op aarde. Over welk effect gaat het hier?

1. broeikaseffect
2. klimaatverandering
3. natuurlijk broeikaseffect
4. versterkt broeikaseffect

Broeikaseffect

Het broeikaseffect komt van nature voor op de aarde.

Door het broeikaseffect is het mogelijk om op de aarde te wonen. Het broeikaseffect kan voorkomen doordat de aarde een dampkring heeft.

Broeikasgassen houden warmte vast en laten daardoor minder langgolvige straling door naar de atmosfeer.

De atmosfeer wordt van ... opgewarmd.

1. Bovenaf
2. Onderaf

Warmte op aarde

Kortgolvige straling vanuit de zon

Warmgolvige straling vanuit de aarde.

Bij meer broeikasgassen zoals CO2 in de

atmosfeer -> meer warmte wordt vast-

gehouden.

Biomassa levert brandstof. Als we dit verbranden, komt toch CO2 vrij. Waarom noemen we dit dan toch 'groen gas'?

1. De CO2 die bij biomassa vrijkomt, is eerder al door planten uit de lucht gehaald.
2. De naam biomassa slaat op de kleur van plantenafval, verder is dit niet duurzaam.
3. Omdat bij de verbranding van biomassa alleen maar waterstofgas vrijkomt.
4. We noemen dit biomassa omdat het ervoor zorgt dat we minder afval hebben.

Duurzamer Nederland

Door...

- Energiebesparing: korter douchen, minder vlees eten

- Energietransitie: energie gebruiken van andere (duurzame) energiebronnen.

Belangrijkste duurzame energiebronnen

1. Zonne-energie
2. Windenergie
3. Aardwarmte
4. Waterkracht
5. Biomassa
6. (Kernenergie)

Sleep de energiebronnen naar de juiste plaats in het diagram.

4%

11%

38%

42%

Aardgas

Steenkool

Aardolie

Duurzame energie

Documentaire

3x een stukje van 10 minuten.

Verleden, heden en toekomst.

Nu: verleden

https://www.youtube.com/watch?v=xRLbCYK_7fc

Paragraaf 6.2: 

Ons klimaat verandert

Lees eerst in ongeveer 7 minuten alle bronnen door. 

Schrijf op als je iets niet begrijpt.

Opdracht

Lees de bron die je toegewezen hebt.

Zoek daarna het volgende uit: 

1. Wat heb je gelezen?

2. Hoe komt dat daar?

3. Is het een probleem dat het daar is?

4.  Waarom is het een probleem?

5. Wat kunnen wij er aan doen?

Maak op de laptop de presentatie waar je deze vragen beantwoord.

1: Bron 1 en 2

2. Bron 3

3. Bron 4

4. Bron 5

5. Bron 6 en 7

Pauze

Presentaties

Bron 1 Neerslag: meer en heviger

De hoeveelheid neerslag neemt toe:

- niet vaker, wel meer tegelijk.

- oorzaak: warmere lucht -> kan boven zee meer waterdamp opnemen -> vochtige westenwinden -> meer regen

Bron 2 Droge zomers

Meer perioden met langdurige droogte, vooral in de zomer:

- weinig regen, grote verdamping.

- verdamping: als het warmer / zonniger / winderiger is -> meer water verandert in waterdamp.

- Nederland: gemiddeld meer neerslag dan verdamping=neerslagoverschot  

-> voorjaar en zomer: neerslagtekort

-> waterbalans = verschil neerslag en verdamping

Waterbalans

Klimaatbarcode

https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/klimaatstreepjescodes-voor-temperatuur-neerslag-en-zonneschijn

B42 Weer en klimaat

Weer: elke dag anders

Plaatselijk

Korte duur

Veranderlijk

Klimaat: gemiddelde weer over een lange periode

bijvoorbeeld 30-40 jaar in een groot gebied

weerselementen: Neerslag, temperatuur en wind

Documentaire

3x een stukje van 10 minuten.

Verleden, heden en toekomst.

Nu: heden

https://www.youtube.com/watch?v=xRLbCYK_7fc

Huiswerk

- Bekijk basisboek 42, 143 en 147

- Maken §2 opdracht 1 t/m 6  werkboek blz 108 en 109

Mini-debat

Stelling:

De afgelopen jaren waren de winter soms best koud en de zomer niet altijd superwarm dus de opwarming van de aarde is onzin. Mensen die zich druk maken over het klimaat en duurzaamheid zijn vaak geitenwollensokken mensen. Jongeren kunnen weinig doen om klimaatverandering tegen te houden.

Documentaire

3x een stukje van 10 minuten.

Verleden, heden en toekomst.

Nu: toekomst

https://www.youtube.com/watch?v=xRLbCYK_7fc

Afsluiting

Bespreek met je buur de volgende twee vragen

Afsluiting

Bespreek de volgende vragen met je buren en bedenk een antwoord.

Vraag 1

Welke veranderingen in het weer krijgt Nederland als de aarde verder opwarmt? 

Vraag 2.
Het klimaat is in de geschiedenis van de aarde al tientallen keren veranderd. Wat is er nu anders en waarom is dat een probleem?

Wat doe jij zelf of je ouders thuis om energie te besparen?

Benoem drie dingen die je vandaag hebt geleerd

https://www.youtube.com/watch?v=MkqbnEIFHh8

Pauze