Moreel dilemma les 5

• Sociaal Werk
• MBO
• Studiejaar 3

Leerdoelen

• Je weet wat een moreel beraad inhoudt en kan een (ethisch) dilemma aan de hand van een methode met medestudenten bespreken.

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Het geweten 

De normen, de regels die je van huis uit hebt geleerd, heb je je eigen gemaakt. 

Tijdens de opvoeding worden de regels ingeprent in het bewustzijn van het kind. Er vormt zich een geweten. 

Geweten is iets in ons dat zegt wat goed of slecht is. 

Een soort moreel besef.

Het geweten  2

Een belangrijk onderdeel van het geweten bestaat in geboden en verboden, zoals niet liegen, niet discrimineren, je plicht doen, naar je ouders luisteren, enzovoort.

Moreel dilemma

Elke dag kom je wel in aanraking met grote of kleine voorvallen waarbij je voor jezelf moeten bepalen wat goed is, minder goed of helemaal niet goed.  

Een moreel dilemma; 

• Mag je liegen om iemands leven te redden? 
• Mag je om iemand te helpen een belofte of contract breken?
• Een moreel dilemma is een keuzeprobleem, waarbij twee (ethische) waarden tegen elkaar worden afgewogen.

Jij als professional...

Als professional lever je goede zorg, maar dit is meer dan alleen maar technisch de juiste handelingen uitvoeren. 

Het gaat over mensen, mensen met eigen waarden, normen, behoeften en verwachtingen.

Verschil ethiek en moreel?

Verschil ethiek en moreel 

• Je ethisch gedragen” betekent dus dat je nadenkt over hoe je moet handelen. Het systematisch nadenken over normen en waarden die in handelings- en beslissituaties een rol spelen.
• “Je moreel gedragen” betekent dat je handelt volgens je eigen moraal. Handelen volgens je eigen moraal is iets dat je eigenlijk zonder nadenken moet kunnen. Het wordt pas spannend als je aan ethiek gaat doen.

Moreel beraad

• Is een gesprek waarin de deelnemers gezamenlijk een ethische kwestie uit hun werk bespreken. Zij doen dit gestructureerd, aan de hand van een gespreksmethodiek, en met behulp van een gespreksleider.
• Het doel kan bijvoorbeeld zijn het bevorderen van de samenwerking binnen een team of de reflectie op de eigen professionaliteit. In dat geval is de casus in een moreel beraad tegelijkertijd een middel voor een ander doel, zoals onderlinge communicatie en bejegening of bevorderen van (visie op) professionaliteit.

Morele dilemma's op stage

Neem 10 min de tijd om na te denken welke morele dilemma's er spelen op jullie stage. 

Moreel dilemma uitwerken

00:54

Aan de slag

"ga je als sociaal werker wel het gesprek aan of niet"

Doorloop alles stappen 

Stap 1. Verkennen

Inventariseer de vragen en probeer daar een antwoord op te vinden. Het doel is een compleet beeld te krijgen van de situatie door het verzamelen van feiten.

Stap 2. Formuleren

Formuleer de morele vraag waar je aan het eind van het gesprek of denkproces een antwoord op wil hebben.

Stap 3. Analyseren

Breng in kaart wie er allemaal bij de situatie betrokken zijn.

 Wat ieders verantwoordelijkheden zijn en welke argumenten betrokkenen hebben. 

Dat is in de eerste plaats natuurlijk de patiënt, maar ook diens naasten, artsen en andere zorgverleners. 

Stap 4. Afwegen

Deze fase is het belangrijkste, hier maak je de afweging tussen de verschillende argumenten. 

Bij voorkeur gebeurt dit op een systematisch mogelijke manier

Stap 5. Besluiten

Aan het einde van het gesprek of denkproces neem je een besluit en maak je afspraken over hoe het besluit wordt uitgevoerd.

Ook bekijk je of en hoe je morele schade die 

eventueel uit het besluit voortvloeit, 

zo klein mogelijk kunt houden.

Stap 6. Evalueren

Na afloop evalueer je het denkproces en het gesprek.

Is alles en iedereen aan bod gekomen?

Zijn er nog verbeterpunten en hoe ga je hiermee verder? 

Eindopdracht

Voor volgende week neem je een casus mee en die presenteer je. Daarin laat je zien welk moreel dilemma je hebt gekozen en laat je zien dat je alle stappen hebt doorlopen. Als laatste gaan we met elkaar in discussie of wij hetzelfde gedaan zouden hebben. 

Laatste les: afsluiten met een cijfer!