5H 9.1 familietrekjes

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

9.1 familietrekjes

Bekijk de begrippen bij de voorkennis (inhoudsopgave hoofdstuk 9). Maak een begrippenlijst. We bespreken deze gezamenlijk.

leerdoel 1

je kunt in een karyogram herkennen welk type chromosomen zichtbaar zijn, wat het geslacht is van het organisme en of er chromosomale afwijkingen zijn

chromosoom/ karyogram/ karyotype/ autosomale chromosomen/ geslachtschromosomen

chromosomenkaart

je krijgt 23 chromosomen van je vader (blauw), en 23 van je moeder (roze), samen 46 chromosomen

ieder paar noem je homologe chromosomen (gelijk qua type eigenschappen)

paar 1 t/m 22 = autosomale chromosomen

paar 23 = geslachtschromosomen

karyogram en karyotype

afbeelding = karyogram

karyotype is beschrijving:

46, XX (vrouw)

46, XY (man)

47, XX + 21 (vrouw met syndroom van Down)

opdracht

Ga naar 9.1 en maak opgave 1 t/m 4

leerdoel 2

Je kent de definities van de verschillende onderdelen (gen/ genoom/ allel etc) en kunt het verschil aangeven tussen genotype en fenotype.

gen/ allel/ genoom/ genotype/ fenotype

binas 70A

chromosoom = DNA + steuneiwitten

DNA bevat info over erfelijke eigenschappen

gen = stukje DNA met info voor één eigenschap

genoom = alle genen samen

ieder gen komt dubbel voor (homologe chromosomen)

allelen

Een gen (eigenschap) kan in verschillende varianten voorkomen. Dit noem je allelen (één allel).

Eigenschap is bloemkleur. Allel voor paarse bloem en allel voor witte bloem. 

Locus = plaats gen op chromosoom

Lu

schooltv.nl

fenotype en genotype

Deze vrouw geeft twee x een allel voor de eigenschap haarkleur.

Zowel van vader als van moeder allel blond haar. Dit is haar genotype (allel blond + allel blond)

Haar fenotype is blond met regenboog (erfelijke eigenschappen + milieu)

leerdoel 3

Je kunt het verschil aangeven tussen erfelijke en aangeboren eigenschappen en uitleggen in hoeverre eigenschappen tot stand komen onder invloed van milieu of erfelijke eigenschappen. Je begrijpt en kunt uitleggen hoe tweelingonderzoek een bijdrage kan leveren aan onderzoek naar verschillende eigenschappen.

aangeboren en/of erfelijk

Een aangeboren eigenschap is niet hetzelfde als een erfelijke eigenschap. 

Voorbeeld: Doordat moeder Rode Hond kreeg tijdens de zwangerschap is de baby blind geboren. Blindheid is aangeboren en in dit geval niet erfelijk

opdracht

overleg met je groepje: Waarom is tweeling onderzoek zo interessant?

Bekijk bron 4 van 9.1.
Juist of onjuist: Intelligentie wordt alleen door je genotype bepaald.

1. juist
2. onjuist

Bekijk bron 4 van 9.1.
Is schisis een erfelijke eigenschap?

1. ja
2. nee

9.1

aan de slag

1. maken + nakijken 9.1
2. lezen 9.2
3. voorkennistoets nectar online