Periode 2 - 3.1 De Tweede Wereldoorlog - Het nationaalsocialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Tweede Wereldoorlog

3

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

1 - Het nationaalsocialisme

h2 les 1

Herhalen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Nabespreken AHD opdracht New Deal, gemaakt in schrift.

h2 les 1

Herhalen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Waarom werd juist Duitsland extra hard getroffen door de beurskrach?

• De Duitse economie werd extra hard getroffen omdat Duitsland via het Dawesplan afhankelijk was van steun (leningen) uit de VS. Deze steun viel nu weg omdat de Amerikanen hun geld niet meer wilden uitlenen en zelfs terugvroegen aan de Duitsers. Hierdoor had Duitsland ineens een groot gebrek aan geld en dus werd hun economie extra hard getroffen.

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen wat de belangrijkste ideeën van de nationaalsocialisten waren.
• Je kunt uitleggen op welke manier Hitler aan de macht kwam
• Je kunt uitleggen dat Duitsland na 1933 een totalitaire staat werd

Onthoud, het begon niet met gaskamers. Het begon met politici die het volk verdeelden in ‘wij en zij.’ Het begon met intolerantie en haatzaaiende taal.

Toen mensen ophielden er voor elkaar te zijn , ongevoelig werden en de andere kant opkeken.

h2 les 1

Oorzaak en gevolg - de weg naar Auschwitz

Discriminatie

Vooroordelen

Stereotypen

Wij-zij denken

Xenofobie

Polarisatie

Segregatie

h2 les 1

De nazi-ideologie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Na de Eerste Wereldoorlog waren veel Duitsers boos over het Verdrag van Versailles. 

redenen:

1. Duitsland moest gebieden in Europa afstaan aan de overwinnaars. Zo werd bijvoorbeeld Elzas-Lotharingen teruggeven aan Frankrijk.
2. Duitsland mocht geen koloniën meer hebben.
   
3. Alle schade van de oorlog moest door Duitsland worden vergoed. Een bedrag van 132 miljard goudmark!
4. Het Duitse leger mocht niet groter zijn dan 100.000 soldaten.
   
5. n het grensgebied met Frankrijk, het Rijnland, mochten geen soldaten meer verblijven.
   
6. Duitsland was als enige schuldig aan de oorlog.

• Duitsland lag aan de ketting!

Je kunt uitleggen wat de belangrijkste ideeën van de nationaalsocialisten waren.

h2 les 1

De nazi-ideologie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Mede door het Verdrag van Versailles herstelde de Duitse economie zich maar langzaam.

De nieuwe, democratische regering, had moeite de problemen op te lossen. 

Dit zorgde voor veel onrust in Duitsland en een strijd om de macht. Overal ontstonden nieuwe politieke partijen en groeperingen die elkaar uitdaagden om de macht.

Je kunt uitleggen wat de belangrijkste ideeën van de nationaalsocialisten waren.

h2 les 1

Voor het eerst een democratie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

De nieuwe democratische republiek had vanaf het begin veel tegenstanders.

• monarchisten wilden het keizerrijk behouden/terug
• oude elite en legerleiding geloofden niet in democratie
• communisten wilden revolutie naar Russisch voorbeeld
• Verspreiding dolkstootlegende
• Veel teleurgestelde ex-soldaten sloten zich aan bij communistische, conservatieve of fascistische groepen

Het loopt dus niet echt lekker met die nieuwe republiek. En het werd nog erger...

"Zij dragen de letters van de firma, maar wie draagt zijn geest?"

Wat zou daarmee bedoeld worden? En wie zijn de dragers?

Spartacusopstand en de dolkstootlegende

Van 5 tot 12 januari 1919,  enkele maanden na het einde van de Eerste Wereldoorlog, vond in Berlijn de Spartakusopstand plaats. Het was een opstand van de Spartakusbond, een communistische beweging die net als de bolsjewieken in Rusland een radenrepubliek wilde instellen. De opstand werd hard neergeslagen.

Dolkstootlegende: complottheorie die verklaart dat het Duitse leger nog best door had kunnen vechten, maar dat zij waren verraden door de socialistische regering.

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

1. Staatsgreep
2. Propaganda
3. Dolkstootlegende
4. Democratie

h2 les 1

De nazi-ideologie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Een van de nieuwe politieke partijen was de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) met Hitler als hun leider.

Het nationaalsocialisme combineerde het fascisme van Mussolini met racisme en antisemitisme (Jodenhaat).

De nationaalsocialisten (nazi's) hadden de volgende ideeën:

• één partij, één leider
• nationalisme 
• militarisme
• anticommunisme
• rassenleer (racisme)

Je kunt uitleggen wat de belangrijkste ideeën van de nationaalsocialisten waren.

h2 les 1

Duitsland herstelt 1924-1929

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Halverwege de jaren '20 bloeide de Duitse economie weer enigszins op als gevolg van:

verzoeningspolitiek met Frankrijk; o.a. erkennen Elzas-Lotheringen als Frans grondgebied

het Dawesplan; aflossing werd gekoppeld aan economisch draagvlak Duitsland, leningen VS aan Duitsland.

Bovenstaande leidde tot vertrek bezettingstroepen Ruhrgebied en tijdelijk economisch herstel. En tot relatief stabiel bestuur in de periode 1924 - 1929

Gustav Stresemann was de Duitse minister van buitenlandse zaken in de periode 1923 - 1929. Hij werd gezien als een zeer bekwame politicus die graag de banden met de westerse landen wilde verbeteren. Op die manier leverde hij een grote bijdrage aan het economische herstel van Duitsland in de tweede helft van de jaren '20

Het Dawesplan is vernoemd naar de bankier Charles Dawes. Hij was voorzitter van de commissie die zich bezighield met de kwestie herstelbetalingen.

h2 les 1

Economische crisis 1929

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

In 1929 komt er plotseling een einde aan het optimisme. De Amerikaanse economie kelderde en de handel in aandelen stortte in elkaar (Beurskrach).

Door verbonden economieën in andere westerse landen ook crisis. Door afhankelijkheid van VS wordt Duitsland extra zwaar getroffen.

Vanaf 1930 neemt de werkloosheid in rap tempo toe.

De economische crisis wordt al snel ook een politieke crisis, en een afgeschreven politicus ruikt zijn kans...

h2 les 1

Hitler komt aan de macht

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

In stabiele tijden was de democratie van Weimar al niet populair, maar nu het wéér slechter ging, leek de steun helemaal te verdwijnen.

Niet democratische partijen zagen hun aanhang sterk groeien.

De Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) profiteerde het meest van de onvrede.

Nationalistische boodschap, zondebok en propaganda

Je kunt uitleggen op welke manier Hitler aan de macht kwam

h2 les 1

Hitler komt aan de macht

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Andere partijen proberen macht en populariteit NSDAP te verminderen.

- NSDAP als onderdeel van regeringscoalitie

- Hitler als rijkskanselier binnen coalitie (hoop op falen)

- Door falen zou populariteit afnemen.

- Uiteindelijk gaat president Von Hindenburg (fel tegen Hitler) akkoord en wordt Hitler rijkskanselier.

Duitsland is op dat moment nog een democratische republiek!

Je kunt uitleggen op welke manier Hitler aan de macht kwam

h2 les 1

Hitler komt aan de macht

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Hitler is niet van plan om de democratie te behouden en te gaan samenwerken met andere partijen binnen de regering.
• Hitler maakt gebruik van brand in de Rijksdag. Hij verkoopt dit incident als een aanval op de nationale veiligheid. Hij vraagt om meer (dictatoriale) bevoegdheden.
• Deze krijgt hij d.m.v. de machtigingswet. De regering stemt in met deze wet die ervoor zorgt dat Hitler het parlement niet meer om toestemming hoeft te vragen.
• Dit geeft Hitler nog meer ruimte om zijn politieke tegenstanders uit de weg te ruimen. In juli 1933 worden alle politieke partijen op de NSDAP na verboden.
• Einde republiek van Weimar, de nazi's hebben nu alle macht

Marinus van der Lubbe

Je kunt uitleggen op welke manier Hitler aan de macht kwam

h2 les 1

Opdracht

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Benoem het argument van Hitler in de bron hiernaast waarmee hij het uitschakelen van zijn communistische tegenstanders verdedigt.

h2 les 1

Leven in nazi-Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

De nationaalsocialisten (ook wel nazi's genoemd) hadden de ambitie om een groot Duits rijk te stichten onder de naam het Derde Rijk.

Totale controle maatschappij - totalitaire dictatuur. De partij bepaalt alles! Geen ruimte voor andere meningen of een andere manier van leven. Partij legt wil op d.m.v., censuur, propaganda, indoctrinatie en terreur.

Iedereen met andere ideeën dan de nazi’s riskeerde het om te worden opgepakt. Honderden mensen verdwenen in de gevangenissen (concentratiekampen) die speciaal werden gebouwd voor tegenstanders van de nazi’s. 

Je kunt uitleggen dat Duitsland na 1933 een totalitaire staat werd

h2 les 1

Leven in nazi-Duitsland

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

In het algemeen kreeg Hitler steun voor zijn beleid.

Hij behaalde successen;

economisch herstel - werkloosheid nam af

Regelingen verdrag van Versailles werden ongedaan gemaakt - einde herstelbetalingen

Niet iedereen blij;

Voor bepaalde groepen was in het Duitsland van Hitler geen plek....

Je kunt uitleggen dat Duitsland na 1933 een totalitaire staat werd

h2 les 1

Opdracht

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Een Engelse jongen brengt de Hitlergroet
 

De Brit Richard Kennett vond, min of meer bij toeval, een foto van zijn grootvader die de Hitler groet bracht.  De foto was verschenen in een krant van Gauverlag Bayerische Ostmark, een door de nazis gecontroleerde uitygeverij. Hij kende het verhaal dat zijn grootvader, David Gummer, in de jaren dertig een bezoek had gebracht aan Duitsland, aan Bamberg, vlak bij Bayreuth, het hart van Nazi-Duitsland, maar had de foto nog nooit gezien tot deze ineens op dook.  Hij had altijd gedacht dat  zijn grootvader Duitsland in 1933 of 1934 had bezocht, maar nu kwam hij erachter dat het in de zomer van 1938 was geweest, het jaar waarin ook de Kristallnacht plaatsvond. Kennett vraagt zich af waarom een leider met een scoutinggroep naar Duitsland ging. Was hij een aanhanger van de nazis (die had je in die tijd in Engeland) of was hij zich (nog) niet tenvolle bewust van het gewelddadige karakter van het nazi-regime? 

h2 les 1

Opdracht

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

1. Waarom zou het minder erg zijn geweest als David Gummer Duitsland in 1933 had bezocht in plaats van in 1938?

2. Waarom zou een jongen van vijftien in Duitsland de Hitlergroet hebben gebracht?

a. Hij drijft de spot met de nazis

b. Hij wist niet wat hij deed.

3. Waarom ging een leider van een scoutingsgroep in 1938 met jongeren naar Duitsland?

4. Waarom publiceerde een nazi-krant een foto van een lid van een Engelse scoutinggroep die de Hitlergroet brengt?  

Decreet van 20 januari 1934

Docenten en studenten begroeten elkaar binnen en buiten de school met de Duitse Groet (Hitlergruß). De leraar gaat aan het begin van elke les voor de klas staan (leerlingen staan) en groet als eerste door het heffen van de rechter arm en de woorden "Heil Hitler". De klas beantwoordt de groet door het heffen van de rechterarm en de woorden "Heil Hitler". De leraar beëindigt de les op dezelfde manier.

.... De niet-Arische leerlingen mogen zelf kiezen of ze de Duitse groet brengen... 

Welk woord past er niet bij?

1. NSDAP
2. Propaganda
3. Weimarrepubliek
4. sterke leider

Welk woord past er niet bij?

1. Propaganda
2. democratie
3. joden
4. Joseph Goebbles

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen wat de belangrijkste ideeën van de nationaalsocialisten waren.
• Je kunt uitleggen op welke manier Hitler aan de macht kwam
• Je kunt uitleggen dat Duitsland na 1933 een totalitaire staat werd

h2 les 1

Verwerking

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Zeepbel

De getoonde afbeelding stond in 1934 in de krant. Hitler was toen net aan de macht. Nederland was nog niet in oorlog met Duitsland en de Jodenvervolging was nog niet begonnen.

De afbeelding is gemaakt door Leo Jordaan, een politiek tekenaar die felle kritiek uitte op het Hitlerbewind. Zijn anti-Duitse spotprenten verschenen regelmatig in 'De Groene Amsterdammer,' een opinieblad dat op 11 mei 1940 een verschijningsverbod kreeg van de Duitse bezetter.

1. Maak de opdrachten op het werkblad. (Inleiding)
2. Maak de opdrachten 'krant, dromen en anno nu' (verwerking)

  

bron

https://www.beeldkraken.nl/les.php?titel=Bellen+blazen&it=1&i=5

https://www.beeldkraken.nl/resources/werkbladen/intro.php?titel=Bellen+blazen

https://www.beeldkraken.nl/les.php?titel=Bellen+blazen&it=1&i=3

h2 les 1

Fascisme iets van vroeger?

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Wat is fascisme?
• Waarom heeft het een slechte naam?
• Fascisme in onze tijd?

h2 les 1

Fascisme?

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

PVV programma

h2 les 1

Fascisme?

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Naast deze kernmerken vertonen fascistische regimes vaak ook de volgende kenmerken:

• Gebruik van propaganda en censuur: Fascistische regimes gebruiken propaganda om hun ideologie te promoten en om afwijkende meningen te onderdrukken.
  
• Paramilitaire groepen: Fascistische bewegingen maken vaak gebruik van paramilitaire groepen om hun tegenstanders te intimideren en te onderdrukken.
  
• Schending van de rechtsstaat: Fascistische regimes hebben vaak weinig respect voor de rechtsstaat en grijpen willekeurig in in het leven van burgers.
  
• Cultus van persoonlijkheid: Fascistische regimes creëren vaak een cultus van persoonlijkheid rond hun leider.
  

Het is belangrijk om op te merken dat niet alle fascistische regimes alle hierboven genoemde kenmerken vertonen. Er is echter een duidelijke overlap in de ideologie en praktijken van fascistische bewegingen doorheen de geschiedenis.