1.3 Geen vaste woonplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Jagers en boeren

1.3 Geen vaste woonplaats

De tijd van jagers en boeren

.. tot 3000 v.Chr.

15.000 v. Chr.

• Laatste stuk van de laatste IJstijd

• Nederland was voor een groot deel Toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven en rendieren

• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)
• Geen vaste woonplaats: nomaden
• -->Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: Hutten of grotten

• Weinig bezit

Dierenhuiden

Dieren werden niet alleen gedood voor het vlees. Ook andere delen van de dieren werden gebruikt, zoals de botten en de huiden.

Tenten 

Hier zie je een kamp van jager-verzamelaars. Jager-verzamelaars woonden in tenten, omdat ze altijd maar tijdelijk op een plek verbleven.

Rendierjagers 

Deze mannen komen terug van het de jacht. Ze hebben net een rendier gedood. Jager-verzamelaars wisten precies waar ze in elk jaargetijde moesten zijn voor hun voedsel.

Vuur

Voor jager-verzamelaars was vuur erg belangrijk. Ze gebruikten vuur het hele jaar om hun eten op te koken, om werktuigen mee te maken en om bij samen te komen.

Middel van bestaan

Deze jager-verzamelaar heeft net vis gevangen in de beek. Vissen was in de prehistorie een belangrijke manier om aan voedsel te komen, net als jagen.

Met een boomstamkano

Hier zie je twee mensen met een boomstamkano. Ze duwen hem in het water. De kano is gemaakt van een uitgeholde boomstam. Dit was een heel karwei, maar het was zeker de moeite waard.

Video

Jagers-verzamelaars in de steentijd.

Vraag: Wat was het middel van bestaan voor de jagers-verzamelaars?

middel van bestaan: manier om aan voedsel te komen.

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Jagen

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Verzamelen

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Vissen

Hoe weten we dat allemaal?

• archeologie
• experimentele archeologie
• bestudering van tegenwoordige jager- verzamelaars

prehistorie / historie

Prehistorie (pre = voor, historie = geschiedenis) Dit is het moment voordat men kon schrijven --> archeoloog.

Historie: De periode nadat mensen konden schrijven  --> historicus

Geschiedenis kijkt alleen naar historie

Het spijkerschrift, ontwikkeld tussen 3300 en 2900 voor Christus ten zuiden van Mesopotamië (huidig Irak).

Wie was Ötzi?

• Meer dan 5000 jaar oude ijsmummie.
  
• Gevonden in de zomer van 1991 door twee wandelaars.
• Gevonden in de Ötztaler Alpen.
  

Kleding van Ötzi

• Mantel van geitenvel.
• Muts van een berenvacht.
  
• Geen broek, maar twee losse broekspijpen van leer.
  
• Schoen had van binnen gras en aan de buitenkant berenleer.
  

Gereedschap en wapens

• Pijlkoker: met 12 pijlen.
• Bus van berkenbast: hier bewaarde hij draad, naald en houtskool.
  
• Boog
• Bijl
• Dolk van steen

Waarom was de vondst van Ötzi belangrijk?

• Door het ijs is Ötzi goed bewaard bewaard gebleven.
  
• Door de vondst van Ötzi weten we meer over de manier waarop jagers en verzamelaars leefden.
  

Maken deze les

Opdracht 5, 6, 7AB, 8 en 9

werkboek blz. 13 t/m 15

Informatieboek blz. 15 t/m 17

Huiswerk maandag 4 oktober