H3: Grammatica zinsdelen: bijzinnen ontleden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Grammatica 

Lijdendvoorwerpszin, bijwoordelijke bijzin: hoofdstuk 3 blz 112

Onderwerpszin: hoofdstuk 5 blz 198

De tijden van het werkwoord: hoofdstuk 3 blz 114

Bijzinnen ontleden

Tips en trucs

Doel

- je weet wat hoofd-en bijzinnen zijn

- je kunt de hoofdzin ontleden

- je kunt de bijzin ten opzichte van de hoofdzin ontleden

Schema

In het volgende schema kun je aflezen hoe je kunt bepalen of je te maken hebt met een hoofd-of bijzin

Stappenplan

Stappenplan bijzin benoemen

1. Wat is de hoofdzin en wat is de bijzin?

2. Vervang de bijzin door één woord of een woordgroep 

3. Ontleed de hoofdzin met dat woord of die woordgroep en benoem dan de bijzin

Theorie

Op de volgende slides wordt  met voorbeelden uitgelegd hoe je een hoofd- en bijzin ontleedt

hoofdzin:

PV en O staan naast elkaar en kunnen niet worden gescheiden door het woord 'niet'

En nu jij

Eerst bepaal je wat de bijzin is

Daarna bepaal je welk zinsdeel de bijzin is

Wat is de bijzin?

Doordat het zo hard sneeuwde, waren veel reizigers op het NS-station gestrand.

1. veel reizigers
2. op het NS-station gestrand
3. veel reizigers waren
4. Doordat het zo hard sneeuwde

Hoe benoem je de bijzin?

Doordat het zo hard sneeuwde, waren veel reizigers op het NS-station gestrand.

1. ow-zin
2. bwb-zin
3. lv-zin

Wat is de bijzin?
'Wie de hele waarheid wil kennen, moet vroeg opstaan'

1. wie wil kennen
2. moet vroeg opstaan
3. wie de hele waarheid wil kennen
4. moet vroeg opstaan

Hoe benoem je de bijzin?
Wie de hele waarheid wil kennen, moet vroeg opstaan.

1. ow-zin
2. bwb-zin
3. lv-zin

Wat is de bijzin?
'Alle Nederlanders weten dat de Friezen een apart volk zijn.'

1. Alle Nederlanders weten
2. Alle Nederlanders weten dat
3. Dat de Friezen een apart volk zijn
4. de Friezen een apart volk zijn

Hoe benoem je de bijzin?
Alle Nederlanders weten dat de Friezen een apart volk zijn.

1. lv-zin
2. bwb-zin
3. ow-zin

Ik snap het benoemen van de bijzinnen nu

1. ja
2. nee
3. een beetje

Wat vind je nog lastig?

Huiswerk

- opdracht 1, 3, 4, 5, 6, 7, 9  op blz 112-114 in het boek (deze opdrachten staan ook in het periodeboekje vanaf blz 25)

- opdracht 9 en  10 op blz 198 in het boek

Tijd bepalen van een zin

Stappenplan bepalen van tijd

1. Wat is het gezegde van de zin? 
2. Staat er een vorm van hebben of zijn als hww in de zin? Ja: V(oltooid). Nee: O(nvoltooid).
3. Staat de pv in T(egenwoordige) of V(erleden) tijd? 
4. Staat er een vorm van zullen in de zin?: T(oekomende tijd) 

Tijden

OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd - Ik slaap.
OVT: onvoltooid verleden tijd - Ik sliep.

VTT: voltooid tegenwoordige tijd - Ik heb geslapen.

VVT: voltooid verleden tijd - Ik had geslapen.
OTTT: onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd - Ik zal slapen.
OVTT: onvoltooid verleden toekomende tijd - Ik zou slapen.

VTTT: voltooid tegenwoordige toekomende tijd - Ik zal hebben geslapen.
VVTT: voltooid verleden toekomende tijd - Ik zou hebben geslapen.

Werkwoordstijden
De docent zou alles al drie keer hebben uitgelegd.

1. ottt = onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd
2. vttt = voltooid tegenwoordige toekomende tijd
3. ovtt = onvoltooid verleden toekomende tijd
4. vvt = voltooid verleden toekomende tijd

In welke tijd staat deze zin:
Hij zal gezwaaid hebben.

1. onvoltooid tegenwoordige tijd
2. onvoltooid verleden toekomende tijd
3. voltooid tegenwoordige toekomende tijd
4. voltooid verleden tijd.

In welke tijd staat deze zin?
Die ijverige jongen uit 2K zal zijn huiswerk wel snel gemaakt hebben.

1. onvoltooid tegenwoordige tijd
2. voltooid tegenwoordige tijd
3. voltooid tegenwoordige toekomende tijd
4. voltooid verleden toekomende tijd

Huiswerk

- opdracht 10, 11, 12, 16 op blz 114-115 in het boek (deze opdrachten staan ook in het periodeboekje vanaf blz 29)