H1 Lezen - Vaste tekststructuren: probleem-oplossing,/ verklaring / verleden-heden-toekomst

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Vaste tekststructuren

Je leert over vast tekststructuren die je in teksten moet herkennen.

Je leert 3 vaste structuren: probleem-oplossingsstructuur, verklaringsstructuur en verleden-heden-toekomststructuur. 

Wat is een vaste tekststructuur? 

Inhoud en opbouw probleem-oplossingsstructuur / verklaringsstructuur /  verleden-heden-toekomststructuur 

Nederlands H1 Lezen, blz. 12-17

startopdracht (zelfstandig en samen bespreken)

maak opdr. 1 - 2 - 3   

Snel klaar? Maak dan ook opdr. 4 + 5

Hoe ging het? 

Vooraf: opbouw

De meeste teksten hebben een inleiding, een middenstuk (kern) en een slot. 

Ze zijn vaak opgebouwd volgens een vaste structuur.

Vooraf: tekststructuren

Een tekststructuur maakt duidelijk hoe een tekst in elkaar steekt. Er zijn verschillende tekststructuur.

In deze paragraaf behandelen we er drie.

signaalwoorden

Elke tekststructuur maakt gebruik van signaalwoorden.

Signaalwoorden zijn woorden die er voor zorgen dat je weet met wat voor soort tekst je te maken hebt. 

1. probleem-oplossingsstructuur

Een tekst waarin de signaalwoorden: probleem en oplossing voorkomen. Voorbeeld: In de inleiding wordt het probleem aangekaart, vervolgens worden in het middenstuk per alinea oplossingen genoemd en uitgewerkt. Hier kunnen oorzaak en gevolg ook signaalwoorden zijn.

probleem-oplossingsstructuur

- In de inleiding: het probleem (plus gevolgen)

- In het middenstuk: gevolgen (waardoor is het een probleem? wat merk je ervan?) / oplossingen worden ook aangedragen.

- In het slot: de beste oplossing wordt genoemd

signaalwoorden probleem-oplossing

Als je naar de stad wilt gaan, is het probleem dat je dat alleen met de auto kunt doen. Er rijden geen bussen en fietsen is te ver.

Een oplossing zou zijn als er kleine busjes zouden gaan rijden.  

2. verklaringsstructuur

In een uiteenzetting met een verklaringsstructuur verklaar je een verschijnsel. Bij een verschijnsel moet je denken aan iets wat zich voordoet, waarna je dit gaat onderzoeken. Bijvoorbeeld: luchtverontreiniging

In je inleiding introduceer je dit verschijnsel en in de kern werk je dit verder uit aan de hand van voorbeelden, kenmerken, oorzaken en gevolgen.

verklaringsstructuur

- In de inleiding: een verschijnsel wordt benoemd

- In het middenstuk: kenmerken en voorbeelden van het verschijnsel worden genoemd. Maar, denk ook aan verklaring/verklaringen, oorzaak/oorzaken, reden/redenen

- In het slot: Een samenvatting of conclusie wordt gegeven 

signaalwoorden verklaringsstructuur

Bij oorzaken: Doordat er te weinig mensen gebruik maken van de bus, rijden er sinds dit jaar geen bussen meer naar de stad.

Redengevend verband: daarom, want, omdat. 

Voorbeeld: "Voor het proefwerk geschiedenis had ik een slecht cijfer, omdat ik er te weinig voor geleerd had."

 

3. verleden-heden-toekomst

In een tekst kan ook een opbouw worden beschreven van het verleden, van het nu (heden) en hoe de toekomst over een onderwerp eruit zal zien.

Verleden-heden-toekomststructuur

- In de inleiding: het onderwerp wordt benoemd

- In het middenstuk: de situatie van vroeger en de situatie van nu wordt benoemd (meestal verdeeld in alinea's)

- In het slot: Een conclusie of de situatie in de toekomst wordt beschreven

signaalwoorden verleden-heden-toekomst

Chronologisch verband: eerst, dan, daarna, uiteindelijk, eens, toen, vroeger, nu, later, voordat, nadat

 

Tip:

Meestal kun je de tekststructuur herkennen, als je de tekst globaal leest: Je komt te weten wat de hoofdzaken van een tekst zijn door de eerste en de laatste alinea te lezen en de eerste en laatste zinnen van de alinea's. 

Soms is het noodzakelijk om de tekst intensief te leen om erachter te komen welke structuur de tekst heeft.

Wat is een tekststructuur?

1. Het is de opbouw van de alinea's in een tekst
2. het is een manier om een tekst in te delen.
3. inleiding-middenstuk-slot

Wat is GEEN tekststructuur?

1. verklaring
2. verleden-heden-toekomst
3. probleem-oplossing
4. synoniemenstructuur

Wat is de tekststructuur?

1. probleem - oplossing
2. beschrijving
3. verklaring
4. voor- en nadelen

Maken

Maak de opdracht 1-2-4

Snel klaar? Maak dan ook opdracht 3 en 5

Blz. 12-17