2024-06-12 Diabetes mellitus

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 1

2024-04-15 Diabetes Mellitus

Regels voor succes:

-  Je bent op tijd in de les.

- Je zorgt dat je de benodigde lesmaterialen bij je hebt           laptop mee

- Je telefoon staat op stil en zit in je tas, 

- Je tas staat op de grond. 

- Je hebt geen oortjes/koptelefoons.

- Je hebt luistert tijdens de uitleg.

- Je hebt respect voor jouw medestudenten en docent

anders pas ik even op je telefoon 

Jullie kennen ze wel, maar eraan houden....

Programma & lesdoelen

• Diabetes mellitus
• Medische hulpmiddelen

Lesdoelen

-  Ik weet wat het ziektebeeld diabetes mellitus inhoudt

- Ik kan het verschil tussen type 1 en type 2 diabetes uitleggen

- Ik weet wat de rol van insuline is in de stofwisseling

- Ik ken de korte- en lange termijneffecten van diabetes mellitus

- Ik ken de verschillende hulpmiddelen die gebruikt worden bij diabetes mellitus

- Ik kan de werking van een naaldencontainer uitleggen.

 

KD = Kwalificatiedossier

Kerntaak 1 Voert geïndividualiseerde farmaceutische patiëntenzorg uit

W1 - Neemt de zorgvraag aan

W2 - Voert medicatiebewaking uit

W3 - Verzorgt uitgifte van medicijnen

W4 - Geeft instructie over medicatiegebruik

W5 - Verwerkt patiëntgerelateerde informatie en administratie

Kerntaak 2 Verleent niet-receptgestuurde zorg aan de patiënt

W1 - Adviseert over gezondheid en preventie

W2 - Geeft zelfzorgadvies

Kerntaak 3 Biedt productzorg

W1 - Stelt voorgeschreven geneesmiddelen beschikbaar

W2 - Stelt op maat gemaakte geneesmiddelen beschikbaar

W3 - Zorgt voor logistiek en beheer

Kerntaak 4 Werken aan kwaliteit en deskundigheid

W1 - Werkt aan de eigen deskundigheid

W2 - Werkt aan bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

W3 - Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

KD = Kwalificatiedossier

Kerntaak 1 voornamelijk, leg uit waarom?

Veel op recept. Geen zelfzorg. Naaldencontainer is medisch hulpmiddel waar geen recept voor nodig is. 

Hoofdstuk 17 - Diabetes mellitus

Hoofdstuk 4.2 - Injectiematerialen voor diabetes mellitus

Hoofdstuk 7.2 - Diabetestestmateriaal

Waar denk jij aan bij DM

DM = diabetes mellitus

Endocriene systeem = hormoonstelsel is het orgaansysteem dat toeziet op de hormonale regeling in het lichaam. Het endocriene stelsel werkt zo met het zenuwstelsel samen om de activiteit van organen en fysieke systemen te reguleren.

Diabetes mellitus

Diabetes mellitus= suikerziekte

Indien er geen of te weinig insuline in het bloed aanwezig is, stijgt het bloedglucosegehalte, dit kan op de lange termijn leidde tot schade aan de kleine bloedvaatjes (van de ogen, nieren en/of zenuwen) en aan de grote bloedvaten (CVRM).
 

Type 1             auto-immuunziekte, afwezigheid van insuline           < 30 jaar           

Type 2             onvoldoende insuline aangemaakt en/of insulineresistentie          > 40 jaar

Er zijn inmiddels meerdere type bekend.

Worden inmiddels meerdere type DM genoemd.

- prediabetes = voorstadium

-zwangerschapsdiabetes, tijdelijk, verhoogd op DM2. Lichaam reageert tijdelijk minder goed op insuline. Normaal wordt er extra insuline aangemaakt tijdens zwangerschap.

- type 3C > alvleesklierkanker of ontstoken alvleesvlier

-neonatale diabetes > eerste  6 mnd, kan lijken op Dm1 maar is geen auto-immuun maar foutje in DNA. Kan blijvend zijn (terug komen in pupertijd) of hersteld voor 1 levensjaar. Juiste prognose belangrijk, kan namelijk op andere manier behandeld worden als DM1, met tabletten.

- CysticFibrosis related diabetes > littekens op alvleesklier. 

- Type 3 - Alzheimer, hernseninsuline wordt niet aangemaakt, nog veel onduidelijk. 

Aanmaak van insuline

Insuline is een hormoon dat wordt geproduceerd in de beta-cellen van de eilandjes van Langerhans.

Glucose wordt opgenomen en een teveel opgeslagen in lever en spiercellen als glucogeen

De beta-cellen zijn zogenaamde endocriene kliercellen. Endocriene kliercellen geven hun producten af aan de bloedbaan. Dit in tegenstelling tot exocriene kliercellen die een afvoerbuis hebben en hun product afgeven aan een holte in het lichaam. De eilandjes van Langerhans vormen het endocriene deel van de alvleesklier en meten b,oedsuiker

Glucosespiegel

Ook wel bloedsuikerspiegel of bloedglucosespiegel genoemd.

Homeostase= evenwicht van de glucosespiegel door de hormonen insuline, glucagon en somatostatine (zelfregulering).

α-cellen→ glucagon→ verhogen de glucosespiegel.

ß-cellen→ insuline→ verlagen de glucosespiegel.

δ-cellen→ somatostatine→ bewaart balans, kan beide afremmen.

α = alfa

ß = beta

δ = delta

δ =delta-cellen

Opname van glucose door insuline

De bloedglucosespiegel daalt 

Opgeslagen glucose vrijmaken 

Het hormoon glucagon kan opgeslagen glucose vrijmaken. Hierdoor zal de bloedglucosespiegel stijgen.

Start

Constant op zoek naar balans

Te hoog geeft schade aan o.a. bloedvaten

Te laag betekent te weinig brandstof hersenen

Glucose kan alleen worden opgenomen als het hormoon insuline zich bindt aan de insuline receptor op de celwand

Waar

Glucose wordt opgeslagen als glucagon in de lever en de skeletspieren.

Niet waar, glucogeen wordt opgeslagen. 

Glucagon is hormoon dat ervoor zorgt dat glucogeen wordt omgezet naar glucose.

Streefwaarden glucosespiegel

Tekst

Bloedglucosespiegel varieert, is afhankelijk van moment van de dag en of er net gegeten is.  

Normaalwaarde op een lege maag =nuchter = 3.1 -5,6 mmol/l

De hoeveelheid glucose in je bloed wordt uitgedrukt in mmol/l (millimol per liter). Dat staat voor een bepaalde hoeveelheid glucosemoleculen per liter bloed.

     Hypoglykemie versus Hyperglykemie

Korte termijn effecten

H2O nodig om glucose op te lossen en af te voeren → dorst

Geen energie in de cellen en afvoeren → honger. 

Energierijke vetten worden afgebroken om energie tekort op te lossen, komen vetzuren en andere afbraakproducten (glycerol) vrij dit kan leiden tot diabetisch coma Dit kun je ruiken aan de adem als aceton = ketose adem.

Mag zelf geen insuline toevoegen als EHBO, wel honing in wang. 

Langetermijneffecten

Afwijkingen in bloedvatenstelsel → atherosclerose van hersenvaten, kransslagaders met vergrote kans op hartinfarct of beroerte. 

Afwijking kleine bloedvaten → haarvaten, oogvaten (netvliesafwijkingen), niercapillairen oog en nierafwijkingen).

Slechte doorbloeding kan leiden tot problemen van voeten en onderbenen. Wondjes genezen slecht.

Een goede behandeling is dus belangrijk om de langetermijneffecten tegen te gaan. 

Behandeling type 1

• Door insuline toe te dienen aan het lichaam.
  
• Soorten insuline: ultra kortwerkend, kortwerkend, mengsels, langwerkend 
• Insuline wordt in het lichaam geinjecteerd m.b.v. een insulinepen of insulinepomp.
• Bij een hypo kan glucagon worden toegediend 

Insulines

- Kortwerkende insulines 6-8 uur

- Middellangwerkende insulines 10-24 uur

- Langwerkende insulines 24-36 uur

Nakijken van de opdracht 

Afkortingen en recepteisen

Pak je antwoorden erbij. 

Zelf aan de slag met een opdracht.

Maak de opdracht, is vooral veel lezen, behandeling met insuline

Diabetes type 1

Diabetes type 2

Komt op jonge leeftijd voor

Symptomen beginnen vrij plotseling

aangewezen op insuline spuiten/pompje

1 op 10 mensen heeft dit type diabets

komt vnl op oudere leeftijd voor

symptomen beginnen langzaam

9 op 10 mensen heeft dit type diabetes

Welke medische hulpmiddelen zie jij voorkomen?

Wat heb je nodig om de bloedglucose te meten?

Waarom is het noodzakelijk dat patiënten regelmatig zelf hun bloedglucose meten?

www.apotheek.nl

Video's te vinden over het meten en prikken. 

Bekijk beide video's zodat je kennis hebt en eventueel een patiënt kunt helpen met vragen. 

Verschillende insuline pennen

Afgestemd op huiddikte en priktechniek

Insulinepomp

Er kan ook gebruik worden gemaakt van een insulinepomp. 

Deze is gevuld met kortwerkende insuline die continu wordt afgegeven. Daarnaast kan er bij een hoge bloedglucose spiegel na het eten, extra insuline worden afgegeven. 

In plaats van langwerkende insuline worden er kleine hoeveelheden snelwerkende insuline toegediend. Bij een verstoring in de toediening door bijvoorbeeld een verstopping van het infusienaaldje, is de glucosewaarde sneller ontregeld.

Een nadeel van een insulinepomp is dat als je een gevoelige huid hebt, je kunt reageren op de pleisters. En bijvoorbeeld huidirritatie krijgt.

Kun jij een patiënt instrueren over het gebruik

van een naaldencontainer?

https://www.daxtrio.nl/blog/hoe-moet-je-een-naaldcontainer-veilig-gebruiken.html