Hoofdstuk 7 paragraaf 2 Het ancien régime

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het ancien régime

KA: Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme) 

Voorkennis: Leg uit wat absolutisme is.

Voorkennis: Leg uit wat de Driestandenleer is.

De drie standen

Lesdoel: Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).

Leg uit waarom de derde stand zich vaak benadeeld voelde.

Franse samenleving

Frankrijk was hét land van de verlichting, maar ook van onvrijheid. Er was censuur: toezicht op publicaties. Het bestuur van Lodewijk XV en XVI probeerde veranderingen tegen te houden. 

Dit was het ancien régime (oud systeem): de bestuursvorm voor de democratische revolutie.  

 

In de standenmaatschappij genoten edelen  en hoge geestelijken voorrechten. 

Dat gold niet voor de bourgeoisie: rijke burgerij.  

Boeren en arbeiders in de steden waren arm en leden honger. 

Lodewijk XV

• Stond bekend als le Bien-Aimé" ("de Geliefde").
• Voor zolang het duurde dan...
• Wil geen land veroveren?!
• Probeert Geestelijkheid en Adel ook belasting te laten betalen
• Oorlogen, hofhouding en belastingen kost de derde stand veel geld

Lodewijk XV

• De adel start een groot laster campagne
• De koning is een kneus en een zwakkeling
• Vrouwenjager
• Moordaanslag
  Robert François Damiens
• "La journée sera rude"

Sterft onverwacht aan pokken en snel begraven om een volksfeest te voorkomen

• Zwaar onpopulair

Lodewijk XVI

• Kleinzoon Lodewijk XVI neemt over
• De bevolking kijkt wantrouwend naar de jonge koning... is hij beter voor ons dan zijn overgrootvader?
• Spoiler: Nee, niet echt...

Leg uit wat verlicht absolutisme is.

Verlicht Absolutisme

Pruisen - Koning Frederik (De Grote) -> voerde hervormingen door: 

• godsdienstvrijheid 
• stimuleren van kunst en wetenschap 
• beperken lijfstraffen 
• scholing voor alle kinderen 
• nationaal wetboek 
• ambtenaren in dienst ipv adel

Verlicht Absolutisme

Koning Frederik voorbeeld van Verlicht absolutisme: 

1. hervorming met als doel de samenleving te verbeteren, niet zichzelf -> geen moeite met oude tradities afschaffen als ze vooruitgang in de weg staan

2. Zijn macht was niet gebaseerd op religie (droit divin) maar op rationalisme -> hij noemt zich dan ook dienaar van de staat

Catharina de Grote (1729 - 1796)

• 1762: Catharina pleegt een coup en komt aan de macht


• Verlicht vorst
• Verlicht: Raadgevend lichaam, gelijkheid rechtspraak en religieuze verdraagzaamheid.
• Despote: horigheid, beperkt de macht van adel, tegenstanders hard aanpakken

Catharina de Grote

(Rusland)

Jozef II (Oostenrijk)

Frederik de Grote (Pruisen)

De Nederlandse samenleving

In Nederland was de economische bloeitijd voorbij: 

1. De Republiek had hoge schulden en de regenten werden rijker door grote bedragen aan de overheid te lenen. 
2. Die overheid moest daarop de belastingen verhogen waarop de onvrede bij de bevolking groeide. 

 

De Nederlandse samenleving

• In 1751 werd het stadhouderschap erfelijk: met Willem IV en V begon de Republiek op een monarchie te lijken.  

 

De regenten bleven zichzelf verrijken, de schulden van de Republiek bleven groeien. 

Met wie zullen Frederik en Catharina veel briefverkeer hebben gehad?

1. Rousseau
2. Voltaire
3. Locke
4. Adam Smith

Verlichting

Ancien Regime

rationalisme

traditie

gelijkwaardigheid

Trias Politica 

onderzoek en experiment

standenmaatschappij

absolutisme

natuurrechten 

Sleep het aspect naar de betreffende vorst

Frederik de Grote van Pruisen

Lodewijk XVI van Frankrijk

Absolutisme

Verlicht absolutisme

Godsdienstvrijheid

Katholieke geloof

Alles voor het volk, niets door het volk

Droit divin

Lesdoel: Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).

Aan de slag: Huiswerk

1. Maken paragraaf 7.2. 
2. Leren leerdoelen 7.2.